مقالاتی که در سامانه ثبت شده و تمامی فرآیند ارزیابی و داوری را طی کرده و اصلاحات بازنگری (در صورت لزوم) به انجام رسیده باشد، در صورتی که سردبیر نشریه آنها را در وضعیت پذیرش آنلاین قرارد داده باشد در قسمت مقالات آماده انتشار نمایش داده می‌شود.
علمی- پژوهشی
شعر معاصرایران
مهسا امجدی تنورآغاج؛ ابراهیم اقبالی
چکیده
مقاله حاضر، نگاهی به پدیده حس‌آمیزی از دیدگاه نظریه استعاره مفهومی است و به تحلیل حس‌آمیزی‌های موجود در شعر سهراب سپهری پرداخته‌است. بعضی از پژوهشگران علوم شناختی، با پیش چشم داشتن سلسله مراتب حواس اولمان، حس‌آمیزی را گونه‌ای از استعاره مفهومی دانسته‌اند؛ همچنان که در ساخت استعاره مفهومی، یک حوزه مفهومی عینی بر یک حوزه مفهومی ...
بیشتر
مقاله حاضر، نگاهی به پدیده حس‌آمیزی از دیدگاه نظریه استعاره مفهومی است و به تحلیل حس‌آمیزی‌های موجود در شعر سهراب سپهری پرداخته‌است. بعضی از پژوهشگران علوم شناختی، با پیش چشم داشتن سلسله مراتب حواس اولمان، حس‌آمیزی را گونه‌ای از استعاره مفهومی دانسته‌اند؛ همچنان که در ساخت استعاره مفهومی، یک حوزه مفهومی عینی بر یک حوزه مفهومی انتزاعی افکنده می‌شود تا آن را روشن سازد، در حس‌آمیزی نیز عناصر مربوط به حواس ضعیفتر به حیطه حواس قویتر برده می‌شوند تا موجب درک بهتری از مفهوم شوند.
این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی کوشیدهاست از منظر متفاوتی به صنعت پرتکرار حس‌آمیزی در شعر سپهری نگاه کند و جسمانیت مستتر در ظاهر انتزاعی آثار او را نشان دهد. نتیجه حاصل از بررسی بیش از صد مورد شواهد شعری از سپهری، نشان می‌دهد که تقریبا تمام حس‌آمیزی‌های موجود در شعر او، استعارههایی مفهومی هستند که از الگوی سلسله مراتب حواس تبعیت میکنند. به عبارت دیگر، سپهری همواره در حسآمیزیهایش مفهوم انتزاعی را به عینیت و تجسم نزدیک کردهاست. این نکته نمایانگر آن است که شعر او بر خلاف ظاهر انتزاعی، باطنی جسمیتیافته و کاملا زمینی دارد.
علمی- پژوهشی
ادبیات غنایی و تعلیمی
رشید اسدی ولیلو؛ محمدعلی موسی زاده
چکیده
هنگام مواجهه با متن ادبی، آنچه مفروض تلقّی می‌شود و ارج و ارزش اصلی متن را تقویت می‌کند، شاخصه‌های ادبی آن است اما غنایی‌بودن، مبحثی محتوایی است و متن غنایی با توسل به شاخصه‌های زبان ادبی بر کیفیّت تأثیر خود می‌افزاید. با وجود این، متون غناییِ فاقد ویژگی‌های ادبی، کمابیش نادیده گرفته می‌شوند. در میان اقسام کلام غنایی، شکوائیه ...
بیشتر
هنگام مواجهه با متن ادبی، آنچه مفروض تلقّی می‌شود و ارج و ارزش اصلی متن را تقویت می‌کند، شاخصه‌های ادبی آن است اما غنایی‌بودن، مبحثی محتوایی است و متن غنایی با توسل به شاخصه‌های زبان ادبی بر کیفیّت تأثیر خود می‌افزاید. با وجود این، متون غناییِ فاقد ویژگی‌های ادبی، کمابیش نادیده گرفته می‌شوند. در میان اقسام کلام غنایی، شکوائیه بیشترین مقارنت را با واقعیّت طلب می‌کند و اساساً شکوائیه‌ای که موضوع آن شکایت از امری خیالی باشد، وجاهتی از منظر شکوائیه‌بودن برای مخاطب نخواهد داشت. این داوری در مورد شکوائیه‌های سیاسی از استواری بیشتری برخوردار است. بر این اساس به نظر می‌رسد به منظور گشایش باب تحقیق در حوزۀ زبان غیرادبی متون غنایی و یا آنچه اصطلاحاً زبان ارجاعی خوانده می‌شود، شکوائیه‌پژوهی انتخاب مناسبی باشد. سؤال این است که در شکوائیه به عنوان یک نوع غنایی، زبان ارجاعی چه جایگاهی دارد؟ در این پژوهش، شکوائیه‌ای سیاسی از متن راحه‌الصدور راوندی برگزیده و کیفیّت نگاهداشت جنبۀ ارجاعی زبان این قطعه بررسی شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که قالب نثر در اتخاذ زبان ارجاعی برای شکایت، زمینۀ مساعدتری نسبت به شعر دارد لیکن به گمان ما اصل در پیشبرد این رویکرد، هویّت واقع‌گرایانۀ شکوائیه است. همین هویّت واقع‌گرایانه موجب شده است که راوندی، از عناصر بدیعی بلاغت چشم بپوشد و از عناصر بیانی، تنها به مواردی قلیل، و مهم‌تر از آن، کمرنگ و ناموثّر اکتفا کند و هرچه بیشتر بر دلالت مستقیم و یک‌به‌یک لفظ و معنی اهتمام داشته باشد.
