علمی- پژوهشی
تصوف و عرفان
رضا آقایاری زاهد؛ ناصر نیکوبخت؛ حسینعلی قبادی؛ سعید بزرگ بیگدلی
چکیده
بعد از پدید آمدن مثنوی مولوی، در هر قرنی بر این اثر بی‌نظیر عرفانی فارسی شرح‌ها نوشته شده است. هم‌اکنون ما با دیدگاه شارحان مختلف روبه‌روییم که از مقایسۀ آن‌ها مشخص می‌شود تا به امروز اندیشه‌ها در رویکردهای تأویلی به ابیات مثنوی بسیار متنوع بوده است. با بررسی واژۀ «رستم» در مقام یکی از نمادها و عناصر اسطوره‌ای در هفت شرح ...
بیشتر
بعد از پدید آمدن مثنوی مولوی، در هر قرنی بر این اثر بی‌نظیر عرفانی فارسی شرح‌ها نوشته شده است. هم‌اکنون ما با دیدگاه شارحان مختلف روبه‌روییم که از مقایسۀ آن‌ها مشخص می‌شود تا به امروز اندیشه‌ها در رویکردهای تأویلی به ابیات مثنوی بسیار متنوع بوده است. با بررسی واژۀ «رستم» در مقام یکی از نمادها و عناصر اسطوره‌ای در هفت شرح برجستۀ فروزانفر، شهیدی، جعفری، استعلامی، زمانی، گولپینارلی و عبقری کوشش شده به این سؤال اصلی پاسخ داده شود که دیدگاه شارحان مثنوی در مواجهه با نمادهای اساطیری آن چگونه بوده است. با اینکه در مثنوی غالباً رستم به‌عنوان قهرمان ملّی، نماد انسان کامل است و مولوی وی را در کنار امام علی (ع) و حضرت حمزه آورده، اما نتیجۀ بررسی نشان می‌دهد شارحان مثنوی به مباحت اسطورهشناختی در برخورد با نمادهای اسطوره‌ای این اثر کمتر توجه داشتهاند و هنگام مواجهه با شخصیت رستم، به پیشینۀ اساطیری آن اشارهای نکرده، بیتهای موردنظر را تحتاللفظی معنی کرده و وجوه اساطیری و عرفانی رستم را تبیین نکردهاند و در کل از نماد رستم به‌عنوان قهرمانی حماسی که نماد انسان کامل در اندیشۀ مولوی شده است، غفلت ورزیدهاند.
علمی- پژوهشی
تصوف و عرفان
زهرا حاتم پور؛ عطامحمد رادمنش؛ محبوبه خراسانی
چکیده
هر متن به وسیلۀ پیرامتن‌ها با ذهن مخاطب و جهان بیرون ارتباط برقرار می‌کند. نفحات‌الانس ازجمله آثار منثور جامی است که قابلیت بررسی پیرامتنی را داراست. در پژوهش حاضر پیرامتن‌های نفحات‌الانس شناسایی و مطابق با نظریۀ ژنت به دو دسته تقسیم و بررسی گردید. عناصر درونی و بیرونی پیرامتن در نفحات‌الانس به شکلی متناسب و سازوار با متن اصلی ...
بیشتر
هر متن به وسیلۀ پیرامتن‌ها با ذهن مخاطب و جهان بیرون ارتباط برقرار می‌کند. نفحات‌الانس ازجمله آثار منثور جامی است که قابلیت بررسی پیرامتنی را داراست. در پژوهش حاضر پیرامتن‌های نفحات‌الانس شناسایی و مطابق با نظریۀ ژنت به دو دسته تقسیم و بررسی گردید. عناصر درونی و بیرونی پیرامتن در نفحات‌الانس به شکلی متناسب و سازوار با متن اصلی شکلگرفتهاند. هریک از این پیرامتن‌ها با ارائۀ اطلاعاتی دربارۀ متن اصلی، از طرفی فهم و دریافت مخاطب را عمق میبخشند و از سوی دیگر مخاطب را در چگونگی استفاده از این اثر راهنمایی می‌کنند. این عناصر از جانب اشخاص گوناگون اعم از مؤلف، کاتب، ناشر، مصحح و دیگر منتقدان، پژوهشگران و نویسندگان خلق شده‌اند که از میان اینهمه، مؤلف و مصحح نقشی بسزا در خوانش متن این کتاب داشتهاند. دیگر پیرامتن‌ها نیز که بهوسیلۀ منتقدان، محققان و نویسندگان در قوالب گوناگون عرضه شده است امکان ارتباط بیشتر با متن و نقد و تبلیغ آن را فراهم نموده است. بیشترین و مهم‌ترین پیرامتن‌های بیرونی نفحات‌الانس به زمان نزدیک به تألیف این کتاب بازمیگردد.
