نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، پردیس البرز دانشگاه تهران

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران

چکیده

از همان آغاز به دلایل مختلف، سیر و سلوک عرفانی با شیوه‌ها و روشهای گوناگون انجام پذیرفته‌است که این شیوه‌ها و سلیقه‌ها به عنوان طریقت یا سلسله، شناخته شده‌اند، صوفیان معتقدند که هر صوفی، باید بتواند از عهدۀ اثبات سلسله خویش برآید؛ یعنی سلسلۀ خود را بدون انقطاع به ائمه برساند، چون مدعی هستند که قطبیت ادامۀ امامت و یا حداقل نیابت خاص است. شیخ یوسفعلی بن حسین بهبهانی از بزرگان صوفیۀ قرن دوازدهم هجری است و طبق قول کاتب نسخۀ رشحات الغیبیه فی تحقیق طریق الصوفیه، در زمان کتابت حیات داشته است. کتاب رشحات الغیبیه فی تحقیق طریق الصوفیه شیخ یوسفعلی بهبهانی که به صورت نسخۀ خطی است، شامل سلسله‏ای از مطالب صوفیانه در یک مقدمه و پانزده فصل و یک خاتمه است. از مهمترین فصلهای این کتاب «بیان ترتیب واخذ آداب طریقت وخرقۀ سلسله های مشایخ» است که در آن ضمن بیان ترتیب سلسله‏های مشایخ صوفیه، ترتیب رجوع و انتساب خرقۀ سلسله مشایخ صوفیه به حضرت امیرالمومنین (ع) بلا­واسطه یا به یکی از ائمۀ طاهرین(ع) اولاد آن حضرت و از ایشان به حضرت رسول (ص) بیان می‏شود.. در این پژوهش ضمن بیان دیدگاه مؤلف کتاب رشحات الغیبیه درباره سلاسل صوفیه، شواهدی از امهات متون صوفیه درباره سلاسل صوفیه نیز بیان می‏شود و دیدگاه صاحب رشحات الغیبیه دربارۀ نسبت صحبت و خرقه و انتساب سلسله‏های صوفیه، اعم از معروفیه وغیر معروفیه بیان شده و نام برخی از سلاسل که بدون ذکر نام و به عنوان سلسلۀ دیگر بیان شده‏است نیز با تطبیق ترتیب اشخاص آن، با متون دیگر تصوف مشخص می‏شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Suffi Dynasties from the Perspective of the Author of Rashhat al-Ghaybiyeh Fi Tahhqiqh Tariq al-Sufiyeh

نویسندگان [English]

  • Elham Ali Joula 1
  • Mohammad Mansour Tabatabai 2

1 PhD Student of Persian Language and Literature, Alborz Campus, University of Tehran

2 Associate Professor of Persian Language and Literature, University of Tehran

چکیده [English]

From the very beginning, mystical journey for various reasons have been made through various methods and techniques that are known as ways or dynasties, The Sufis believe that every Sufi must be able to prove its dynasty; to extend its dynasty without interruption to the Imams, because they claim that the Qotbiat is the continuation of the Imamate or, at least, the specific viceroy. Sheikh Yusuf Ali ibn Hossein Behbahani of the Sufi elites of the twelfth century AH, according to the author of Rashhat al-Ghaybiyeh Fi Tahhqiqh Tariq al-Sufiyeh, while writing the book was alive. The book of Rashhat al-Ghaybiyeh Fi Tahhqiqh Tariq al-Sufiyeh by the Sheikh Yusuf Ali Behbahani, which is in the form of a manuscript, contains a series of Sufi contents in an introduction and 15 chapters and an a conclusion. One of the most important chapters of this book is the “expression of the order of the rituals and tribal dynasties”, in which, along with the arrangement of the dynasties of the Sufis elders, the route of their reference and immediate assign to Hazrat Amir Al-Mo’nenin (pbuh), or one of Taherine Imams (pbuh), his sons and from them to Prophet Muhammad (pbuh). In this research, while expressing the view of the author of the book of Rashhat al-Ghaybiyeh about Sufis dynasties, some evidence of the  Sufi texts about the dynasties revealed, and the viewpoint of the Rashhat al-Ghaybiyeh’s author about the relationship between the speak and cuff  and attribution of the Sufis dynasties, including the famous and the non-famous are expressed. And the name of some dynasties, which is mentioned without name and as another dynasty, by adapting the arrangements of its persons with other texts of Sufism, is also expressed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rashhat al-Ghaybiyeh
  • Yusuf Ali Behbahani
  • Dynasty
  • Sufism
­بهبهانی، شیخ یوسفعلی بن حسین، (1116)، رشحات الغیبیه فی تحقیق طریق الصوفیه، نسخه خطی.
جامی، نورالدین عبدالرحمان، (1394)، نفحات الانس من حضرات القدس، تصحیح محمود عابدی، تهران: انتشارات سخن.
زرین کوب، عبدالحسین، (1378)، ارزش میراث صوفیه، تهران: انتشارات امیرکبیر.
زرین کوب، عبدالحسین، (1393)، جستجو در تصوف ایران، تهران: انتشارات امیرکبیر.
زرین کوب، عبدالحسین، (1393)، دنباله جستجو در تصوف ایران، تهران: انتشارات امیرکبیر.
سجادی، سید ضیاءالدین، (1392)، مقدمه ای بر مبانی عرفان و تصوف، تهران: انتشارات سمت.
سعدی، شیخ مصلح الدین بن عبدالله، (1384)، گلستان، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: انتشارات خوارزمی.
سهروردی، شهاب الدین، (1392)، عوارف المعارف، مترجم ابومنصور بن عبدالمومن اصفهانی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
شمس الدین محمد، حافظ، (1388)، دیوان غزلیات، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: انتشارات صفی علیشاه.
شیرازی، معصوم علیشاه، (1374)، طرائق الحقایق، تصحیح محمدجعفر محجوب، تهران: انتشارات سنایی.
ش‍ی‍روان‍ی‌، زی‍ن‌ال‍ع‍اب‍دی‍ن‌ب‍ن‌اس‍ک‍ن‍در، (1248)، بستان السیاحه، تهران: : کارخانه میرزا حبیب الله.
ش‍ی‍روان‍ی‌، زی‍ن‌ال‍ع‍اب‍دی‍ن‌ب‍ن‌اس‍ک‍ن‍در، (1339)، ریاض السیاحه، اصفهان: گلبهار.
عطارنیشابوری، شیخ فرید الدین محمد، (1395)، تذکره الاولیاء، تصحیح محمد استعلامی، تهران: انتشارات زوار.
غنی، قاسم، (1389)، تاریخ تصوف در اسلام، تهران: انتشارات زوار.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن، (1391)، رساله قشریه، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران، انتشارات علمی فرهنگی.
م‍ج‍ذوب‍ع‍ل‍ی‌ ش‍اه‌، م‍ح‍م‍دج‍ع‍ف‍رب‍ن‌ ص‍ف‍ر، (بی تا)، مراحل السالکین، نسخه خطی.
مدرسی چهاردهی، نورالدین، (1389)، سلسله های صوفیه ایران، تهران : علمی فرهنگی.
مدرسی چهاردهی، نورالدین، (1389)، سیری در تصوف، تهران: انتشارات اشراقی.
مولانا، جلال الدین محمد، (1392)، شرح کریم زمانی، تهران: انتشارات اطلاعات.
هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان، (1393)، کشف المحجوب، تصحیح محمود عابدی، تهران: انتشارات سروش.
یثربی، سید یحیی، (1391)، عرفان نظری، قم: مؤسسه بوستان کتاب.