علمی- پژوهشی
فاطمه حیات داوودی
چکیده
طبیعت نقش مهمی در شکل‌دهی به کنش‌های انسانی دارد که در عصر حاضر دچار اختلالاتی گردیده است. چنین مقوله‌ای در آثار داستانی عدنان غریفی نمود بارزی دارد. به همین دلیل ما با روشی توصیفی- تحلیلی به این سؤال پاسخ خواهیم داد که چه عواملی در دور کردن طبیعت از جایگاه ابژگی‌اش و بالطبع آن بحران‌های زیستمحیطی و انسانی در جوامع آثار داستانی ...
بیشتر
طبیعت نقش مهمی در شکل‌دهی به کنش‌های انسانی دارد که در عصر حاضر دچار اختلالاتی گردیده است. چنین مقوله‌ای در آثار داستانی عدنان غریفی نمود بارزی دارد. به همین دلیل ما با روشی توصیفی- تحلیلی به این سؤال پاسخ خواهیم داد که چه عواملی در دور کردن طبیعت از جایگاه ابژگی‌اش و بالطبع آن بحران‌های زیستمحیطی و انسانی در جوامع آثار داستانی عدنان غریفی دخیل بوده است؟ نتایج پژوهش حاکی از آن است که گفتمان‌های حاکم بر جامعه‌ی داستانی عدنان غریفی گفتمان‌هایی مخرّب بوده و طبیعت را دچار اختلالاتی کرده و آن را از جایگاه ابژگی‌اش دور ساخته و با شی‌سازی طبیعت با توجّه به دیدگاه سودگرایانه و توسعه‌طلبی که در گفتمان‌های استعماری و استبدادی نمود می‌یابد، کنش‌هایی را در انسان‌ها برانگیخته و آنان را با بحران‌هایی روبه‌رو کرده که ما نمود آن را در گفتمان استبدادی قدرت و اقتصاد سیاسی همراه آن و در پی آن آلودگی و نابودی طبیعت و به هم خوردن پیوند انسان‌ها در مجموعه داستانی «مادر نخل»، در گفتمان توسعه‌یافتگی و اعمال تکنیک‌های انضباطی جوامع توسعه‌یافته‌ی بروژوازی برای شهرسازی و به طبع آن اختلال در طبیعت و زندگی انسانی در مجموعه داستانی «چهار آپارتمان در تهران‌پارس»، در گفتمان استبدادی و برساختگی سوژه‌ها و جامعه‌ی زندان‌گونه و در پی آن نفوذ قدرت در تمامی سطوح زندگی زیستی و انسانی و طبیعت مسلول در اثر توسعه‌ی ناپایدار در مجموعه داستانی «شنل‌پوش در مه»، در گفتمان سرمایه‌داری و شکل‌دهی به کنش‌های افراد و در پی آن آسیب به طبیعت در داستان «مرغ عشق» به وضوح می‌بینیم.
علمی- پژوهشی
ادبیات حماسی و اسطوره
خلیل کهریزی
چکیده
یکی از مفاهیمِ بنیادین در اساطیرِ جهان رویش است که در کانونِ پاره‌ای از مهم‌ترین اسطوره‌های ایرانی نیز دیده می‌شود. در پرتوِ این مفهوم می‌توان داستان‌های مهمی از اسطوره‌های ایرانی مانندِ مرگِ کیومرث و رویشِ مشی و مشیانه، کشته شدنِ سیاوش و بندی شدنِ ضحّاک را تحلیل کرد. ظاهراً در کنارِ بن‌مایه‌های معروفی که از مفهومِ رویش برآمده‌اند ...