علمی- پژوهشی
ادبیات داستانی
سعید حاتمی؛ رضا بردستانی؛ حمید جعفری قریه علی
چکیده
سهگانه (Trilogy) یکی از ژانرهای قدیمی در ادبیات نمایشی و داستانی غرب است. نویسندگان مشهوری از زمان یونان باستان تاکنون، آثاری آفریدهاند که جامعۀ نقد ادبی با در نظر گرفتن معیارهایی مشخص و پیکره‌بندی‌ای مستحکم ازنظر تعاریف و مصادیق، آن‌ها را به نام تریلوژی شناخته است. در سال‌های اخیر این ژانر وارد ادبیات داستانی فارسی شده و ...
بیشتر
سهگانه (Trilogy) یکی از ژانرهای قدیمی در ادبیات نمایشی و داستانی غرب است. نویسندگان مشهوری از زمان یونان باستان تاکنون، آثاری آفریدهاند که جامعۀ نقد ادبی با در نظر گرفتن معیارهایی مشخص و پیکره‌بندی‌ای مستحکم ازنظر تعاریف و مصادیق، آن‌ها را به نام تریلوژی شناخته است. در سال‌های اخیر این ژانر وارد ادبیات داستانی فارسی شده و در قالبهای فیلم‌نامه، مجموعههای داستان کوتاه و رمان، آثاری چند که بررسی مهم‌ترین آثار داستانی آن‌ها، موضوع این مقاله است، در این راستا پدید آمده است. ازآنجاکه سهگانهنویسی در ایران تازگی دارد و محقّقان ایرانی به تبیین ماهیّت و معیارهای آن نپرداختهاند، این پژوهش، تلاش می‌کند، میزان انطباق این آثار را با مختصّات سهگانهنویسی که در تعاریفِ معتبر این ژانر؛ نیز در سهگانههای شاخص و مشهور چون «اورستیا» اثر آشیل و «سهرنگ» اثر کیشلوفسکی بازتاب یافته است، واکاوی کند. بر اساس یافتههای این پژوهش، نویسندگان ایرانی این آثار، در ذهن خود تصوّر جامع و منسجمی از مفهوم سهگانه و مختصّات و معیارهای آن نداشتهاند؛ لذا آثار آن‌ها را می‌توان کم‌وبیش، با تساهل و تسامح، سهگانه تلقّی کرد و اساساً هیچ‌یک از آن‌ها واجد شرایط تامّ، در این زمینه نیستند.
علمی- پژوهشی
نظریه های ادبی
ملیحه حدیدی؛ شهربانو صحابی؛ جلیل امیرپور داریانی
چکیده
نقد اسطوره‌ای-کهن‌الگویی از رویکردهای نقادانۀ مدرنی است که در قرن بیستم با نظریات یونگ تحول یافت. یکی از روش‌هایی که منتقدان یونگی در تحلیل متون ادبیِ روایی به‌کار می‌برند بررسی این موضوع است که پیرنگ داستان‌ها شامل چه رخدادهای کهن‌الگویی هستند. در این پژوهش ضمن تحلیل شخصیت منحصربه‌فرد برزویۀ طبیب، سعی شده است تحوّل روحی ...
