نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام

2 دانشجوی دگتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام

چکیده

گسترش اینترنت و امکانات آن در دهه‌ی هفتاد در ایران، سبب ایجاد تحولات مهمی در حوزه‌ی زبان و ادبیات فارسی گردید که پدید آمدن شیوه‌های نوینی چون: وب نوشت‌ها و ابر‌داستان‌ها در حوزه‌ی نثر و نیز پیدایش شعر دیجیتالی و گسترش یافتن شعرهای تصویری و دیداری در حوزه‌ی شعر از مهم‌ترین این تغییرات به شمار می‌آید. همچنین فراگیرشدن استفاده از اینترنت، این فرصت را در اختیار مخاطبان عام قرارداده‌است تا به ارائه‌ی نظر و نقد آثار ادبی منتشر شده در فضای مجازی بپردازند که این خود سبب فراوانی و البته سطحی شدن نقدها در این فضا گردیده‌است. به طور کلی رشد فضای سایبر در جامعه‌ی ما از یک سو، شکل‌های نوینی از طرح افکار ادبی را پیشِ روی نویسندگان و شاعران قرار داده و امکان تعامل سریع‌تر و وسیع‌تری را میان خالق آثار ادبی و مخاطبان آن‌ها فراهم نموده‌است. از سوی دیگر، شتابزدگی در نوشتن، سطحی شدن برخی از آثار و همچنین نقدهای آن‌ها، ایرادهای نوشتاری و بی‌توجهی به ویرایش نوشته‌ها و ... از جمله عیوبی است که گریبانگیر آثار منتشر شده در این فضا گردیده است. این پژوهش بر آن است تا به بررسی وجوه تأثیر فضای مجازی بر زبان و ادبیات فارسی پرداخته، فواید و کاستی‌های آن را در چهار مقوله‌ی قواعد نوشتار، نظم، نثر و نقد ادبی بررسی نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

analysis of The impact of cyberspace on contemporary Persian language and literature

نویسندگان [English]

  • alireza shohani 1
  • sara hosseini 2

1 Assistant Professor of Persian language and literature, Ilam University

2 PHD student of language and literature group if Ilam university

چکیده [English]

