ادبیات حماسی و اسطوره
محمدحسن جلالیان
چکیده
در سه داستان از شاهنامۀ فردوسی از سرزمینی در نواحی شمال شرقی ایران در حدود ماوراءالنهر یاد شده، که نام آن در دستنویسهای موجود به صورت‌های گوناگونی ضبط شده است و مصححان شاهنامه و پژوهندگان جغرافیای آن در انتخاب از بین این صورت‌ها با یکدیگر اتفاق نظر ندارند. از بین رفتن صورت اصلی نام این سرزمین و ثبت مغشوش و نادقیق آن در متون پهلوی ...
بیشتر
در سه داستان از شاهنامۀ فردوسی از سرزمینی در نواحی شمال شرقی ایران در حدود ماوراءالنهر یاد شده، که نام آن در دستنویسهای موجود به صورت‌های گوناگونی ضبط شده است و مصححان شاهنامه و پژوهندگان جغرافیای آن در انتخاب از بین این صورت‌ها با یکدیگر اتفاق نظر ندارند. از بین رفتن صورت اصلی نام این سرزمین و ثبت مغشوش و نادقیق آن در متون پهلوی و وجود صورت‌های متشابه آن در سرزمینهای شرقی و شمال شرقی ایران در منابع تاریخی و جغرافیایی پس از اسلام و نیز برداشتهای نادرست و متناقض از گسترۀ جغرافیایی این ناحیه، علّتهای اصلی گزینشهای متفاوت مصحّحان شاهنامه گردیدهاند. برخی از صورت‌های منتخب یا پیشنهادی برای نام این سرزمین کورشان، کوشان، کروشان، کهستان، کورستان و کویساراناند. در این نوشتار با دقّت در جزئیّات داستانهایی که نام این سرزمین در آنها به کار رفته و نیز بهرهگیری از آثار ایرانی باستان و متون فارسی میانه، خوانشی متفاوت از قرائتهایی که پیشتر مطرح شدهاند و از پشتوانۀ برخی از دستنویسها نیز برخوردار است، به شکل گَوِستان ارائه خواهد شد.
ادبیات حماسی و اسطوره
عباس آذرانداز؛ معصومه باقری حسن کیاده
چکیده
«زبان‌آوری» یا «سخنوری» شخصیتهای اسطوره‌ای و حماسی پیشینه‌ای دیرینه در ادبیات ایران دارد. فردوسی بسیاری از شخصیتهای شاهنامه را با صفاتی چون «گوینده»، «سخنور»، «چرب‌زبان»، »چرب‌گوی» و «گشاده‌زبان» معرفی کرده است و آنها را با این صفات ستوده است. برخی اصطلاحات ادبی چون «سخن شیرین» ...
بیشتر
«زبان‌آوری» یا «سخنوری» شخصیتهای اسطوره‌ای و حماسی پیشینه‌ای دیرینه در ادبیات ایران دارد. فردوسی بسیاری از شخصیتهای شاهنامه را با صفاتی چون «گوینده»، «سخنور»، «چرب‌زبان»، »چرب‌گوی» و «گشاده‌زبان» معرفی کرده است و آنها را با این صفات ستوده است. برخی اصطلاحات ادبی چون «سخن شیرین» و «زبان شیوا» دقیقاً در اوستا کاربرد داشته و به زبان فارسی رسیده و برخی نیز چون ویاخَنه، صفت مهر در مهریشت به معنای سخنوری و زبان‌آوری، تنها به شکل مهجورِ گیاخن در شعر رودکی و برخی لغتنامههای فارسی چون لغت فُرس اسدی به کار رفته و استمرار نیافته، اما مفهوم آن عنوان یک صفت پهلوانی در متون حماسی و در میان پهلوانان خودی و بیگانه ادامه پیدا کرده است. در این مقاله کوشش می‌شود گسترۀ معنایی «زبان‌آوری» که ویژگی مشترک ایزد مهر، زرتشت پیامبر، پهلوانانی چون گرشاسب، سام، رستم و گیو، و حتی پهلوانان تورانی است در متون ایرانی از گاهان تا شاهنامه بررسی شود.