بیشتر
نقد اسطوره‌ای-کهن‌الگویی از رویکردهای نقادانۀ مدرنی است که در قرن بیستم با نظریات یونگ تحول یافت. یکی از روش‌هایی که منتقدان یونگی در تحلیل متون ادبیِ روایی به‌کار می‌برند بررسی این موضوع است که پیرنگ داستان‌ها شامل چه رخدادهای کهن‌الگویی هستند. در این پژوهش ضمن تحلیل شخصیت منحصربه‌فرد برزویۀ طبیب، سعی شده است تحوّل روحی او به‌عنوان قهرمانِ روایت، با رویکرد نقد کهن‌الگویی و با روشی نو، طی دو پیرنگ مورد بررسی قرارگیرد. بدین شرح که زندگی برزویه (قهرمان)، طبق پیرنگ «پاگشایی»، در مرحلۀ اول و دوم زندگی، با ماجراها و چالش‌های روحی (بحران میان‌سالی) همراه است. او در مرحلۀ کشمکش روانی، در انتخاب راه درست زندگی، به تحقیق در ارباب دین پرداخته و با کناره‌گیری از علم طب (نقاب) و خودداری از رذایل اخلاقی (سایه)، اعمال صالح و رعایت تقوی را سرلوحۀ خود قرارمی‌دهد و طبق پیرنگ «سیروسلوک»، با دعوت انوشیروان (پیک) به سفر مخاطره‌آمیز هند (ناخودآگاه) می‌رود و طی آن بر دشواری‌ها فائق می‌آید. او در سرزمین خاص، به جستجوی کتب (رشد و تمامیّت) می‌پردازد و با کمک (یاور)، و راهنمایی دوستی معتمد (پیر فرزانه)، به گنجینۀ کتب هندی دست می‌یابد. با ترس و دلهره‌ای کشنده (مرگ و تولدی دوباره) از آن‌ها نسخه‌برداری نموده و برای مردمان سرزمین خویش به ارمغان می‌آورد. در بازگشت به ایران، چرخۀ سفر از «من» به «خویشتن» را تکمیل نموده، تحول و مناعت طبع خود را با امتناع از قبول پاداش از خزانۀ پادشاه؛ اثبات می‌کند و نشان می‌دهد که رشد روانی او تکمیل شده و به درجۀ بلند کمال و تعالی رسیده است.
علمی- پژوهشی
شعر معاصرایران
بهزاد خواجات
چکیده
پسامدرنیسم یکی از مکتب‌های ادبی متأخر و به‌نوعی آخرین تحول سبکی است که در ادبیات امروز اتفاق افتاده است. این مکتب مقارن برخی تحولات سیاسی و اجتماعی در دهۀ هفتاد خورشیدی و بیشتر از طریق ترجمۀ متون نظری به فضای ادبی ایران راه جست و مورد توجه عده‌ای از شاعران و اهل نظر قرار گرفت، اما این جریان به‌قدر تازگی خود در میان برخی منتقدان و ...
بیشتر
پسامدرنیسم یکی از مکتب‌های ادبی متأخر و به‌نوعی آخرین تحول سبکی است که در ادبیات امروز اتفاق افتاده است. این مکتب مقارن برخی تحولات سیاسی و اجتماعی در دهۀ هفتاد خورشیدی و بیشتر از طریق ترجمۀ متون نظری به فضای ادبی ایران راه جست و مورد توجه عده‌ای از شاعران و اهل نظر قرار گرفت، اما این جریان به‌قدر تازگی خود در میان برخی منتقدان و مخاطبان غریب و نامأنوس نشان می‌دهد بهخصوص اینکه نمیتوان با معیارهای معهود ادبی به آثاری ازایندست راه یافت. در این مقاله تلاش شده است که دری برای ورود به این بحث گشوده شود و برای درک آنچه در شعر امروز به نام پسامدرنیسم اتفاق افتاده، به دلایل این پیچیدگیها و غریبنمایی در چهار شاخص زبانی، معنایی، زیباشناختی و فرم پرداخته شود و سپس برای روشنتر شدن بحث و تفهیم بیشتر نمونههایی از شاعران وابسته به این جریان (بنابرآنچه در مجلات و کتاب‌های تبارشناسی آمده) درج شود. این پژوهش نشان داده است که برای فهم نمونههای اصیل جریان پسامدرن بعضاً نیاز به تعریف جدیدی در حیطۀ عناصر شعری خواهد بود چراکه برخی از عناوین مطرحشده سابقهای در شعر فارسی ندارند.
