نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

2 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

چکیده

هر متن به وسیلۀ پیرامتن‌ها با ذهن مخاطب و جهان بیرون ارتباط برقرار می‌کند. نفحات‌الانس ازجمله آثار منثور جامی است که قابلیت بررسی پیرامتنی را داراست. در پژوهش حاضر پیرامتن‌های نفحات‌الانس شناسایی و مطابق با نظریۀ ژنت به دو دسته تقسیم و بررسی‌ گردید. عناصر درونی و بیرونی پیرامتن در نفحات‌الانس به شکلی متناسب و سازوار با متن اصلی شکل‌گرفته‌اند. هریک از این پیرامتن‌ها با ارائۀ اطلاعاتی دربارۀ متن اصلی، از طرفی فهم و دریافت مخاطب را عمق می‌بخشند و از سوی دیگر مخاطب را در چگونگی استفاده از این اثر راهنمایی می‌کنند. این عناصر از جانب اشخاص گوناگون اعم از مؤلف، کاتب، ناشر، مصحح و دیگر منتقدان، پژوهشگران و نویسندگان خلق شده‌اند که از میان این‌همه، مؤلف و مصحح نقشی بسزا در خوانش متن این کتاب داشته‌اند. دیگر پیرامتن‌ها نیز که به‌وسیلۀ منتقدان، محققان و نویسندگان در قوالب گوناگون عرضه شده است امکان ارتباط بیشتر با متن و نقد و تبلیغ آن را فراهم نموده است. بیشترین و مهم‌ترین پیرامتن‌های بیرونی نفحات‌الانس به زمان نزدیک به تألیف این کتاب بازمی‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Survey the paratextual elements of Jami's Nafahat ol-ons

نویسندگان [English]

  • zahra hatampour 1
  • atamohammad radmanesh 2
  • mahboubeh khorasani 3

1 Ph.D. student of Persian language and literature, Faculty of Literature and Humanities, Islamic Azad University, Najafabad branch

2 . Professor of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Islamic Azad University, Najafabad branch

3 Professor of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Islamic Azad University, Najafabad branch

چکیده [English]