ادبیات حماسی و اسطوره
چنگیز مولایی
چکیده
در میان آثار فاخر فارسی، درون مایۀ هیچ اثری به اندازۀ شاهنامۀ فردوسی با موضوع «ملیّت ایرانی» و «هویّت ملّی ایرانیان» گره نخورده است. عناصر و نمادهای ملّی نظیر «سرزمین» با مرزهای مشخّص جغرافیایی (خواه اساطیری یا واقعی)، آداب و رسوم و سنن، تاریخ، زبان ملّی مشترک و بالاخره جایگاه مردم و دین و دولت، جای جای در این اثر سترگ ...
بیشتر
در میان آثار فاخر فارسی، درون مایۀ هیچ اثری به اندازۀ شاهنامۀ فردوسی با موضوع «ملیّت ایرانی» و «هویّت ملّی ایرانیان» گره نخورده است. عناصر و نمادهای ملّی نظیر «سرزمین» با مرزهای مشخّص جغرافیایی (خواه اساطیری یا واقعی)، آداب و رسوم و سنن، تاریخ، زبان ملّی مشترک و بالاخره جایگاه مردم و دین و دولت، جای جای در این اثر سترگ و بی همتا تظاهر یافته است و به همین لحاظ شاهنامه را به حق «سند هویّت ملّی ایرانیان» دانسته اند. اما اینکه دوام و بقای «ملیّت ایرانی» تا چه اندازه مدیون حکیم طوس و شاهنامۀ او است، پرسشی است که گرچه در وهلۀ نخست پاسخ بدان دشوار می نماید، لیکن به نظر می رسد با مرور اجمالی تکوین پدیده هایی که به شکل گیری «ملیّت ایرانی» در جهان باستان و به تبع آن تدوین و تنظیم افسانه ها و روایت هایی انجامید که به طریق تاریخ روایی در باب تکوین ملیّت و مظاهر مختلف فرهنگی ایرانیان بازگو شده اند، بتوان پاسخی مناسب برای آن ارائه کرد.
ادبیات حماسی و اسطوره
کامران ارژنگی؛ محمدجعفر یاحقی
چکیده
تا امروز، تصوّر عمدۀ پژوهش‌گران بر این بوده که طومارهای نقّالی، ریشه در سنّت شفاهی دارند و روایات آنها سینه به سینه نقل شده و به ما رسیده است. به نظر می‌رسد که این تلقّی، گویای همۀ واقعیّت نیست؛ چه اینکه بسیاری از روایات این متون را می‌توان در منابع کهن و حتّی پیش از شاهنامۀ فردوسی، بازجست. مضاف بر اینکه سندی برای اثبات پیوستگی زنجیرۀ ...
بیشتر
تا امروز، تصوّر عمدۀ پژوهش‌گران بر این بوده که طومارهای نقّالی، ریشه در سنّت شفاهی دارند و روایات آنها سینه به سینه نقل شده و به ما رسیده است. به نظر می‌رسد که این تلقّی، گویای همۀ واقعیّت نیست؛ چه اینکه بسیاری از روایات این متون را می‌توان در منابع کهن و حتّی پیش از شاهنامۀ فردوسی، بازجست. مضاف بر اینکه سندی برای اثبات پیوستگی زنجیرۀ نقل شفاهی این روایات در دست نیست و شواهد، عموماً خلاف آن را نشان میدهد. این تحقیق، با جستوجو در منابع کهن حماسی مکتوب، و مقایسۀ روایات طومار زریری با آنها، نشان میدهد که زریری در روایت داستانهای مشترک طومار خود با شاهنامۀ فردوسی، شش منبع عمده و مکتوب در دست داشته است: 1- شاهنامۀ فردوسی؛ 2- روایات شاهنامههای پیش از فردوسی (با واسطه)؛ 3- متون تاریخی قدیم و جدید؛ 4- منظومههای حماسی؛ 5- چند داستان بدیع که عموماً در سرزمین هند به وجود آمده بودند و خود منبع مکتوب داشتند؛ و 6- مجموعهای از طومارهای مکتوب که زریری برای تألیف طومار خود، گرد آورده بود. بر این اساس، باید در شفاهیدانستن مطلق منابع و واسطههای روایات این طومار در داستانهای مشترک با شاهنامۀ فردوسی، تردید کرد.