علمی- پژوهشی
شعر معاصرایران
مسعود دهقانی
چکیده
ایرج‌میرزا و احمد شوقی تشابهات زیادی از نظر شخصیت هنری با هم دارند. یکی از این موارد، تأثیرپذیری از حکایت‌های اخلاقی لافونتن است. هم ایرج‌میرزا و هم شوقی اشعار متعددی را به پیروی از حکایت‌های اخلاقی لافونتن پدید آورده‌اند که در این میان تشابهات و تفاوت‌های خاصی وجود دارد. ایرج‌میرزا یکی از شاعران بزرگی است که در عصر مشروطه ...
بیشتر
ایرج‌میرزا و احمد شوقی تشابهات زیادی از نظر شخصیت هنری با هم دارند. یکی از این موارد، تأثیرپذیری از حکایت‌های اخلاقی لافونتن است. هم ایرج‌میرزا و هم شوقی اشعار متعددی را به پیروی از حکایت‌های اخلاقی لافونتن پدید آورده‌اند که در این میان تشابهات و تفاوت‌های خاصی وجود دارد. ایرج‌میرزا یکی از شاعران بزرگی است که در عصر مشروطه ترجمه‌های منظوم موفقی از حکایت‌های اخلاقی لافونتن ارائه نمود. او در شعر «کلاغ و روباه» با استفاده از توان هنری خود توانسته با ایجاد تغییرات متعددی، عناصر بومی و فارسی را به ترجمۀ منظوم خود بیفزاید و شعر مستقلی را پدید آورد. ترجمۀ منظوم ایرج میرزا از حکایت‌های اخلاقی لافونتن یکی از جلوه‌های اصلی تجدد در مضامین شعر فارسی به حساب می‌آید که ویژگی‌های متنوعی در حوزۀ بومی‌سازی واژگان، مضامین و تخیل دارد که بررسی هریک از این موارد در تحلیل سیر ادبیات تطبیقی در ایران بسیار مؤثر خواهد بود. از سوی دیگر، شوقی با تعمـق در آثار شاعران نامدار عرب و تأثیر گرفتن از ادبیات برجسـتۀ اروپـا به‌ویـژه فرانسه، دریچه‌های جدیدی را به روی شعر عربی گشود. بخشی از اشعار شوقی که از زبان حیوانات نقل شده‌اند، از آثار موفق او به شما می‌آیند. شوقی با تأثیرپذیری از لافونتن در این فن مهارت فراوان یافت.
علمی- پژوهشی
ادبیات غنایی و تعلیمی
علی شهلازاده؛ میرجلیل اکرمی
چکیده
گستردگی و عمق مفاهیم ادبیات غنایی در کنار تنوع مصادیق این نوع ادبی، از درخشان‌ترین ویژگی‌های ادبیات فارسی به شمار می‌رود. درحالی‌که آفرینش سایر انواع ادبی در دوره‌هایی از تاریخ، ضعف‌هایی از خود نشان می‌دهد، ادب غنایی، با اقبالی رو به رشد و تکاملی روزافزون مواجه بوده است. لیکن آنچه در شناخت جوانب گوناگون این نوع ادبی به‌صورت ...