Any text linkes to the mind of the audience and the world by paratextualites. Nafahat ol-ons is including Jami's prose works which has the ability to be survey paratextuality. In this research, Nafahat ol-ons's paratextualites were identified and divided into two categories according to the genette's theory and investigated. The outer and inner elements of paratextualite in Nafahat ol-ons have been formed proportionally and fit with main text. On one side, each of these paratextualites deep down the audience's understanding and realizing and on the other side guide the audience how to use this work. Different people have created this elements, including author, scribe, publisher, editor and andandother critics, researchers and writers that of all these, author and editor have a great role in thetext readings. Also critics, researchers and writers have presented other paratextualites in various formats, have provided the possible of more communication with the text and its advertising and criticism. The maximum number and most important outer paratextualites of Nafahat ol-ons related to the time that this book was written.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nafahat ol-ons
  • Jami
  • inner Paratextuality
  • Outer Paratextuality
1- ابراهیم‌زاده، قمرناز (1393). تأثیر قرآن و حدیث در نفحات‌الانس جامی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد کرمانشاه.
2- فرازی، معین‌الدین محمد (1338). روضات‌الجنات فی اوصاف مدینه هرات، بسعی و اهتمام محمد اسحاق، کلکته: علیگر.
3- اگل، دنیز (1379). «تذکره‌الاولیاهای عطار و جامی، تداوم نوشته‌های بنیادی تصوف»، ترجمۀ عبدالمحمد روح‌بخشان، معارف، شمارۀ3، صص197-158.
4- دوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن، ج7، تهران: سخن.
5-  برامکی، سارا (1394). «رابطۀ ترامتنی عنوان‌های متون نثر تاریخی از آغاز دورۀ اسلامی تا پایان دورۀ افشاریه»، جستارهای زبانی، شمارۀ5، پیاپی26، صص96-73.
6- بوزجانی، درویش علی (1345). روضه الریاحین، با مقدمه و تعلیقات به کوشش حشمت مؤید، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
7- بهبهانی، محمدجعفر بن محمدعلی (1372): فضایح‌الصوفیه به ضمیمۀ تنبیه‌الغافلین و ایقاظ‌الراقدین. تألیف محمود بن آقامحمدعلی، قم: انصاریان.
8- پورجوادی نصرالله (1383). «دیباچه: مجلس انس نویسنده و خواننده»، آیینۀ میراث، سال دوم، شمارۀ27، صص140-123.
9- پیرانی، منصور (1395)، «متن‌های آستانه‌ای در پیوند با ادبیات تطبیقی»، پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، شمارۀ3، صص 197-167.
10-   تدین، مهدی و پرهیزکاری، مریم (1390). «سهم نسخۀ خطی منتشرنشدۀ تحفه‌المرشدینمنحکایات‌الصالحین در نفحاتالانسمنحضراتالقدس»، پژوهشنامۀفرهنگوادب، شمارۀ11، صص 32-11.
11- توفیقی، حسن (1392). مقایسه و نقد حکایت‌های تذکره‌الاولیای عطار و نفحات‌الانس جامی از دیدگاه تاریخی، اجتماعی و اندیشه‌های عرفانی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه حکیم سبزواری.
12- جامی، عبدالرحمن بن احمد (1341). دیوان کامل جامی، ویراسته هاشم رضی، تهران: پیروز.
13- جامی، عبدالرحمن بن احمد (1370). نفحات‌الانسمن حضرات القدس، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمود عابدی، تهران: اطلاعات.
14- حسن‌پور، عباس؛ عباسی مقدم، علیرضا (1392). «درنگی در تحمیدیۀ طالب آملی و ریخت‌شناسی آن»، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شمارۀ 108، صص29-28.
15- حکمت، علی‌اصغر (1363). جامی، تهران: توس.
16-  خاتمی، احمد (1386). «ویژگی های زبانی جامی در نفحات‌الانس»، دانشکدۀادبیاتوعلومانسانیدانشگاهتهران، دورۀ 58، شمارۀ 184، صص 6-43.
17-  خدیور، هادی و فاطمه شریفی (1389). «تأثیرپذیری جامی از شعرا و نویسندگان پیش از خود در آفرینش مثنوی هفت اورنگ»، مطالعات نقد ادبی (پژوهش ادبی)، شمارۀ20، صص 119-79.
18-  خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین (1387). مکارم الاخلاق، به تصحیح و تحقیق علی اکبر عشیق، تهران: میراث مکتوب.
19-  داداش‌نژاد، منصور (1390). «زندگانی دوازده امام (ع) در کتاب شواهدالنبوه جامی»، مطالعات اسلامی: تاریخ و فرهنگ، سال43، شمارۀ پیاپی ۸، صص67-51.
20- دانشور، حکیمه و محمد تقوی و مریم صالحی‌نیا (1395). «بررسی تطبیقی ابعاد شخصیت ذوالنون در سه تذکره (طبقات‌الصوفیه، تذکره‌الاولیا و نفحات‌الانس)»، ادبیات عرفانی، پاییز و زمستان 1395 - شمارۀ 15، صص 93 – 124.
21- دلیر، زهرا (1396). بررسی درون مایه های ادبیات عامیانه در حکایت های عرفانی نفحات‌الانس، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند.
22- دهخدا، علی‌اکبر (1325)،لغتنامه، تهران: دانشگاه تهران، مؤسسۀ لغت نامه دهخدا.
