نویسندگان

1 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

نقد اسطوره‌ای یا نقد کهن‌الگویانه به کشف الگوهای ذهنی و تبلور آن‎ها، در آثار ادبی می‌پردازد. اهمیت این شیوه از آنجاست که به بررسی اساطیر از چند دیدگاه می‌پردازد و زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و روانی را در آفرینش اساطیر، بررسی می‌کند. ازآنجاکه در این مقاله، بر آنیم تا به کندوکاو در ریشه‌ها و زمینه‌های روانی اسطوره بپردازیم، از میان مضامین متنوّع در فرهنگ‌های گوناگون، بُن‌مایۀ «اسطورۀ کودک رهاشده»1 انتخاب شده ‌است. این بُن‌مایه از مضامین اصلی زندگی بسیاری از خدایان، پادشاهان، قهرمانان و پیامبران است؛ بنابراین پرداختن به آن از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مقاله کوشیده‌ایم تا چرخۀ تکامل روانی دوازده شخصیت از شاهنامه را که کهن‌الگو و بُن‌مایۀ رها‌شدگی و تبعید در کودکی، در ژرف‌ساخت زندگی آنان به چشم می‌خورد، بر اساس روان‌شناسی کارل گوستاو یونگ2 (1875- 1961) روان‌پزشک شهیر سوئیسی، تحلیل کنیم. برای رسیدن به نتیجۀ بهتر، با نگاهی ویژه به بزرگ‌ترین کتاب حماسی ایران، شاهنامۀ فردوسی به کشف نقاط تاریک و مبهم این اسطورۀ شگرف و پرتکرار و نیز رمزگشایی آن، از دیدگاه روان‌شناسی یونگ خواهیم پرداخت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Myth of the Abandoned Child in the Shahnameh from the Viewpoint of Jung's Psychology

نویسندگان [English]

  • Zahra Shirdel 1
  • Abolghasem Rahimi 2

1 M.A. from Hakim Sabzevari University, Sabzevar

2 Assistant Professor, Hakim Sabzevari University, Sabzevar

چکیده [English]

