نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه سلمان فارسی کازرون

چکیده

زمان به عنوان یک پدیده، از دغدغه های همیشگی ذهن بشر بوده است. در همه جنبه های حیات بشری نمودی از زمان را می توان مشاهده کرد؛ از جمله در حماسه ها جلوه های متنوعی از زمان قابل مشاهده است. حماسه هایی چون شاهنامه به دلیل دربرداشتن ابعاد مختلف از جمله ابعاد اسطوره ای، تاریخی، طبیعی و فلسفی نمودگاه جلوه های مختلفی از زمان است. مطالعه مفهوم زمان در شاهنامه به عنوان اثری که مشحون از تاریخ و باورهای متنوع ملت متمدن و با سابقه ایران است می تواند بخشی از روند باوری و تحولات و تنوع مفهوم زمان را مشاهده کرد. از جمله نکات قابل تامل در باره مفهوم زمان در شاهنامه فردوسی، کاربرد فراوان آن با واژه مکان است که اگر این هم بافتی را اتفاقی ندانیم و قصد توجیه آن با آرایه های ادبی نداشته باشیم می تواند پرسش های اساسی و مهمی را برانگیزد. برای یافتن این دلایل هم بافتی زمان با مکان در شاهنامه ابتدا به روش تحلیل متن، انواع زمان در شاهنامه مورد تامل قرار می گیرد که پس از بررسی های دقیق مشاهده می شود که زمان در شاهنامه به چهار نوع «نجومی، اسطوره ای، فلسفی و تاریخی» تقسیم گردیده و در نهایت با روش تحلیل بافت مشخص می شود که زمان در مفهوم فلسفی خویش با مکان دارای مفهومی مشترک و یگانه است که همین امرسبب هم بافتی این دو واژه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Investigation of Collocation of Time and Space in Shahname

چکیده [English]

Time is one of the mental concerns of human beings. There are difference views toward time in difference historical, epical, mythological ages. The study of epical works can clarify these approaches toward time which contain mythological, epical, historical and philosophical view. Since time and space collocate in Shahname, in this study the reason of this collocation and the structure of time are investigated. There are four kinds of time in Shahname: astronomical, mythological, philosophical and historical. Consequently, since time share the philosophical concept with space they collocate together
Time is one of the mental concerns of human beings. There are difference views toward time in difference historical, epical, mythological ages. The study of epical works can clarify these approaches toward time which contain mythological, epical, historical and philosophical view. Since time and space collocate in Shahname, in this study the reason of this collocation and the structure of time are investigated. There are four kinds of time in Shahname: astronomical, mythological, philosophical and historical. Consequently, since time share the philosophical concept with space they collocate together

کلیدواژه‌ها [English]

  • Myth
  • Time
  • Shahname
  • Cosmos
  • Space
-         آیدنلو، سجاد. (1388). از اسطوره تا حماسه. تهران، نشر علمی.
-         اریکسن، تروند برگ. (1385). تاریخ زمان، ترجمه اردشیر اسفندیاری، تهران، پرستش.
-         البرزی، پرویز. (1386). مبانی زبانشناسی متن، تهران، امیرکبیر.
-         بهار، مهرداد. (1375). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران، کتاب آگه.
-         بندهش. (1380). ترجمه مهرداد بهار، تهران، توس.
-         جلالی مقدم، مسعود. (1384). آیین زروانی، تهران، امیرکبیر.
-         دهخدا، علی اکبر. (1377). لغت‌نامه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
-         دهباشی، مهدی. (1386). پژوهشی تطبیقی در هستی شناسی و شناخت ملاصدرا و وایتهد، تهران، علم.
-         رستمی جلیلیان، حسین. (1391). بررسی ریشه‌ها و زمینه های تطبیق تفسیر زمان در اندیشۀ برگسون و ملاصدرا، تهران، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز.
-         رینگرن، هلمر. (1388). تقدیر باوری در منظومه‌های حماسی فارسی، ترجمه ابوالفضل خطیبی، آبادان، هرمس.
-         زنر، آر. سی. (1375). زروان، ترجمه دکتر تیمور قادری، تهران، فکر روز.
-         ساسانی، فرهاد. (1389). تأثیر بافت متنی بر معنای متن، دوفصلنامه علمی پژوهشی زبان‌پژوهی دانشگاه الزهرا، سال دوم، شماره 3، پاییز و زمستان.
-         فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، تهران، مرکز دائره‌المعارف اسلامی.
-         فلوطین. (1389). دوره آثار فلوطین، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران، خوارزمی.
-         کاسیرر، ارنست. (1378). فلسفه صورت‌های سمبلیک، ترجمه یدالله موقن، تهران، هرمس.
-         مجتهدی، کریم. (1363). فلسفه نقادی کانت، تهران: هما.
-         موسویان، حسین.( 1388). سیر تحول پسوند از باستان تا امروز و مقایسه آن با پسوند‌های انگلیسی، تهران، سبزان.
-         مینوی خرد. (1379). ترجمه احمد تفضلی، به کوشش ژاله آموزگار و مهرداد بهار، تهران، توس.
-         هاوکینگ، استفن ویلیام. (1369). تاریخچه زمان، ترجمه حبیب‌الله دادفرما، زهره دادفرما، تهران، کیهان.
-         وال، ژان. (1375). بحث در مابعد الطبیعه، ترجمه یحیی مهدوی، تهران، خوارزمی.
-         هیدگر، مارتین. (1380). درآمد وجود و زمان، ترجمه منوچهر احمدی، تهران، پرسش.
هایدگر، مارتین. (1384). مفهوم زمان، ترجمه نادر پورنقشبند، محمد رنجبر، تهران، پرستش