ادبیات حماسی و اسطوره
خلیل کهریزی
چکیده
در تصحیح متنی مانند شاهنامه علاوه بر تشخیص نویسش‌ها و بیت‌های اصیل، یافتن جایگاه درست ابیات نیز در محور عمودی کلام اهمیّت ویژه‌ای دارد. زیرا ممکن است کاتبان با پس و پیش نوشتن یا نقل ابیاتی از حافظه در حاشیه یا متن دستنویسها نظم اصیل روایی آنها را دگرگون کنند. یکی از این موارد، بیتِ «قضا گفت گیر و قدر گفت ده / فلک گفت احسنت و مه گفت ...
بیشتر
در تصحیح متنی مانند شاهنامه علاوه بر تشخیص نویسش‌ها و بیت‌های اصیل، یافتن جایگاه درست ابیات نیز در محور عمودی کلام اهمیّت ویژه‌ای دارد. زیرا ممکن است کاتبان با پس و پیش نوشتن یا نقل ابیاتی از حافظه در حاشیه یا متن دستنویسها نظم اصیل روایی آنها را دگرگون کنند. یکی از این موارد، بیتِ «قضا گفت گیر و قدر گفت ده / فلک گفت احسنت و مه گفت زه» با پنج بیت دیگر است که در دو جا از شاهنامه آمده است؛ یک بار در رزم رستم با اشکبوس و یک بار دیگر در جنگ بهرام چوبین با ساوه شاه. ما در این مقاله کوشیدهایم، نخست با درنگی بر وضعیّت این بیت در دستنویسهای شاهنامه، نشان دهیم، جایگاه اصلی آن بر خلافِ پنج بیتِ دیگر، داستان رزم رستم با اشکبوس است. پس از آن کوشیدهایم، با نقدِ پژوهش‌های پیشین و توجّه به وضعیّت این بیت در دستنویسها، دربارۀ اصالتِ آن بحث کنیم. بر پایۀ جست‌وجوهای ما، تا کنون دلیل استواری برای الحاقی پنداشتن این بیت ارائه نشده و علاوه بر همصدایی دستنویسها، می‌توان در دیوان همام تبریزی نیز تأییدی جنبی برای اصالت آن یافت. از دیگرسو به‌رغم اینکه این بیت در دوازده دستنویسِ مهم تا قرن نهم هجری آمده است، کهن‌ترین دستنویس شاهنامه و دستنویس سن‌ژوزف آن را ندارند و بنداری نیز آن را ترجمه نکرده است. از همین‌روی تصمیم‌گیری قطعی دربارۀ آن دشوار است و تا یافتن سندی معتبر بهتر است آن را در چنگک شک به متن ببریم.
شعر معاصرایران
سجاد آیدنلو
چکیده
فردوسی در اوایل پادشاهی ضحّاک چهار بیت در بیان بی‌رسمیِ هوس‌آلود او سروده است: پس آیین ضحّاک وارونه‌خوی ز مردان جنگی یکی خواستی کجا نامور دختری خوب‌روی پرستنده کردیش در پیش خویش چنان بُد که چون می‌بدیش آرزوی بکشتی/ به گُشنی/ به کشتی که با دیو برخاستی به پرده اندرون پاک بی‌گفت‌و‌گوی نه رسم کیی بُد نه آیین کیش دشواری ...
