نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسنده
دکتر حیدر نعیم حمزه الزوامل، استادیار زبان فارسی، دانشکده باستان شناسی، دانشگاه قادسیه الدیوانیه ، عراق
چکیده
محور جانشینی و همنشینی دو محور در زبانشناسی است. از دید یاکوبسن این دو فرایند، در هنر کلامی به ترتیب در دو نقش استعاری و مجازی ظاهر میشوند و روشی برای تشخیص سبکهای ادبی و هنری به شمار میروند. ادبیات فارسی چندین دورهی مشخص ادبی دارد که بر اساس گرایش شعرا به این محورها میتوان آنها را سبکشناسی کرد. در ادوار زبان فارسی آثاری را مشاهده میکنیم که در جواب و استقبال از آثار مشهور و به همان قالب و سبک با محور همنشینی و جانشینی سروده شدهاند که در اصطلاح به آنها «مجابات» گفته میشود. ویژگی این دست اشعار، وجود نشانههایی در کلام است که مخاطب را به سرمشق و سراینده آن هدایت میکند. اهمیت فن جواب که مختص ایرانیان است در این است که سبب گسترش و فراگیری شعر از لحاظ معنایی میشود و آن را در فضایی ناتمام و ادامهدار قرار میدهد. ازاینرو، به سبب اهمیت و جایگاه فن مجابات در ادبیات فارسی، در این مقاله با شیوه توصیفی-تحلیلی به بررسی نقش ادبی و نحوهی کارکرد محورهای زبانی همنشینی و جانشینی در برخی از اشعار جوابی پرداخته شده است. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان میدهد شاعران در جوابگوییهای خود مطابق محور مدنظر سرمشق و متناسب با آن به این امر اهتمام ورزیدهاند.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Paradigmatic and Syntagmatic in the Persian Literature (Majābāt): Jakobson's Perspective
نویسنده [English]
- Dr. Haidar Naeem Hamza Al Zoamil
Language, Faculty of Archeology, Al-Qadisiyah University, Diwaniyah, Iraq
چکیده [English]
Paradigmatic and Syntagmatic are two theories of linguistics. According to Jakobson, these two processes appear figuratively and virtually in verbal art and are considered a method for identifying literary and artistic styles. Persian literature has several distinct literary periods that can be categorized stylistically based on the poets' inclination toward these axes. In different periods of the Persian language, we observe works that are composed in response to and in the same form and style as famous works, which are referred to as "mujāvāt" in literary terminology. The characteristic feature of these poems is the presence of linguistic signs that guide the audience to the intention and author of the poem. The importance of the art of response, which is specific to Iranians, lies in its role in expanding and disseminating poetry in terms of meaning and placing it in an unfinished and continuous space. Therefore, due to its significance and position in Persian literature, this article examines the literary role and functioning of linguistic axes in some responsive poems using a descriptive-analytical approach. The results of this study demonstrate that poets have paid attention to this matter by aligning their responses with the intended axis and in accordance with it
کلیدواژهها [English]
- Paradigmatic
- Syntagmatic
- Prague School
- Jakobson
- Mujabat