The mythical critique deals with the discovery of mental patterns and crystallization of them in literary works. The significance of this method is to examine myths from several points of view and examines social, cultural and psychological backgrounds in the creation of mythology.
Because in this article, we want let's look at the origins and psychological backgrounds of myth, we choice among the various themes in various cultures, the theme of the "Myth of the Abandoned Child ". This is one of the main themes of the life of many gods, kings, heroes and prophets; therefore, it is very important to deal with it. In this article, we have attempted to Analyze the cycle of psychological evolution of the twelve characters of Shahnameh, which is an example of emancipation and exile in childhood, in the depths of their lives Based on the psychology of Carl Gustave Jung (1961-1875), a Swiss psychiatrist. In order to achieve a better result, with a special look at Iran's greatest epic book, Ferdowsi's Shahnameh will explore the dark and vague points of this remarkable mythology, as well as its decoding, from the perspective of Jung's psychology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The myth of abandoned child
  • Jung
  • Archetype
  • Shahnameh
  1. اپلی .ارنست. .(1371)رؤیاوتعبیررؤیا. ترجمۀ دل‌آرا قهرمان. چاپ اوّل. تهران: فردوس.
  2.  اسماعیلی .حسین. .(1374)«داستان قوم‌شناسیزال». تن پهلوان و روانخردمند. به کوشش شاهرخ مسکوب. چاپ اوّل. تهران: طرح نو.
  3. اکبری مفاخر. آرش. (1389). درآمدی بر اهریمن‌شناسی ایرانی. چاپ اوّل. تهران: ترفند.
  4. اکبری مفاخر. آرش. (1391). «روایتی دیگر از به آسمان رفتن کیخسرو». خرد بر سر جان، نامگانة استاد دکتر احمدعلی رجائی بخارایی. به درخواست و کوشش محمّدجعفر یاحقّی. محمّدرضا راشد محصّل. سلمان ساکت. چاپ اوّل. تهران: انتشارات سخن با همکاری قطب علمی فردوسی‌شناسی.
  5. انجوی شیرازی. ابوالقاسم.(2537). مردم و قهرمانان شاهنامه. چاپ اوّل. تهران: سروش.
  6. انجوی شیرازی. ابوالقاسم.(1354). مردم و شاهنامه. چاپ اوّل. تهران: انتشارات رادیو و تلویزیون.
  7. بندهش. (1369). دادگی. فرنبغ. به اهتمام مهرداد بهار. چاپ اوّل. تهران: توس.
  8.  بهار. مهرداد. (1372). سخنیچنددربارۀ شاهنامه. چاپ اوّل. تهران: سروش / نگار.
  9. روایت پهلوی. (1367). ترجمۀ مهشید میرفخرایی. چاپ اوّل. تهران: مؤسّسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  10. سرلو. خوان ادواردو. (1388). فرهنگ نمادها. ترجمۀ مهرانگیز اوحدی. چاپ اوّل. تهران: دستان.
  11.  سگال. رابرت آلن. .(1389) اسطوره. ترجمۀ فریده فرنودفر. چاپ اوّل. تهران: بصیرت.
  12. صفا. ذبیح‌الله. (1379). حماسه‌سرایی در ایران؛ از قدیمی‌ترین عهد تاریخی تا قرن چهاردهم. چاپ ششم. تهران: امیرکبیر.
  13. صفا. ذبیح‌الله. (1371). تاریخ ادبیات در ایران. ج1. چاپ دوازدهم. تهران: فردوس.
  14. فردوسی. ابوالقاسم. (1389). (شاهنامه 6جاز 8ج). به کوشش جلال خالقی مطلق. چاپ سوم. تهران: دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
  15. فروید. زیگموند. (1342). روانکاوی برای همه(پسیکانالیز). ترجمۀ هاشم رضی. چاپ اوّل. تهران: کاوه.
  16. فوردهام. فریدا .(1347) .مقدّمهبرروانشناسییونگ. ترجمۀ مسعود میربهار. چاپ اوّل. تهران: اشرفی.
  17. فوردهام. فریدا. (1389). « نقداسطورهایوکاربردآندرتحلیلشاهنامهفردوسی». رسالۀ دکتری رشتۀ زبان و ادبیّات فارسی. دانشگاه فردوسی مشهد.
  18. کمبل. جوزف..(1385) قهرمان هزارچهره. ترجمۀ شادی خسروپناه. چاپ اوّل. مشهد: گل آفتاب.
  19. گورین. ویلفرد. .(1388) درآمدی بر شیوههاینقدادبی. ترجمۀ علیرضا فرح‌بخش و زینب حیدری مقدّم. چاپ اوّل. تهران: رهنما.
  20. گورین. ویلفرد. (1376). مبانی نقد ادبی. ترجمۀ فرزانه طاهری. چاپ اوّل. تهران: نیلوفر.
  21. یشت‌ها. (1356). ترجمۀ ابراهیم پورداود. ج 1 و 2. چاپ سوم. تهران: طهوری.
  22. یونگ. کارل گوستاو. (1383). آیون: پژوهشیدرپدیدهشناسی "خویشتن". ترجمۀ پروین فرامرزی و فریدون فرامرزی. چاپ اوّل. مشهد: به‌نشر.
  23. یونگ. کارل گوستاو. (1377). انسان و سمبولهایش. ترجمۀ محمود سلطانیه. چاپ اوّل. تهران: جام.
  24. یونگ. کارل گوستاو. (1350). پاسخ بهایّوب. ترجمۀ فؤاد روحانی. چاپ اوّل. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

25. Jocobi, Jolande: Complex/ Arche type/ Symbol in the Psychology of C.G. Jung, Routledge, 1999.

26. Segal, Robert Alan: Psychology and Myth, Taylor and Francis, 1996.