دوره 76 (1402)
دوره 75 (1401)
دوره 74 (1400)
دوره 73 (1399)
دوره 72 (1398)
دوره 71 (1397)
دوره 70 (1396)
دوره 69 (1395)
دوره 68 (1394)
دوره 67 (1393)
دوره 66 (1392)
دوره 65 (1391)
دوره 55 (1390)
دوره 54 (1390)
دوره 53 (1389)
دوره 52 (1388)
دوره 51 (1387)
دوره 50 (1386)
دوره 49 (1385)
دوره 48 (1384)
دوره 47 (1383)
دوره 46 (1382)
دوره 45 (1381)
دوره 44 (1380)
دوره 43 (1379)
دوره 42 (1378)
دوره 41 (1377)
دوره 40 (1376)
دوره 39 (1375)
دوره 38 (1374)
دوره 37 (1373)
دوره 36 (1372)
دوره 35 (1371)
دوره 34 (1370)
دوره 33 (1369)
دوره 32 (1363)
دوره 31 (1362)
دوره 30 (1357)
دوره 29 (1356)
دوره 28 (1355)
دوره 27 (1354)
دوره 26 (1353)
دوره 25 (1352)
دوره 24 (1351)
دوره 23 (1350)
دوره 22 (1349)
دوره 21 (1348)
دوره 20 (1347)
دوره 19 (1346)
دوره 18 (1345)
دوره 17 (1344)
دوره 16 (1343)
دوره 15 (1342)
دوره 14 (1341)
دوره 13 (1340)
دوره 12 (1339)
دوره 11 (1338)
دوره 10 (1337)
دوره 9 (1336)
دوره 8 (1335)
دوره 7 (1334)
دوره 6 (1333)
دوره 5 (1332)
دوره 4 (1330)
دوره 3 (1329)
دوره 2 (1328)
دوره 1 (1327)
ادبیات حماسی و اسطوره
کَوَرستان یا گَوِستان (پژوهشی در خصوص نام ماوراءالنّهر در شاهنامه)

محمدحسن جلالیان

دوره 76، شماره 247 ، شهریور 1402، ، صفحه 89-106

https://doi.org/10.22034/perlit.2023.56319.3478

چکیده
  در سه داستان از شاهنامۀ فردوسی از سرزمینی در نواحی شمال شرقی ایران در حدود ماوراءالنهر یاد شده، که نام آن در دست‌نویسهای موجود به صورت‌های گوناگونی ضبط شده است و مصححان شاهنامه و پژوهندگان جغرافیای آن در انتخاب از بین این صورت‌ها با یکدیگر اتفاق نظر ندارند. از بین رفتن صورت اصلی نام این سرزمین و ثبت مغشوش و نادقیق آن در متون پهلوی ...  بیشتر

ادبیات حماسی و اسطوره
دلیر است و بینا دل و چرب‌گوی زبان‌آوری پهلوانان شاهنامه با تکیه بر ادبیات باستانی ایران

عباس آذرانداز؛ معصومه باقری حسن کیاده

دوره 74، شماره 243 ، شهریور 1400، ، صفحه 1-23

https://doi.org/10.22034/perlit.2021.45543.3070

چکیده
  «زبان‌آوری» یا «سخنوری» شخصیت‌های اسطوره‌ای و حماسی پیشینه‌ای دیرینه در ادبیات ایران دارد. فردوسی بسیاری از شخصیت‌های شاهنامه را با صفاتی چون «گوینده»، «سخنور»، «چرب‌زبان»، »چرب‌گوی» و «گشاده‌زبان» معرفی کرده است و آنها را با این صفات ستوده است. برخی اصطلاحات ادبی چون «سخن شیرین» ...  بیشتر

ادبیات حماسی و اسطوره
فردوسی و هویّت ملّی ایرانیان

چنگیز مولایی

دوره 74، شماره 243 ، شهریور 1400، ، صفحه 187-201

https://doi.org/10.22034/perlit.2021.47726.3163

چکیده
  در میان آثار فاخر فارسی، درون مایۀ هیچ اثری به اندازۀ شاهنامۀ فردوسی با موضوع «ملیّت ایرانی» و «هویّت ملّی ایرانیان» گره نخورده است. عناصر و نمادهای ملّی نظیر «سرزمین» با مرزهای مشخّص جغرافیایی (خواه اساطیری یا واقعی)، آداب و رسوم و سنن، تاریخ، زبان ملّی مشترک و بالاخره جایگاه مردم و دین و دولت، جای جای در این اثر سترگ ...  بیشتر