بیشتر
گستردگی و عمق مفاهیم ادبیات غنایی در کنار تنوع مصادیق این نوع ادبی، از درخشان‌ترین ویژگی‌های ادبیات فارسی به شمار می‌رود. درحالی‌که آفرینش سایر انواع ادبی در دوره‌هایی از تاریخ، ضعف‌هایی از خود نشان می‌دهد، ادب غنایی، با اقبالی رو به رشد و تکاملی روزافزون مواجه بوده است. لیکن آنچه در شناخت جوانب گوناگون این نوع ادبی به‌صورت یک نقطه ابهام، قابلیت طرح و پیگیری دارد این است که تحت تأثیر چه موانعی، آثار منثور مستقل و غنایی محض نسبت به اشکال و انواع منظوم آن، از کم‌شماری چشمگیری برخوردارند. فقدان نظریه‌ای مشخص و مطرح در باب اسلوب نثر فارسی، یافتن پاسخی برای پرسش فوق را دشوار می‌کند؛ بنابراین در این پژوهش تلاش شد در درجه نخست با مراجعه به دیباچۀ آثار منثور و کتب ترسلی، برخی از تعاریف و ملاک‌های نثر فارسی احصا شود تا از رهگذر برابر نهادن بایسته‌های ارائۀ کلام غنایی با چهارچوب‌های انشای نثر فارسی، موانع نظری رشد و گسترش آثار غنایی منثور، وضوح بیشتری پیدا کند. ازآن‌رو که پژوهش حاضر بر مؤلفه‌های نظری متمرکز است، از نقد و تحلیل ادبی متون و قطعات نثر غنایی صرف‌نظر و چهار عامل نظری به‌عنوان مقدمه‌ای در شناخت عوامل احتمالی مؤثر در کم‌شماری نثر غنایی در ادبیات فارسی معرفی شد.
علمی- پژوهشی
ادبیات داستانی
زهرا کوشکی؛ محمد خسروی شکیب؛ محمدرضا روزبه؛ صفیه مرادخانی
چکیده
«پوچ‌گرایی» تفکری است که ریشه در عوامل مختلفی مانند فقر آرمان، ماده‌گرایی، نداشتن هدف، مرگ‌اندیشی، شکست‌ها و... دارد که در ادوار مختلف به بحران‌های عمیقی در زندگی بشر منجر شده است. برخی «پوچ‌گرایی» و «نیهیلیسم» را دو مقولۀ نزدیک‌به‌‌هم و حتی یکسان می‌دانند؛ ولی واقعیت این است که این دو ازلحاظ معنایی، تفاوت‌هایی ...
بیشتر
«پوچ‌گرایی» تفکری است که ریشه در عوامل مختلفی مانند فقر آرمان، ماده‌گرایی، نداشتن هدف، مرگ‌اندیشی، شکست‌ها و... دارد که در ادوار مختلف به بحران‌های عمیقی در زندگی بشر منجر شده است. برخی «پوچ‌گرایی» و «نیهیلیسم» را دو مقولۀ نزدیک‌به‌‌هم و حتی یکسان می‌دانند؛ ولی واقعیت این است که این دو ازلحاظ معنایی، تفاوت‌هایی با هم دارند؛ در نظر یک انسان پوچ‌گرا، ارزش‌ها و هدف‌ها سقوط می‌کنند؛ اما در نیهیلیسم اساساً ارزش یا هدفی وجود ندارد. در میان نویسندگان معاصر افرادی همچون صادق هدایت نویسندۀ روشنفکر ایرانی و ساموئل بکت نویسنده و نمایش‌نامه‌نویس ایرلندی که به‌حق او را «پدرخواندۀ پوچی» نامیده‌اند، پیام‌آوران فلسفۀ پوچی هستند. هدف نویسندگان در این مقاله، بررسی تطبیقی «پوچ‌گرایی» در آثار مشهور این دو نویسندۀ بزرگ با تأکید بر دو اثر معروف آن‌ها به نام‌های «مالون می‌میرد» و «بوف کور» است. نوع پژوهش حاضر، توصیفی_تحلیلی و شیوۀ گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و فیش‌برداری از کتاب‌های دو نویسنده و بررسی محتوای آثارشان است. مطالب جمع‌آوری‌شدۀ موردتحلیل نشان می‌دهد که این دو نویسنده ازلحاظ فکری علاوه بر شباهت‌های زیاد فکری، تفاوت‌هایی نیز با هم دارند؛ هر دو به تأثیر از مکتب سورئالیستی، محاکات را از عالم بیرون به عالم درون برده و با استفاده از افکار و خیالات خود، جهان را پوچ و یأس‌آلود نشان می‌دهند، با این تفاوت که عقاید و نظریات بکت در این داستان بیشتر به «پوچ‌گرایی فلسفی» و عقاید هدایت به آراء و نظریات «نیهیلیست‌ها» نزدیک است.