بیشتر
فردوسی در اوایل پادشاهی ضحّاک چهار بیت در بیان بی‌رسمیِ هوس‌آلود او سروده است: پس آیین ضحّاک وارونه‌خوی ز مردان جنگی یکی خواستی کجا نامور دختری خوب‌روی پرستنده کردیش در پیش خویش چنان بُد که چون می‌بدیش آرزوی بکشتی/ به گُشنی/ به کشتی که با دیو برخاستی به پرده اندرون پاک بی‌گفت‌و‌گوی نه رسم کیی بُد نه آیین کیش دشواری اصلیِ این قطعه در ضبط، قرائت و معنای مصراع دومِ بیت دوم و سپس ارتباط یا استقلال معناییِ دو بیتِ آغازین و دو بیت پایانی است. در نسخه‌های شاهنامه ده ضبط مختلف برای مصراع دومِ بیت دوم دیده می‌شود و شارحان و محقّقان هم ده معنا برای آن پیشنهاد کرده‌اند. نگارنده با نقد ضبط‌ها، خوانش‌ها و معانیِ گوناگون و بر پایۀ دلایل و قراینی مانندِ نگاشتۀ «بکشتی» در بیشترِ دستنویسها، بودن مصراعی مشابه به لحاظِ نحوی و معنایی در جای دیگر شاهنامه، توجّه به دریافتِ سنّتیِ بعضی کاتبان و خوانندگان شاهنامه از طریقِ نسخه‌بدل‌های این ابیات، توضیح گزارشی در بندهش و... ضبط و قرائتِ «به کشتی که با دیو برخاستی» را محتمل‌تر می‌داند و برای هر چهار بیت به صورت پیوسته (موقوف‌المعانی) این تفسیر را پیشنهاد می‌کند که ضحّاک به هنگامِ برانگیخته شدن شهوتش دختری خوب‌روی و پاک‌دامن را در اختیار مردی جنگجو و دیوافکن می‌نهاد تا در برابر نگاه او با آن دختر نزدیکی کند و منظور فردوسی از «آیین ضحّاک وارونه‌خوی» احتمالاً همین کارِ ناشایست است.
مهدی رضائی
دوره 71، شماره 237 ، شهریور 1397، ، صفحه 59-73
چکیده
زمان به عنوان یک پدیده، از دغدغه های همیشگی ذهن بشر بوده است. در همه جنبه های حیات بشری نمودی از زمان را می توان مشاهده کرد؛ از جمله در حماسه ها جلوه های متنوعی از زمان قابل مشاهده است. حماسه هایی چون شاهنامه به دلیل دربرداشتن ابعاد مختلف از جمله ابعاد اسطوره ای، تاریخی، طبیعی و فلسفی نمودگاه جلوه های مختلفی از زمان است. مطالعه مفهوم ...
بیشتر
زمان به عنوان یک پدیده، از دغدغه های همیشگی ذهن بشر بوده است. در همه جنبه های حیات بشری نمودی از زمان را می توان مشاهده کرد؛ از جمله در حماسه ها جلوه های متنوعی از زمان قابل مشاهده است. حماسه هایی چون شاهنامه به دلیل دربرداشتن ابعاد مختلف از جمله ابعاد اسطوره ای، تاریخی، طبیعی و فلسفی نمودگاه جلوه های مختلفی از زمان است. مطالعه مفهوم زمان در شاهنامه به عنوان اثری که مشحون از تاریخ و باورهای متنوع ملت متمدن و با سابقه ایران است می تواند بخشی از روند باوری و تحولات و تنوع مفهوم زمان را مشاهده کرد. از جمله نکات قابل تامل در باره مفهوم زمان در شاهنامه فردوسی، کاربرد فراوان آن با واژه مکان است که اگر این هم بافتی را اتفاقی ندانیم و قصد توجیه آن با آرایه های ادبی نداشته باشیم می تواند پرسش های اساسی و مهمی را برانگیزد. برای یافتن این دلایل هم بافتی زمان با مکان در شاهنامه ابتدا به روش تحلیل متن، انواع زمان در شاهنامه مورد تامل قرار می گیرد که پس از بررسی های دقیق مشاهده می شود که زمان در شاهنامه به چهار نوع «نجومی، اسطوره ای، فلسفی و تاریخی» تقسیم گردیده و در نهایت با روش تحلیل بافت مشخص می شود که زمان در مفهوم فلسفی خویش با مکان دارای مفهومی مشترک و یگانه است که همین امرسبب هم بافتی این دو واژه شده است.