23- رشتیانی، گودرز (1390). «دیباچه‌نویسی متون تاریخی افشاریه؛ تداوم و تحول در یک سنت تاریخی»، تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری دورۀ جدید»، تاریخن  یو تاریخ‌ نگاری، سال21، شمارۀ8، صص91-37.
24- رضامنش، رؤیا و علی‌اشرف امامی (1396). «بررسی سیر و سلوک هشت‌گانه طریقۀ نقشبندیه در هفت اورنگ جامی»، عرفانیات در ادب فارسی، شمارۀ33، صص122-86.
25-  روضاتیان، سیده مریم و طالبی، فاطمه (1397)، «بررسی پیرامتن‌های غیرمؤلفی و بیرونی تذکره‌الاولیاء»، اولین همایش بین المللی زبان و ادبیات فارسی.
26- سامانی، معصومه (1393). مقایسۀ آموزه‌های کشف‌المحجوب، نفحات‌الانس، الفرج بعدالشده و روضه‌العقول با نظریات جدید در روان‌شناسی شخصیت، پایان نامۀ دکتری دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
27- سبزیان‌پور، وحید و فرزانه فتحیان (1391). «بررسی سرچشمه های حکایات روضۀ نخستین بهارستان جامی»، پژوهشنامۀنقدادبی، دورۀ 1، شمارۀ1، صص98-73.
28- ستوده غلامرضا و محمدباقر نجف‌زاده بارفروش (1365). تحمیدیه در ادب فارسی، تهران: جهاد دانشگاهی.
29- سجادی، ضیاءالدین (1372). دیباچه‌نگاری در ده قرن، تهران: زوار.
30- سلیمی کوچی، ابراهیم (1396). «نقش عناصر پیرامتنی در توسعۀ دریافت و فهم متن مثنوی»، پژوهش ادبیاتمعاصرجهان، دوره22، شمارۀ1، صص 268- 249.
31- شهاب، علی (1371). «نفحات‌الانس (نورالدین عبدالرحمان جامی - تصحیح دکتر محمود عابدی)»، کلک، شمارۀ25و26، صص222-221.
32- شوشتری، نورالله (1393).مجالس المؤمنین، ج1، مقدمه، تصحیح و تعلیقات ابراهیم عرب‌پور و دیگران، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
33- طالقانی، سید علی (1377). «سهم زنان در تذکره الاولیای عطار و نفحات‌الانس جامی»، نگاه حوزه، شمارۀ 43و44، صص17-16.
34- عابدی، محمود (1367). «نسخه‌ای از نفحات‌الانس جامی»، تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، شمارۀ 13، ص110-106.
35- عطارپور، اردوان (1384). «شباهت مضمون در دکامرون و نفحات‌الانس»، حافظ، شمارۀ15، صص42-41.
36-  غفاری، سحر (1394). «تأثیر پیرامتن‌ها در شکل‌گیری یا تحریف معنای متن: بررسی دوگانگی رمان شطرنج با ماشین قیامت از دریچۀ پیرامتن‌ها»،نقد ادبی، سال8، شمارۀ32، صص104-85.
37- فرزام، حمید (1343). «اختلاف جامی با شاه ولی»، دانشکده ادیبات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شمارۀ ۱، صص57-48.
38- فروزانفر، بدیع‌الزمان (1381). احادیث و قصص مثنوی، ترجمه و تنظیم حسین داوودی، تهران: امیرکبیر.
39- کرمی، محمدحسین و حشمت آذرمکان (1387). «بررسی تطبیقی تحمیدیه‌های چهار لیلی و مجنون»، گوهر گویا، سال2، شمارۀ7، صص 37-1.
40- کهدونی، محمدکاظم و اکرم هدایتی شاهدی (1389). «خداوند در رؤیاهای عارفان»، ادبیات عرفانی، دورۀ2، شمارۀ3، صص68-56.
41- لاری، رضی الدین عبدالغفور (1396). تکملۀ نفحات‌الانس، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمود عابدی، تهران: میراث مکتوب.
42- لعلی بدخشی، میرزا لعل بیگ (1376). ثمرات‌القدس من شجرات‌الانس، مقدمه، تصحیح و تعلیقات سید کمال حاج سید جوادی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
43- مایل هروی، نجیب (1377). جامی، تهران: طرح نو.
44- معین، محمد (1362)، فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.
45- معینی نجف‌آبادی (1393). بررسیتحلیلساختارو محتوایسرگذشت‌نامههایعرفانیتا قرن نهم، پایان نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه کاشان.
46- موسی‌وند، نسرین (1387). تصحیح نسخه خطی حدیقه‌القدس و روضه‌الانس، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور مرکز تهران.
47- نامورمطلق، بهمن؛ (1386). «ترامتنیت مطالعۀ روابط یک متن با دیگر متن‌ها»، پژوهشنامۀعلومانسانی، شمارۀ 56، صص98- 83.
48- نامورمطلق، بهمن؛ (1394). درآمدی بر بینامتنیت: نظریه‌ها و کاربردها، تهران: سخن، چاپ دوم.
49- نصیری، طیبه (1390). مبانی تربیت در داستان‌های صوفیه بر پایه تذکره‌الاولیا و نفحات‌الانس و طبقات‌الصوفیه،پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان.
50- نورزاد، نورعلی (1392). «مروری بر نشر نوین نفحات‌الانس جامی»، گزارش میراث، شمارۀ5 و 6، صص 83-82.
51- واعظ کاشفی، فخرالدین علی بن حسین (1356). رشحات عین‌الحیات، با مقدمه، تصحیح، حواشی و تعلیقات علی اصغر معینیان، تهران: بنیاد نیکوکاری نوریانی.
52- هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان (1393): کشف‌المحجوب، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمود عابدی، تهران: سروش، چاپ نهم.
53- هدایت، رضاقلی بن محمد هادی (1340). مجمع‌الفصحا، ج1، به کوشش مظاهر مصفا، تهران: امیرکبیر.
54- هدایتی شاهدی، اکرم (1388). تحقیق در رؤیای عارفان بر اساس کتاب‌های تذکره‌الاولیای عطار و نفحات‌الانس جامی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه یزد.
55- یحیایی، محمد (1390). بررسیشیوه‌هایتربیتوکمال‌بخشیدرکتبصوفیه باتکیهبراسرارالتوحید،تذکره‌الاولیاءونفحات‌الانس، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیلان.
56-  Genette, Gerard (1987). Seuils, Paris: Seuil.