ادبیات حماسی و اسطوره
بررسی برخی منابعِ مکتوب روایات زریری در داستان‌های مشترک شاهنامۀ نقّالان با شاهنامۀ فردوسی

کامران ارژنگی؛ محمدجعفر یاحقی

دوره 73، شماره 242 ، اسفند 1399، ، صفحه 59-84

https://doi.org/10.22034/perlit.2021.42337.2935

چکیده
  تا امروز، تصوّر عمدۀ پژوهش‌گران بر این بوده که طومارهای نقّالی، ریشه در سنّت شفاهی دارند و روایات آنها سینه به سینه نقل شده و به ما رسیده است. به نظر می‌رسد که این تلقّی، گویای همۀ واقعیّت نیست؛ چه اینکه بسیاری از روایات این متون را می‌توان در منابع کهن و حتّی پیش از شاهنامۀ فردوسی، بازجست. مضاف بر اینکه سندی برای اثبات پیوستگی زنجیرۀ ...  بیشتر

ادبیات حماسی و اسطوره
قضا گفت گیر و قدر گفت ده (بررسی جایگاه و وضعیت بیتی در شاهنامه)

خلیل کهریزی

دوره 73، شماره 242 ، اسفند 1399، ، صفحه 277-298

https://doi.org/10.22034/perlit.2021.30856.2302

چکیده
  در تصحیح متنی مانند شاهنامه علاوه بر تشخیص نویسش‌ها و بیت‌های اصیل، یافتن جایگاه درست ابیات نیز در محور عمودی کلام اهمیّت ویژه‌ای دارد. زیرا ممکن است کاتبان با پس و پیش نوشتن یا نقل ابیاتی از حافظه در حاشیه یا متن دستنویس‌ها نظم اصیل روایی آنها را دگرگون کنند. یکی از این موارد، بیتِ «قضا گفت گیر و قدر گفت ده / فلک گفت احسنت و مه گفت ...  بیشتر

شعر معاصرایران
بکُشتی، به ‌گُشنی یا به کُشتی؟ (بررسیِ مجدّدِ چهار بیت بحث‌برانگیز شاهنامه دربارۀ ضحّاک)

سجاد آیدنلو

دوره 71، شماره 238 ، اسفند 1397، ، صفحه 1-26

https://doi.org/10.22034/perlit.2019.8526

چکیده
  فردوسی در اوایل پادشاهی ضحّاک چهار بیت در بیان بی‌رسمیِ هوس‌آلود او سروده است: پس آیین ضحّاک وارونه‌خوی ز مردان جنگی یکی خواستی کجا نامور دختری خوب‌روی پرستنده کردیش در پیش خویش   چنان بُد که چون می‌بدیش آرزوی بکشتی/ به گُشنی/ به کشتی که با دیو برخاستی به پرده اندرون پاک بی‌گفت‌و‌گوی نه رسم کیی بُد نه آیین کیش دشواری ...  بیشتر

بررسی دلایل هم بافتی زمان و مکان در شاهنامه

مهدی رضائی

دوره 71، شماره 237 ، شهریور 1397، ، صفحه 59-73

چکیده
  زمان به عنوان یک پدیده، از دغدغه های همیشگی ذهن بشر بوده است. در همه جنبه های حیات بشری نمودی از زمان را می توان مشاهده کرد؛ از جمله در حماسه ها جلوه های متنوعی از زمان قابل مشاهده است. حماسه هایی چون شاهنامه به دلیل دربرداشتن ابعاد مختلف از جمله ابعاد اسطوره ای، تاریخی، طبیعی و فلسفی نمودگاه جلوه های مختلفی از زمان است. مطالعه مفهوم ...  بیشتر