زهرا شیردل؛ ابوالقاسم رحیمی
دوره 70، شماره 236 ، اسفند 1396، ، صفحه 141-166
چکیده
نقد اسطوره‌ای یا نقد کهن‌الگویانه به کشف الگوهای ذهنی و تبلور آنها، در آثار ادبی می‌پردازد. اهمیت این شیوه از آنجاست که به بررسی اساطیر از چند دیدگاه می‌پردازد و زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و روانی را در آفرینش اساطیر، بررسی می‌کند. ازآنجاکه در این مقاله، بر آنیم تا به کندوکاو در ریشه‌ها و زمینه‌های روانی اسطوره بپردازیم، از ...
بیشتر
نقد اسطوره‌ای یا نقد کهن‌الگویانه به کشف الگوهای ذهنی و تبلور آنها، در آثار ادبی می‌پردازد. اهمیت این شیوه از آنجاست که به بررسی اساطیر از چند دیدگاه می‌پردازد و زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و روانی را در آفرینش اساطیر، بررسی می‌کند. ازآنجاکه در این مقاله، بر آنیم تا به کندوکاو در ریشه‌ها و زمینه‌های روانی اسطوره بپردازیم، از میان مضامین متنوّع در فرهنگهای گوناگون، بُنمایۀ «اسطورۀ کودک رهاشده»1 انتخاب شده است. این بُنمایه از مضامین اصلی زندگی بسیاری از خدایان، پادشاهان، قهرمانان و پیامبران است؛ بنابراین پرداختن به آن از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مقاله کوشیدهایم تا چرخۀ تکامل روانی دوازده شخصیت از شاهنامه را که کهنالگو و بُنمایۀ رهاشدگی و تبعید در کودکی، در ژرفساخت زندگی آنان به چشم میخورد، بر اساس روان‌شناسی کارل گوستاو یونگ2 (1875- 1961) روانپزشک شهیر سوئیسی، تحلیل کنیم. برای رسیدن به نتیجۀ بهتر، با نگاهی ویژه به بزرگ‌ترین کتاب حماسی ایران، شاهنامۀ فردوسی به کشف نقاط تاریک و مبهم این اسطورۀ شگرف و پرتکرار و نیز رمزگشایی آن، از دیدگاه روان‌شناسی یونگ خواهیم پرداخت.
یوسف علی بیرانوند؛ قاسم صحرایی؛ علی حیدری؛ محمدرضا حسنی جلیلیان
دوره 69، شماره 234 ، اسفند 1395، ، صفحه 1-16
چکیده
اقوام هند و ایران از دیرباز دارای مشترکات فرهنگی بودهاند. بررسی تطبیقی شخصیتها و کارکردهای آنها در داستانهای سیاوش و رامایانا، گویای بخشی از این فرهنگ مشترک است. از جمله عناصر مشترک این دو داستان، کنشها و ویژگیهای مشترک شخصیتهاست. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی کوشیدهایم شخصیتهای دو داستان مذکور را بر اساس ...
بیشتر
اقوام هند و ایران از دیرباز دارای مشترکات فرهنگی بودهاند. بررسی تطبیقی شخصیتها و کارکردهای آنها در داستانهای سیاوش و رامایانا، گویای بخشی از این فرهنگ مشترک است. از جمله عناصر مشترک این دو داستان، کنشها و ویژگیهای مشترک شخصیتهاست. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی کوشیدهایم شخصیتهای دو داستان مذکور را بر اساس ویژگیها و کنشهای مشترک تطبیق دهیم. با تکیه بر این هدف، به این نتیجه رسیدیم که شخصیتهایی مانند سیاوش و رام در وفاداری به پدر، دنیاگریزی و...، سودابه و کیکئی در نیرنگبازی، حسادت، دشمنی با ناپسری و...، کاووس و جسرت در دودلی میان زن و فرزند، گیو و هنومان در بیباکی، تنهایی رفتن به درون دشمن و گذشتن از آب، افراسیاب و راون در قدرتطلبی و جهانآشوبی، فرنگیس و سیتا در گرفتار شدن به وسیلۀ افراد ستمگر، کیخسرو و لو و کش در بالیدنشان در جای دیگر و بازگشت به وطن و پیران و والمیکی در خردورزی و نگهداری از شاهزادگان به هم شباهت دارند.