بیشتر
یکی از مفاهیمِ بنیادین در اساطیرِ جهان رویش است که در کانونِ پاره‌ای از مهم‌ترین اسطوره‌های ایرانی نیز دیده می‌شود. در پرتوِ این مفهوم می‌توان داستان‌های مهمی از اسطوره‌های ایرانی مانندِ مرگِ کیومرث و رویشِ مشی و مشیانه، کشته شدنِ سیاوش و بندی شدنِ ضحّاک را تحلیل کرد. ظاهراً در کنارِ بن‌مایه‌های معروفی که از مفهومِ رویش برآمده‌اند و در کانون شماری از اسطوره‌های ایرانی نیز دیده می‌شوند، بن‌مایه‌ای پدید آمده است که در آن بوده‌های اهریمنی نیز می‌توانند برویند و تکثیر شوند. ما این بن‌مایه را که نمودی جهانی دارد، تکثیرِ شرّ نامیده‌ایم و در این مقاله، نخست، معروف‌ترین نمودهای آن را در اسطوره‌های مللِ غیرایرانی به دست داده‌ایم. سپس در اسطوره‌های ایرانی در ماجرایِ مرگِ سریت، کُشندۀ گاوِ مرزنما، به دستِ پریِ تکثیرشونده و در پاره‌ای از اسطوره‌های مربوط به ضحّاک نیز آن را پی‌گیری کرده‌ایم. در حماسههای ایرانی این بن‌مایه را در شمارِ شگفتی‌هایی که پهلوان برای گذر از آنها باید از نیروهای معنوی و شیوه‌های آیینی کمک بگیرد، در گرشاسب‌نامه و بعضی حماسههای عامیانه و شفاهی جست‌وجو و تحلیل کرده‌ایم. تکثیرِ شرّ با رواجِ ادبِ عرفانی در ایران در پیوند با مفهومِ نفس روی می‌نماید و دو نمونه از حضورِ آن را در این‌گونه متون به دست داده‌ایم. این مقاله حاصلِ تلاشی است برای معرفیِ بن‌مایۀ تکثیرِ شرّ و نمودهای آن به همراه تحلیل و پی‌گیریِ نگاهِ ایرانیان به آن در سه دورۀ مختلف.
علمی- پژوهشی
تصوف و عرفان
میرجلیل اکرمی؛ احمد فرشبافیان؛ صابر معصومی
چکیده
چکیده
رسالة فی حقیقة‌العشق(مونس‌العشّاق) سهروردی(587 – 549 ه.ق.) ضمن اشاره به جلوه‌های عرفانی عشق و حالات آن در دو داستان خلقت آدم و یوسف پیامبر به دلیل اشتمال بر رمز و راز و تفسیرپذیری، امکان تحلیل و خوانش را با محور رمزگان پنج‌گانة رولان بارت که یک مدل تحلیلیِ روشمند و خلاقانه روایات و داستان‌هاست، فراهم می‌آورد. بارت هر متنی را ...
بیشتر
چکیده
رسالة فی حقیقة‌العشق(مونس‌العشّاق) سهروردی(587 – 549 ه.ق.) ضمن اشاره به جلوه‌های عرفانی عشق و حالات آن در دو داستان خلقت آدم و یوسف پیامبر به دلیل اشتمال بر رمز و راز و تفسیرپذیری، امکان تحلیل و خوانش را با محور رمزگان پنج‌گانة رولان بارت که یک مدل تحلیلیِ روشمند و خلاقانه روایات و داستان‌هاست، فراهم می‌آورد. بارت هر متنی را زایا، پویا و دارای تکثّر معنایی می‌داند و معتقد است که از رهگذر زایایی و سیّال بودن متن، متون از یکدیگر متمایز می‌‌گردند. سهروردی ضمن بیان راز آفرینش حُسن و عشق و حُزن به شیوة نوافلاطونی و بهره‌گیری از اندیشة مغانی و لطایف قرآنی به جایگاه آنها در جهان‌شناسی و معرفت شناسی اشراقی می‌پردازد. و عرفایی چون غزالی و بقلی‌شیرازی حُسن و عشق و حُزن را از ارکان اصلی سیر و سلوک دانسته، عشق را حاصل تجلّی حُسن و حُزن را حاصل خوف می‌دانند. این مقاله به روش تحلیلی ـ توصیفی به بررسی صداهای پنهان رسالة فی حقیقة‌العشق سهروردی می‌پردازد و ابعادی از رمزگان را بر خواننده آشکار می‌سازد. رسالة مذکور با توجه به گستردگی رمز و نماد، از نوع متون نوشتنی(باز) است و خواننده در آن منفعل نیست؛ بلکه با به کارگیری خلاقیت خود هر چه در صدد تثبیت معناست، روش ابداعی خود را به کار می‌گیرد. پیشنهاد بارت برای این نوع خوانش، ابداع روشی است که متن از آن طریق فراپاشیده و افشانده می‌شود و خواننده به عنوان تولید کنندة متن حضور دارد.