تحلیل اسطورۀ کودک رهاشده در شاهنامه از دیدگاه روان‌شناسی یونگ

زهرا شیردل؛ ابوالقاسم رحیمی

دوره 70، شماره 236 ، اسفند 1396، ، صفحه 141-166

چکیده
  نقد اسطوره‌ای یا نقد کهن‌الگویانه به کشف الگوهای ذهنی و تبلور آن‎ها، در آثار ادبی می‌پردازد. اهمیت این شیوه از آنجاست که به بررسی اساطیر از چند دیدگاه می‌پردازد و زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و روانی را در آفرینش اساطیر، بررسی می‌کند. ازآنجاکه در این مقاله، بر آنیم تا به کندوکاو در ریشه‌ها و زمینه‌های روانی اسطوره بپردازیم، از ...  بیشتر

بررسی تطبیقی شخصیت‌ها و کارکردهای آنها در داستان‌های سیاوش و رامایانا

یوسف علی بیرانوند؛ قاسم صحرایی؛ علی حیدری؛ محمدرضا حسنی ‌جلیلیان

دوره 69، شماره 234 ، اسفند 1395، ، صفحه 1-16

چکیده
  اقوام هند و ایران از دیرباز دارای مشترکات فرهنگی بوده­اند. بررسی تطبیقی شخصیت­ها و کارکردهای آنها در داستان­های سیاوش و رامایانا، گویای بخشی از این فرهنگ مشترک است. از جمله عناصر مشترک این دو داستان، کنش­ها و ویژگی­های مشترک شخصیت­هاست. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی کوشیده­ایم شخصیت­های دو داستان مذکور را بر اساس ...  بیشتر

مقایسه سفرهای شاهنامه با سفرهای حماسی- اساطیری جهان

مهدی رضائی

دوره 69، شماره 234 ، اسفند 1395، ، صفحه 33-54

چکیده
  سفرهای اساطیری جهان قالب و ساختار مشخصی دارد که آن ها را با دیگر انواع سفرها متمایز می کند. ساختار این سفرها متشکل از حوزه های عملیات گوناگونی است که در روند سفر، تحقق یا عدم تحقق آن تاثیر مستقیم دارد. برخی از حوزه های عملیاتی برای تحقق سفر و بعضی برای عدم تحقق آن تدارک دیده شده اند. شخصیت های سفر و وسایل نقلیه که دو حوزه عملیات این سفرها ...  بیشتر

آن روی سکۀ جنگ در شاهنامه (بررسی مولفه‌های جنگ نرم در شاه‌جنگ روانی رستم)

محمد مهدی پور؛ احمد فرشبافیان؛ محمدرضا عابدی؛ حسین حسن زاده

دوره 69، شماره 233 ، شهریور 1395، ، صفحه 161-180

چکیده
  شاهنامه به عنوان نماد همبستگی ایرانیان، کتابی زمینی­ـ انسانی است که هیچ مؤلفه‌ای از نیازهای زیستی بشر در آن به غفلت سپرده نشده است. این حماسه بزرگ‌ترین بازنمود فرهنگی ایرانیان در دنبالۀ شیوع چند صد ساله مبارزۀ فکری با برتراندیشی و سیاست متعصبانه نژادی تازیان است که توانست با منظوم ساختن روایات کهن ملی، مهم‌ترین سرمایه فرهنگ ملی ...  بیشتر

تأثیر شاهنامه فردوسی بر ادبیات عیاری
دوره 50، شماره 201 ، مرداد 1386، ، صفحه 63-96

چکیده
  کاویدن و یافتن زمینه ها و ریشه های فرهنگ و ادبیات عامیانه، موضوعی بین رشته ای و مورد توجه محققان فرهنگ، جامعه شناسی و ادبیات است. شاهنامه فردوسی به عنوان «حماسه ملی ایران» یکی از معتبرترین مراجع فرهنگ، اساطیر، روایات داستانی و ... است...  بیشتر

سیمای گشتاسپ در روایات دینی و ملی ایران
دوره 48، شماره 197 ، اسفند 1384، ، صفحه 153-181

چکیده
  گشتاسپ که یکی از پادشاهان کیانی بوده است، در روایات دینی و ملی ایران جایگاهی شایان توجه دارد. او به دلیل برخوردار بودن از دو جنبة مهم و اساسی در زندگی‌اش یعنی پذیرش دین بهی و نیز نقش آفرینی در داستان حماسی و جنگ با ارجاسپ تورانی، از شخصیت‌های نام‌آوری است که در شاهنامة فردوسی نیز مفصلاً بدو پرداخته شده است. برای دانستن پیشینة داستان ...  بیشتر