مهدی رضائی
دوره 69، شماره 234 ، اسفند 1395، ، صفحه 33-54
چکیده
سفرهای اساطیری جهان قالب و ساختار مشخصی دارد که آن ها را با دیگر انواع سفرها متمایز می کند. ساختار این سفرها متشکل از حوزه های عملیات گوناگونی است که در روند سفر، تحقق یا عدم تحقق آن تاثیر مستقیم دارد. برخی از حوزه های عملیاتی برای تحقق سفر و بعضی برای عدم تحقق آن تدارک دیده شده اند. شخصیت های سفر و وسایل نقلیه که دو حوزه عملیات این سفرها ...
بیشتر
سفرهای اساطیری جهان قالب و ساختار مشخصی دارد که آن ها را با دیگر انواع سفرها متمایز می کند. ساختار این سفرها متشکل از حوزه های عملیات گوناگونی است که در روند سفر، تحقق یا عدم تحقق آن تاثیر مستقیم دارد. برخی از حوزه های عملیاتی برای تحقق سفر و بعضی برای عدم تحقق آن تدارک دیده شده اند. شخصیت های سفر و وسایل نقلیه که دو حوزه عملیات این سفرها را به عهده دارند با قدرت جادویی و ماورایی خود بر موانع و محدودیت راه سفر غلبه می کنند و موجب تحقق آن می شوند. در میان داستان های شاهنامه سفرهایی است که دارای ساختار سفرهای اساطیری جهانند اما ساختار بسیاری از آن ها با ساختار سفرهای اساطیری جهان منطبق نیست و نمی توان آن ها را سفر اسطوره ای محسوب کرد.در این تحقیق شاهنامه فردوسی تا پایان داستان اسکندر و منابع پژوهشی اسطوره ای جهان که به زبان فارسی ترجمه شده مورد مطالعه قرار گرفته اند و سفرهای اساطیری آن ها تحلیل و بررسی شده اند. سپس به مقایسه سفرهای شاهنامه با سفرهای اساطیری جهان پرداخته و شباهت ها و تفاوت هایی که در اجزاء و ساختار آن ها وجود دارد مشخص شده است.
محمد مهدی پور؛ احمد فرشبافیان؛ محمدرضا عابدی؛ حسین حسن زاده
دوره 69، شماره 233 ، شهریور 1395، ، صفحه 161-180
چکیده
شاهنامه به عنوان نماد همبستگی ایرانیان، کتابی زمینیـ انسانی است که هیچ مؤلفه‌ای از نیازهای زیستی بشر در آن به غفلت سپرده نشده است. این حماسه بزرگ‌ترین بازنمود فرهنگی ایرانیان در دنبالۀ شیوع چند صد ساله مبارزۀ فکری با برتراندیشی و سیاست متعصبانه نژادی تازیان است که توانست با منظوم ساختن روایات کهن ملی، مهم‌ترین سرمایه فرهنگ ملی ...
