فردوسی و هویّت ملّی ایرانیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه فرهنگ و زبان های باستانی، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی ،دانشگاه تبریز،تبریز، ایران

چکیده

در میان آثار فاخر فارسی، درون مایۀ هیچ اثری به اندازۀ شاهنامۀ فردوسی با موضوع «ملیّت ایرانی» و «هویّت ملّی ایرانیان» گره نخورده است. عناصر و نمادهای ملّی نظیر «سرزمین» با مرزهای مشخّص جغرافیایی (خواه اساطیری یا واقعی)، آداب و رسوم و سنن، تاریخ، زبان ملّی مشترک و بالاخره جایگاه مردم و دین و دولت، جای جای در این اثر سترگ و بی همتا تظاهر یافته است و به همین لحاظ شاهنامه را به حق «سند هویّت ملّی ایرانیان» دانسته اند. اما اینکه دوام و بقای «ملیّت ایرانی» تا چه اندازه مدیون حکیم طوس و شاهنامۀ او است، پرسشی است که گرچه در وهلۀ نخست پاسخ بدان دشوار می نماید، لیکن به نظر می رسد با مرور اجمالی تکوین پدیده هایی که به شکل گیری «ملیّت ایرانی» در جهان باستان و به تبع آن تدوین و تنظیم افسانه ها و روایت هایی انجامید که به طریق تاریخ روایی در باب تکوین ملیّت و مظاهر مختلف فرهنگی ایرانیان بازگو شده اند، بتوان پاسخی مناسب برای آن ارائه کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Ferdowsi and Iranians' National Identity

نویسنده [English]

  • Changiz Mowlaee
Department of Culture and Ancient Languages, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, University of Tabriz, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Among fine Persian works, the theme of any work is not as closely related to the subject of "Iranian nationality" and "Iranians national identity" as Ferdowsi's Shahnameh. Elements and national symbols such as "land" with specific geographical boundaries (whether mythical or real), customs and traditions, history, common national language and finally the position of people, religion and government, have been reflected everywhere in this great and unique poem. In this regard, Shahnameh has rightly been considered as the "document of national identity of Iranians". But to what extent the survival of the "Iranian nation" may owe much to the sage of Tus and his Shahnameh is a question that, although difficult to answer in the first place, seems to be possible to provide a suitable answer to it with a brief review of the development of the phenomena that led to the formation of "Iranian nation" in the ancient world and consequently, the compilation and arrangement of legends and narratives recounted through the legendry history of Iran about the formation of the nation and various cultural manifestations of the Iranian nation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ferdowsi
  • Shanameh
  • Legendry History
  • National Identity

مراجع

1)      امیدسالار، محمود. (1395)، «ملاحظاتی دربارۀ ‌شاهنامه و تاریخ زبان فارسی»، ایرانشهر امروز، سال اول، شمارۀ دوم، تیر- مرداد 1395، ص 9-24.
2)      البنداری، الفتح بن علی. (1970)، ال‌شاهنامه، تصحیح و تعلیق عبدالوهاب عزام، تهران: طبع افست.
3)      خطیبی، ابوالفضل. (1393)، «سرگذشت یک شعر: چو ایران نباشد تن من مباد»، دانش و آزادگی، ارجنامۀ استاد دکتر محمدرضا راشد محصّل، به درخواست و اشراف دکتر محمدجعفر یاحقی، دکتر سلمان ساکت، دکتر آرش اکبری مفاخر، تهران: انتشارات سخن، ص 197-208.
4)      دیاکونف، م. م. (1351)، اشکانیان، ترجمۀ کریم کشاورز، تهران: انتشارات پیام.
5)      ریاحی، محمدامین. (1382)، سرچشمه‌های فردوسی‌شناسی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
6)      سرکاراتی، بهمن. (1378)، سایه‌های شکارشده، تهران: نشر قطره.
7)      فردوسی، ابوالقاسم. (1829)، ‌شاهنامه، به سعی و اهتمام ترنر مکان، کلکته.
8)      فردوسی، ابوالقاسم. (1386)، ‌شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
9)      مارکوارت، یوزف. (1368)، وهرود و ارنگ، ترجمۀ داود منشی‌زاده، تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار.
10)  مولایی، چنگیز. (1382)، بررسی فروردین‌یشت، تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز.
11) مولایی، چنگیز. (1398)، آبان‌یشت، تهران: انتشارات آوای خاور.
12)  مولایی، چنگیز. (1399)، فرهنگ زبان فارسی باستان، تهران: انتشارات آوای خاور.
13)  نظامی، الیاس‌بن یوسف. (بی‌نا)، هفت‌پیکر، به اهتمام حسن وحید دستگردی، تهران: مؤسسۀ مطبوعاتی علمی.
14)  Bailey, H. W.  (1971), Zoroastrian Problems in the Ninth-Century Books, Oxford.
15)  Bartholomae, Ch. (1904), Altiranisches Wörterbuch, Strassburg.
16)  Benveniste, E. (1932), Les Classes Sociales dans la Tradition Avestique, JA, 221, pp.117-138.
17) Benveniste (1938), Les Mages dans l'ancien Iran, Paris.
18)  ………………. (1969), Le vocabulaire des institutions Indo-européenes, I, Paris.
19)  Gershevitch, I. (1959), The Avestan Hymn to Mithra, Cambridge.
20)  Gnoli, G. (1989), The Idia of Iran, Roma.
21)  Godley, A. O. (1921, 1922), Herodotus, with an English Translation, Vol. 1Vol. 2, 1921 (rep. 1957); Vol. 3, 1922 (rep. 1957, London.
22)  Gray, L. H. (1929): The Foundations of the Iranian Religions, Bombay.
23)  Herodotus, see Godley.
24)  Henning. W. B. (1951), Zoroaster Politician or Witch-Doctor? Oxford.  
25)  Herzfeld, E. (1947): Zoroaster and his World, 2vols, Princeton.
26)  Lecoq, P. (1997): Les inscriptions de la Perse Achéménide, Gallimard.
27)  Mayrhofer, M. (1959, 1963), Kurzgefaβtes etymologisches Wörterbuch des Altindischen, vols. 1-2, Hidelberg.
28)  Reichelt, H. (1911), Avesta Reader, Strassburg.
29)  Schmitt, R. (2014), Wörterbuch der altpersichen Königsinschriften, wiesbaden.
30)  Usti, F. (1895), Iranisches Namenbuch, Marburg, (rep. Heildesheim 1963).
31)  Xenophon (1972), The Persian Expedition, translated by R. Warnar, Penguin Books Ltd.
http://dx.doi.org/10.22034/perlit.2021.47726.3163

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 10 تیر 1400
  • تاریخ بازنگری: 26 شهریور 1400
  • تاریخ پذیرش: 21 شهریور 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار