نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تاریخ دانشگاه تبریز

2 مدیرگروه تاریخ دانشگاه تبریز

چکیده

روزنامۀ طنزِ حشرات‌الارض توسط میرزاآقا بلوری طی سال های 1326 تا 1329 ه.ق و به اسلوب مجلۀ ملانصرالدین در تبریز منتشر می‌شد. این نشریه در دورۀ استبداد صغیر تنها روزنامۀ کاریکاتوری بودکه به انتشار خود ادامه داد. مطالب آن بیشتر از زبان غفار وکیل(دیوانۀ بازارگرد) و به‌صورت شعر طنزگونه چاپ و کاریکاتورهای آن به دست حسین طاهرزادۀ بهزاد کشیده می‌ شد. کاریکاتورها بیشتر در انتقاد از پادشاه ضدمشروطه ، سوءاستفاده والیان از مناصب و فساد مالی آنان بود. بعضی طرح ها به مداخلات بیگانگان در امور ایران اشاره دارد. پیام طرح‌ها عموماً آگاهی‌بخشی به مردم برای آشنایی با حقوق خود و مسئولیت‌های حاکمان قاجار بود. برای نخستین بار با زبان حیوانات، جریانات اجتماعی و سیاسی آذربایجان و ایران را افشا و از مشروطه ، برقراری قانون و عدالت حمایت می‌کرد.مقاله با استفاده از منابع اصلی تاریخ مطبوعات ایران و مطالب روزنامه حشرات‌الارض و با روش تحلیل محتوا نوشته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Content analysis of Hasharatolarz Newspaper

نویسندگان [English]

  • Reza Mohammadi 1
  • Abbas ghadimi 2

1 History of tabriz univercity

2 Director of the History Department of Tabriz University

چکیده [English]