علمی- پژوهشی
تصوف و عرفان
مرضیه گل فشانی؛ قدرت الله طاهری
چکیده
مفهوم بازنمایی و توانایی متون ادبی در بازنمایی رخدادهای تاریخی از دیرباز در مطالعات ادبی مورد توجه قرار داشته است. روند داستانی شدن رخدادهای تاریخی نکته‌ای است که باید در بررسی حکایات تاریخی مورد توجه قرار گیرد. حکایاتی با محوریت رویدادها یا شخصیت‌های تاریخی که تاریخ را به شکل دیگری عرضه کرده‌اند و از عناصر جادویی، معجزه‌وار و ...
بیشتر
مفهوم بازنمایی و توانایی متون ادبی در بازنمایی رخدادهای تاریخی از دیرباز در مطالعات ادبی مورد توجه قرار داشته است. روند داستانی شدن رخدادهای تاریخی نکته‌ای است که باید در بررسی حکایات تاریخی مورد توجه قرار گیرد. حکایاتی با محوریت رویدادها یا شخصیت‌های تاریخی که تاریخ را به شکل دیگری عرضه کرده‌اند و از عناصر جادویی، معجزه‌وار و اسطوره‌ای در بازنمایی رخدادهای تاریخی بهره برده‌اند. ازاین‌رو ارائۀ چشم‌اندازی تازه به حکایت‌های متون عرفانی به‌منظور روشن کردن فرایند داستانی شدن این رویدادها و ادبی شدن این شخصیت‌ها، اهمیت ویژه‌ای دارد. ذکر حلاج را می‌توان به‌عنوان نمونۀ موفق بازنمایی ادیبانۀ یک رویداد تاریخی و بازاحیاء یک شخصیت تاریخی در یک متن عرفانی در نظر گرفت که بازنمایی عطار از سرگذشت او به یک اثر هنری مستقل از جنبۀ تاریخی آن تبدیل شده است. در این نوشتار پس از اشاره به جایگاه مفهوم بازنمایی در مطالعات ادبی و بررسی بازنمایی هنری رویدادهای تاریخی، با ارائه تعریفی از حکایت تاریخی، به طبقه‌بندی و تحلیل این حکایات در تذکره‌الاولیاء عطار پرداخته شده است. نتیجۀ حاصل از این نوشتار گویای آن است که عطار با بهره‌گیری از رویدادهای تاریخی و تبدیل کردن آن‌ها به سلسله‌ای از حکایات و روایت‌های ادبی ـ عرفانی به تبیین گفتمان‌های عرفانی موردنظر خود پرداخته است.
علمی- پژوهشی
تاریخ ادبیات ایران
فرزاد محمدی؛ محمد حکیم آذر (نویسنده مسئول )؛ اصغر رضاپوریان
چکیده
حلیمی شیروانی از شعرای ناشناخته اوایل قرن دهم هجری است. درباره احوال حلیمی جز اطلاعاتی پراکنده که از تذکره‌های مختلف و به‌ویژه شعر او به دست می‌آید، آگاهی چندانی در دست نیست. همین اطّلاعات پراکنده و اندک موجب شده است صاحبان تراجم در شرح‌حال او و حلیمی فرهنگ‌نویس، صاحب بحرالغرایب، دچار اشتباه شوند. حلیمی شیروانی در اوایل سده دهم ...