بیشتر
شاهنامه به عنوان نماد همبستگی ایرانیان، کتابی زمینیـ انسانی است که هیچ مؤلفه‌ای از نیازهای زیستی بشر در آن به غفلت سپرده نشده است. این حماسه بزرگ‌ترین بازنمود فرهنگی ایرانیان در دنبالۀ شیوع چند صد ساله مبارزۀ فکری با برتراندیشی و سیاست متعصبانه نژادی تازیان است که توانست با منظوم ساختن روایات کهن ملی، مهم‌ترین سرمایه فرهنگ ملی ایران را به بشریت تقدیم کند. ساختار این حماسه به گونهای پرداخته شده که اولاً نمیتوان جامعیّت آن را از حیث برخورداری از شرایط و عناصر یک آرمانشهر مطلوب نادیده گرفت و ثانیاً انفکاک و جداسازی روح حکمت اسلامی از آن غیر ممکن مینماید. اهمیت بزرگ حماسه ایرانیان در چگونگی یاد کرد جنگهاست؛ مؤلفههای فراوان جنگ سخت (Hard war) و جنگ نرم (Soft war) و شیوههای متعدد مقابله با عملیات روانی دشمن در این اثر سترگ به وفور دیده می‌شود. این پژوهش یکی از نامدارترین جنگهای روانی شاهنامه، یعنی جنگ روانی رستم با اشکبوس کشانی را برپایۀ شگردهای جنگ نرم منطبق با تعاریف اندیشمندان معاصر ایرانی و خارجی مورد نقد و تحلیل قرار داده و بسامد بهرهگیری صاحبان تمدن کهن ایران قبل از اسلام را از شیوههای نرم دفاعی و تهاجمی باز نموده است.
دوره 50، شماره 201 ، مرداد 1386، ، صفحه 63-96
چکیده
کاویدن و یافتن زمینه ها و ریشه های فرهنگ و ادبیات عامیانه، موضوعی بین رشته ای و مورد توجه محققان فرهنگ، جامعه شناسی و ادبیات است. شاهنامه فردوسی به عنوان «حماسه ملی ایران» یکی از معتبرترین مراجع فرهنگ، اساطیر، روایات داستانی و ... است...
بیشتر
کاویدن و یافتن زمینه ها و ریشه های فرهنگ و ادبیات عامیانه، موضوعی بین رشته ای و مورد توجه محققان فرهنگ، جامعه شناسی و ادبیات است. شاهنامه فردوسی به عنوان «حماسه ملی ایران» یکی از معتبرترین مراجع فرهنگ، اساطیر، روایات داستانی و ... است...
دوره 48، شماره 197 ، اسفند 1384، ، صفحه 153-181
چکیده
گشتاسپ که یکی از پادشاهان کیانی بوده است، در روایات دینی و ملی ایران جایگاهی شایان توجه دارد. او به دلیل برخوردار بودن از دو جنبة مهم و اساسی در زندگی‌اش یعنی پذیرش دین بهی و نیز نقش آفرینی در داستان حماسی و جنگ با ارجاسپ تورانی، از شخصیتهای نام‌آوری است که در شاهنامة فردوسی نیز مفصلاً بدو پرداخته شده است. برای دانستن پیشینة داستان ...
بیشتر
گشتاسپ که یکی از پادشاهان کیانی بوده است، در روایات دینی و ملی ایران جایگاهی شایان توجه دارد. او به دلیل برخوردار بودن از دو جنبة مهم و اساسی در زندگی‌اش یعنی پذیرش دین بهی و نیز نقش آفرینی در داستان حماسی و جنگ با ارجاسپ تورانی، از شخصیتهای نام‌آوری است که در شاهنامة فردوسی نیز مفصلاً بدو پرداخته شده است. برای دانستن پیشینة داستان گشتاسپ و منشأ و خاستگاه آن و آگاهی از منابعی که مورد استفاده و استناد مستقیم یا غیرمستقیم فردوسی واقع شده است، مراجعه به متون کهن ایرانی از جمله: اوستا، برخی از متنهای مهم پهلوی و در کنار آنها، گشتاسپ نامة دقیقی که فردوسی آن را عیناً در شاهنامة خود گنجانده، ضروری مینماید. در این مقاله، هدف اصلی، بررسی تطبیقی داستان گشتاسپ از دوران کهن تا زمان فردوسی است، با این اندیشه که حدود تأثیر و تأثر متقابل روایات در متون دینی و ملی تا حد امکان نمایانده شود.