Satirical Hasharatolarz newspaper was published in Tabriz by Mirza Agha Blouri in the years of 1326-1329 (1908-1911)During the Minor tyranny, this magazine was the only newspaper published cartoons. More contents of it were satirical poem, told by Ghaffar Wakil (A crazy wanderer). Its cartoons were drawn by Hosseinzadeh Behzad. More cartoons concept was in criticizing the anti-constitutional king, and abuse of state governors from offices and their corruption. Some plans point to Anglo-Russian Interference in affairs of Iran. The Message of plans was generally in order to spread awareness among people to understand their rights and responsibilities of Qajar rulers. For the first time, by the language and Character of animals, social and political processes in Azerbaijan and Iran were revealed. As a result, this magazine supported constitutionalism and rule of law and justice. We used in this article from the main sources on Iran's press, content of Hasharatolarz newspaper, and is written by content analysis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hasharatolarz newspaper
  • Constitution
  • Cartoon
  • social and political critical
  • Satire
-    (1386)، قرآن کریم، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران، نشر دوستان.
-    آرین‌پور، یحیی، (1350)، از صبا تا نیما، جلد دوم، تهران، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
-    آفاری، ژانت، (1385)، انقلاب مشروطۀ ایران، ترجمه رضا رضایی، تهران، بیستون.
-    براون، ادوارد، (1380)، انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه مهری قزوینی، تهران، کویر.
-    براون، ادوارد، (1377)،مطبوعات و ادبیات ایران در دوره مشروطیت، جلد دوم، ترجمه محمد عباسی، تهران، معرفت.
-    برنجیان، سکینه، (1385)، ادبیات آذری و فارسی در آذربایجان ایران سدۀ بیستم، ترجمه اسماعیل فقیه، تهران، مرکز.
-    پروین، ناصرالدین، (1379)، تاریخ روزنامه‌نگاری ایرانیان و دیگر پارسی‌نویسان، جلد دوم (بحران آزادی)، تهران، نشر دانشگاهی.
-    رابینو، ه. ل، (1380)، روزنامه‌های ایران از آغاز تا سال 1329 ه.ق/ 1289 ه.ش، ترجمه جعفر خمامی‌زاده، تهران، اطلاعات.
-    سرداری‌نیا، صمد، (1360)، تاریخ روزنامه‌ها و مجله‌های آذربایجان، جلد اول، تهران، دنیا.
-    شجاعی طباطبایی، سید مسعود، (1372) «کاریکاتور در ایران/ حشرات‌الارض»، مجله کیهان کاریکاتور، شمارۀ 14، تهران، صص 6 و 7.
-    صدر هاشمی، محمد، (1364)، تاریخ جرائد و مطبوعات ایران، جلد دوم، تهران، کمال.
-    ضیایی، محمدرفیع، (1385) «مشروطه و ادبیات عامیانه در نشریات انتقادی و فکاهی»، فصلنامه فرهنگ مردم، سال پنجم، شمارۀ 18، تهران، صص 72 تا 101.
-    طاهرزاده بهزاد، کریم، (1332) قیام آذربایجان در انقلاب مشروطیت ایران، اقبال، بی‌جا.
-    طباطبایی مجد، غلامرضا، (1390)نام‌آوران آذربایجان در سدۀ 14، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
-    طباطبایی مجد، غلامرضا، «فهرست روزنامه‌های آذربایجان»، ارغنون (مجموعه مقالات محمدعلی تربیت)، نشر ابو، تبریز، بی تا.
-    فرانکفورت، چاوا و دیوید نچمیاس، (1381)روش‌های پژوهش در علوم اجتماعی، ترجمۀ فاضل لاریجانی و رضا فاضلی، تهران، سروش.
-    فرخزاد، پرویز، (1384) راهنمای پژوهش تاریخی (کتابخانه‌ای)، تهران، طهوری.
-    قدیمی قیداری، عباس و علی منوچهری، (1394) «نالۀ ملت در استبداد محمدعلی شاهی»، تاریخ اسلام و ایران، دانشگاه الزهرا، سال 25، دوره جدید، شمارۀ 27(پیاپی 117)، تهران، صص153-175.
-    قدیمی قیداری، عباس و زهرا کاظمی، (1396) «از مستوری تا مشارکت اجتماعی: موانع و پیامدهای مشارکت اجتماعی زنان از دیدگاه نشریه ملانصرالدین»، تحقیقات تاریخ اجتماعی، پژوهشگاه علوم امسانی و مطالعات فرهنگی، سال 7، شماره 2، تهران، صص 177 تا 193.
-    کسروی، احمد، (1381) تاریخ مشروطه ایران، تهران، امیرکبیر.
-    کهن، گوئل، (1362)تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، جلد دوم، تهران، آگاه.
-    مجیدی، موسی، (1382) تاریخچه و تحلیل روزنامه‌های آذربایجان، تهران، کتابخانه ملی ایران.
-    محیط طباطبایی، محمد،تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران، بعثت، تهران،1375.
-    مقدم، سمیه، (1394) «محمدعلی شاه قاجار و دولت وی از دیدگاه روزنامه آذربایجان و حشرات‌الارض»، مجموعه مقالات همایش ملی مشروطه آذربایجان، جلد دوم، تهران، دیار کهن.
-    میرزا صالح، غلامحسین، (1393) «کاریکاتور به‌جای اسلحه»، مجله مهرنامه، سال 5، شمارۀ 39، تهران، صص 22 تا26.
-    ناهیدی آذر، عبدالحسین، تاریخچۀ روزنامه‌های تبریز در صدر مشروطیت به انضمام مجموعۀ روزنامۀ نالۀ ملت، تبریز، بی‌نا، بی تا.
-    نخجوانی، حسین، (1342) «تاریخچۀ انتشار روزنامه‌ها و مجلات در آذربایجان و تبریز از صد سال پیش تاکنون»، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات تبریز، فصل بهار، سال پانزدهم، شماره اول، تبریز، صص 1 تا 14.
-    نشریه حشرات‌الارض سال اول، شماره 2، 25 صفر 1326.
-    نشریه حشرات‌الارض سال اول، شماره 3، 2 ربیع الاول 1326.
-    نشریه حشرات‌الارض سال اول، شماره 4، 8 ربیع الاول 1326.
-     نشریه حشرات‌الارض سال اول، شماره 5، 15 ربیع الاول 1326.
-    نشریه حشرات‌الارض سال اول، شماره 6، 21 ربیع الاول 1326.
-    نشریه حشرات‌الارض سال اول، شماره 7، 6 ربیع الثانی 1326.
-     نشریه حشرات‌الارض سال اول، شماره 8، غره ربیع الثانی 1326.
-    نشریه حشرات‌الارض سال اول، شماره 9، 14 ربیع الثانی 1326.
-    نشریه حشرات‌الارض سال اول، شماره 10، 21 ربیع الثانی 1326.
-    نشریه حشرات‌الارض سال اول، شماره 11، 28 ربیع الثانی1326.