بیشتر
حلیمی شیروانی از شعرای ناشناخته اوایل قرن دهم هجری است. درباره احوال حلیمی جز اطلاعاتی پراکنده که از تذکره‌های مختلف و به‌ویژه شعر او به دست می‌آید، آگاهی چندانی در دست نیست. همین اطّلاعات پراکنده و اندک موجب شده است صاحبان تراجم در شرح‌حال او و حلیمی فرهنگ‌نویس، صاحب بحرالغرایب، دچار اشتباه شوند. حلیمی شیروانی در اوایل سده دهم در شیروان آذربایجان متولّد شد، به گیلان و قزوین مسافرت رفت، سپس در میانه عمر به شام مهاجرت کرد. کلّیات حلیمی مشتمل بر بیش از شش هزار و پانصد و پنجاه بیت است که تاکنون تصحیح و تحقیقی بر آن صورت نگرفته است. تنها نسخه کلیات حلیمی در کتابخانه لالااسماعیل ترکیه نگهداری می‌شود. این کلیات مشتمل بر قصیده، غزل، رباعی، قطعه و همچنین حاوی شش رساله و سه منظومه است. حلیمی در سرودن شعر مصنوع، قصاید بینقطه، معماگویی و مادهتاریخ مهارت بسیار داشته است. وی شاعری سنّتشکن و هنجارگریز است؛ چنانکه در چندین جای، خود را مخترع نوعی از قصیده و طرزی خاص از شعر میداند.مقاله حاضر ضمن معرّفی این شاعرِ ناشناخته، امّا پُرکار، پژوهشی در ویژگی‌های سبکشناختی و مضامین شعری اوست.
علمی- پژوهشی
ادبیات داستانی
حسن ذوالفقاری؛ مریم مقدمی
چکیده
یکی از بحران‌های اجتماعی که به شکل پنهانی پایه‌های خانواده معاصر را تهدید می‌کند، طلاق عاطفی است. فقر عاطفی در روابط زناشویی کارکردهای خانواده را در تأمین سلامت روانی اعضا مختل ساخته و در نتیجه سلامت جامعه را نیز با خطر مواجه می‌سازد. شماری از آثار داستانی در کنار بازتاب وقایع اجتماعی به پدیده طلاق عاطفی نیز توجه کرده‌اند. مقاله ...
بیشتر
یکی از بحران‌های اجتماعی که به شکل پنهانی پایه‌های خانواده معاصر را تهدید می‌کند، طلاق عاطفی است. فقر عاطفی در روابط زناشویی کارکردهای خانواده را در تأمین سلامت روانی اعضا مختل ساخته و در نتیجه سلامت جامعه را نیز با خطر مواجه می‌سازد. شماری از آثار داستانی در کنار بازتاب وقایع اجتماعی به پدیده طلاق عاطفی نیز توجه کرده‌اند. مقاله حاضر با رویکرد تفسیری و ادغام مقوله‌های مستخرج از آثار، دو داستان خانواده‌محور را براساس طلاق عاطفی و با توجه به ویژگی‌های ادبی، زبانی و جامعه‌شناختی بررسی کرده است. داستانهای منتخب عبارت است از پرنده من و رؤیای تبت (از فریبا وفی). خانواده‌محور بودن داستان‌ها، استقبال از آثار و کسب جوایز متعدد از دلایل انتخاب این آثار است. طلاق عاطفی در سطح ادبی با توجه به عناصر داستانی (موضوع، درون‌مایه، شخصیت، گفتگو، فضا و کشمکش) بررسی و تحلیل شده است. در سطح زبانی بار معنایی جمله‌ها و در سطح جامعه‌شناختی علل و نتایج طلاق عاطفی شناسایی و بررسی شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سطح پایین ارتباطات کلامی و عاطفی، نبود همدلی، احساس تنهایی و کوتاهی شوهر در تعهدات خانوادگی عوامل اصلی در بروز طلاق عاطفی است و پنهان‌سازی، سازگاری، ترک خانه و تمایل به جنس مخالف راهکارهای شخصیت‌های زن در مقابله با این پدیده است.
علمی- پژوهشی
ادبیات داستانی
زینب نظری؛ محمدعلی محمودی؛ محمدامیر مشهدی
چکیده
داستانهای اقلیمی غالباً بازتاب‌دهندۀ ویژگی‌ها و عناصر مشترکی چون فرهنگ، باورها و آداب‌ورسوم یک منطقۀ جغرافیایی هستند. یکی از حوز‌‌‌ه‌های پنج‌‌گانۀ داستان‌نویسی اقلیمی ایران، حوزۀ داستان‌نویسی اقلیمی غرب یا کرمانشاه است که هویّت مستقلی دارد و پیشینۀ آن تقریباً به قدمت داستان‌نویسی مدرن ایران است. اقلیم کرمانشاه در پدیدآمدن ...