The expansion of the Internet and its facilities in Iran in the 1370s caused significant changes in the field of Persian language, culture and literature which the emergence of new ways such as: Web writings and super stories in the field of prose and also The emergence of digital poetry and the development of visual and visual poetry in the field of poetry is one of the most important of these changes.
Also, the widespread use of the Internet has given this opportunity to public audiences.
To present and critique literary works published in cyberspace, which causes a lot and, of course, superficiality
Reviews in this area have been made. In general, the growth of cyberspace in our society, on the one hand, is a new form putting literary ideas to the attention of writers and poets and allowing faster and wider interaction between the creators of Literary works and their audience. On the other hand, the haste of writing, the leveling up of some works and Also, their critique, written criticisms, and neglect of editing the writings so on ... are among the fines of The work which has been published in this space. This research seeks to examine the effects of The virtual space on Persian language and literature in four categories of rules of writing discipline, prose, poetry and Review of literary criticism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cyberspace
  • Web writing
  • hyper fiction
  • digital poetry
  • visual poetry
انوشه‌، حسن، (1376)، فرهنگ‌نامه‌ی‌ ادبی‌ فارسی (دانشنامه‌ی ادب فارسی)، ج2، تهران: سازمان‌ چاپ‌ و انتشارات‌ وزارت‌ فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی.                                                                                                                                
بیابانکی، سعید، (1386)، «شیوه‌های ارائه‌ی شعر»، مجله‌ی شعر، شماره‌ی 53، صص85-82.
بیابانکی، سعید، (1395)، «گفتگو در زمینه شعر و فضای مجازی»، به نقل از سایت:                           http://www.mehrnews.com/news/3617544
(بی‌نا)، (1395)، «اَبَرپیوند یا hyperlink چیست؟»، به نقل از سایت: www.Techdic.ir.
پارسی‌نژاد‌شیرازی، کامران، (1382)، «‌داستان کوتاهِ کوتاه(مینی‌مالیسم) یا داستان کارت‌پستال»، ادبیات داستانی، شماره‌ی 74، صص61-58.
پاینده،‌ حسین، (1392)،‌ «ابر‌داستان،‌ شکلی‌از ‌داستان‌نویسی‌ پسا‌مدرن»، hosseinpayandehblogfa.com.
پاینده، حسین، (1390)، گفتمان نقد، تهران: انتشارات نیلوفر. 
پاینده، حسین، (1385)، نقد ادبی و دموکراسی (جستارهایی در نظریه و نقد ادبی جدید)، تهران: انتشارات نیلوفر.
پرویز، محسن، (1394)، «داستان‌های مینی‌مال خوبی در فضای مجازی وجود دارد»، به نقل از سایت:
www.yjc.ir/Fa/news/5520965
تندرو، سودابه، (1384)، «ادبیات اینترنتی»، به نقل از سایت‌:www.ghabil.com
جزینی، جواد، (1378)، «ریخت شناسی داستان‌های مینی‌مالیستی»، مجله کارنامه، دورۀ اول، شمارۀ ششم، صص67-49.
حمیدی، سید‌جعفر و سولماز سیستانی، (1390)، «مینی‌مالیسم در فیه ما فیه»، مجله‌ی زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا، سال دوم، شماره‌ی سوم، صص 52 ـ 62.
حسینی، میرهادی، (1380)، «ادبیات و شعر در اینترنت»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شماره‌ی 46 و 47، ‌صص 111-107.
خانیکی و بابایی، هادی و محمود، (۱۳۹۰)، «فضای سایبر و شبکه‌های اجتماعی(مفهوم و کارکردها)»، فصلنامه‌ی انجمن ایرانی مطالعات جامع اطلاعاتی، دوره‌ی اول، شماره‌ی اول، صص96-71.
داد، سیما، (1382)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: انتشارات مروارید.
دین‌محمدی‌کرسفی، نصرت‌اله، (1396)، «شعر تجسمی (کانکریت) در نیم‌نگاهی تحلیلی، انتقادی و تطبیقی»، متن‌پژوهی ادبی، شماره‌ی72، صص 206-183.
رضایی، عربعلی، (1382)، واژگان توصیفی ادبیات، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
رزمجو، حسین، (1385)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
رضی، احمد و حسام سیستانی، (1389)، «ویژگی‌ها و مسائل زبانی وب‌نوشته‌های فارسی»، نامه‌ی فرهنگستان، شماره‌ی 43، صص53-44.
رویایی، یدالله، (1357)، هلاک عقل به وقت اندیشیدن (بیانیه‌ی شعر حجم)، تهران: انتشارات مروارید.
زرین‌کوب، عبدالحسین، (1373)، نقد ادبی، تهران: انتشارات امیر‌کبیر.
سادات‌گوشه، مریم، (1391)، «واژه‌های بیگانه در کمین زبان فارسی(گفت‌و‌گو با دکتر یدالله ثمره)»، روزنامه‌ی ایران، شماره‌ی 5308، تاریخ 7/12/91، ص15.
سجودی، فرزان، (1390)، نشانه‌شناسی فرهنگی، جلد 1، تهران: انتشارات علم. 
شاهرودی، افشین، (1388)، اشعار دیداری افشین‌های شاهرودی، تهران: انتشارات داستان‌سرا.
شفاعی، آرش، (1386)، «رسانه‌های جدید و شعر (دست‌و پا زدن در توهم مخاطب)»، مجله‌ی شعر، شماره‌ی53.
شعیری، حمیدرضا و دیگران، (1388)، «معنا در تعامل متن و تصویر (مطالعه ی نشانه- معنا شناختی دو شعر دیداری از طاهره صفارزاده)»، پژوهش‌های ادبی، سال6، شماره‌ی25، صص70-39.
شمس لنگرودی، محمد، (1372)، تاریخ تحلیلی شعر نو، جلد 3، تهران: نشر مرکز.
شمیسا، سیروس، (1383)، نقد ادبی، تهران: انتشارات فردوس.
صابری، کیومرث، (1390)، «کفش‌هایم کو؟»، به نقل از سایت: www.goyda.ir.
صادقی، لیلا، (1396)، «ادبیات دیجیتال، فرزند این زمانه است»، مصاحبه با مجله‌ی سایبرپژوهی، به نقل از سایت:   ‌‌ www.leilasadeghi.com
صادقی، لیلا، (بی‌تا)، «تاریخ شاعرانه­ی ایران به روایت افشین شاهرودی»، به نقل از سایت: www.leilasadeghi.com.
صفایی‌سنگری و ضیایی، علی و حسام (1395)، «بررسی جامعه‌شناختی شعر اینترنتی در ایران»، مجموعه مقالات یازدهمین همایش بین‌المللی ترویج زبان و  ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان، صص1883-1863.
عابدی، کامیار، (1397)، «نشستِ (شناختی از تحقیق، تحلیل و نقد شعر معاصر در چهل سال اخیر (1357-1397)»، به نقل از سایت: www.mehrnews.com.
عرب‌نژاد، زینب و دیگران، (1395)، «اصطلاح شناسی تطبیقی نقیضه و پارودی»، نشریه‌ی ادبیات تطبیقی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال8، شماره‌ی 15، صص267-245.
علوی‌زاده، فرزانه و صفیه اصیلی، (1393)، «بررسی تطبیقی ساختار پارودی‌های منظوم فارسی و فرانسوی»، نشریه‌ی ادبیات تطبیقی، سال6، شماره‌ی 11، صص229-252.
غفاری، مهسا، (1394)، «واکاوی تأثیر شلخته‌نویسی فضای مجازی بر زبان فارسی(‌از قافیه‌نویسی رودکی تا شلخته‌نویسی امروزی)»، روزنامه‌ی عطر یاس، شماره‌ی675، تاریخ 18/10/94، ص4.
کریم‌زاده، عبدالله، (1395)، «تجربه‌ی دیجیتالی شدن شعر و ادبیات داستانی در ایران»، مجله‌ی دیجیتالی سایبر‌پژوهی، سال دوم، صص 10-1.
فاضلی، نعمت‌الله، (1392)، تاریخ فرهنگی ایران مدرن، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی.
ملک‌محمدی، نیما، (1381)، «معرفی یک فرم ادبی نو Hyper Fiction»، کارنامه‌ی دی، شماره‌ی 32، صص19-10.
میرصادقی، جمال، (1390)، ادبیات داستانی، تهران: نشر سخن.
میزانی، فیروزه، (1384)، حسودی به سنگ (مجموعه شعر)، تهران: انتشارات بزرگمهر.
ناتل‌خانلری، پرویز، (1395)، تاریخ زبان فارسی، جلد1، چاپ دهم، تهران: فرهنگ نشر نو.