بیشتر
داستانهای اقلیمی غالباً بازتاب‌دهندۀ ویژگی‌ها و عناصر مشترکی چون فرهنگ، باورها و آداب‌ورسوم یک منطقۀ جغرافیایی هستند. یکی از حوز‌‌‌ه‌های پنج‌‌گانۀ داستان‌نویسی اقلیمی ایران، حوزۀ داستان‌نویسی اقلیمی غرب یا کرمانشاه است که هویّت مستقلی دارد و پیشینۀ آن تقریباً به قدمت داستان‌نویسی مدرن ایران است. اقلیم کرمانشاه در پدیدآمدن ادبیات کارگری و بازتاب اندیشه برابریِ حقوق انسانی پیشتاز است. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی، ویژگی‌های اقلیمی و عناصر مادی و معنویِ فرهنگی، همچون زبان، باورها، آداب‌ورسوم، معماری، خوراک و پوشاک و... در آثار ابراهیم یونسی، مورد واکاوی و تحلیل قرار گرفته است. یونسی همچون اغلب نویسندگان حوزۀ کرمانشاه رویکرد رئالیستی را برای روایت رمان‌های خود برگزیده است. پس از بررسیهای انجامشده مشخص شد که عمدهترین ویژگی‌های اقلیمی غرب با نمودی برجسته و با دقت و ریزبینی بسیار در تمام داستانهای یونسی به چشم میخورد که باعث شده رمان‌های او در زمرۀ آثار ممتاز ادبیات اقلیمی غرب قرار گیرند.
علمی- پژوهشی
ادبیات حماسی و اسطوره
علی هاشم زاده؛ حمیدرضا فرضی؛ علی دهقان
چکیده
یکی از شیوه‌های ادامه حیات اسطوره‌ها، تغییر یافتن آن‌ها به‌صورت قصه و داستان، به‌ویژه قصه‌های عامیانه است؛ یکی ازاین‌گونه داستان‌ها که می‌توان بازتاب اساطیر و افسانه‌های کهن را در آن مشاهده کرد گل و نوروز خواجوی کرمانی است. در این مقاله، ژرف‌ساخت اساطیری این داستان با تکیه بر آیین‌ها و نمادهای آشناسازی (پاگشایی) بررسی شده ...
بیشتر
یکی از شیوه‌های ادامه حیات اسطوره‌ها، تغییر یافتن آن‌ها به‌صورت قصه و داستان، به‌ویژه قصه‌های عامیانه است؛ یکی ازاین‌گونه داستان‌ها که می‌توان بازتاب اساطیر و افسانه‌های کهن را در آن مشاهده کرد گل و نوروز خواجوی کرمانی است. در این مقاله، ژرف‌ساخت اساطیری این داستان با تکیه بر آیین‌ها و نمادهای آشناسازی (پاگشایی) بررسی شده است. فرض نگارندگان بر این بوده است که در ژرف‌ساخت این داستان می‌توان ردّ پای مراسم و مناسک آشناسازی را مشاهده کرد. بر اساس این پیشفرض و با تحلیل محتوای داستان، قابلتطبیق بودن این داستان با مراسم آشناسازی اثبات شده است. بسیاری از عناصر و مراحل مراسم آشناسازی از قبیل انزوا، جداسازی، مرگ و تولّد مجدّد، اشراق در پای درخت، آزمونهای سخت (شکنجه)، پیر دانا (راهنما) و ... را می‌توان در داستان مذکور مشاهده کرد. علاوه بر این، عناصر نمادین و کهن‌الگویی دیگری نیز در متن وجود دارد که در ارتباط با مضمون اصلی (آشناسازی) هستند و بر این اساس تحلیل شده‌اند.
