نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکترای دانشگاه تهران،تهران، ایران

چکیده

عطاملک جوینی، نویسندۀ تاریخ جهانگشای جوینی، در نگارش کتاب خود از شعر دیگران بهره برده است. ضبط بسیاری از این اشعار با آنچه در مآخذ اصلی آمده است متفاوت است. در این پژوهش یکی از علل این اختلاف‌ها را که دستکاری و تغییر عمدی مؤلف باشد، مورد مطالعه قرار داده و با بررسی نمونه‌ها نشان داده‌ایم که این نویسنده گاه، با هدف ایجاد هماهنگی بیشتر میان نظم و نثر، به‌فراخور موضوع کلام، آگاهانه در اشعار دیگران تغییراتی اعمال کرده است. البته این تنها یکی از دلایل است و از این رو در ادامه دربارۀ عوامل دیگر از جمله اختلاف نسخ، احتمال خطای حافظه و تصرّف ذوقی نیز به‌اختصار توضیحاتی آمده است.

عطاملک جوینی، نویسندۀ تاریخ جهانگشای جوینی، در نگارش کتاب خود از شعر دیگران بهره برده است. ضبط بسیاری از این اشعار با آنچه در مآخذ اصلی آمده است متفاوت است. در این پژوهش یکی از علل این اختلاف‌ها را که دستکاری و تغییر عمدی مؤلف باشد، مورد مطالعه قرار داده

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A study in the poems of the history of Jahangosha Joveini

نویسنده [English]

  • hasan jahandar

PhD student, University of Tehran,Tehran, Iran

چکیده [English]

Atamalek Joveini, the author of the history of Jahangoshaye Joveini, has used the poetry of others in writing his book. The recording of many of these poems differs from what is stated in the original sources. In this study, we have studied one of the causes of these differences, which is the intentional manipulation and change of the author. And by examining the examples, we have shown that
This author has sometimes consciously made changes in the poems of others in order to create more harmony between poetry and prose, in accordance with the theme of the word Of course, this is just one of the reasons and so on to other factors Including the difference between Manuscripts and Possibility of memory error and taste manipulation There is also a brief explanation.

Atamalek Joveini, the author of the history of Jahangoshaye Joveini, has used the poetry of others in writing his book. The recording of many of these poems differs from what is stated in the original sources

کلیدواژه‌ها [English]

  • Joveini
  • Jahangoshay
  • Manipulation of poems
آیدنلو، سجاد، (۱۳۸۶)،  نارسیده‌ترنج، مقالۀ «تندم فردوسی‌وار»، اصفهان: نقش مانا، صص۲۱۳-۲۳۰.
ابن خلّکان، شمس‌الّدین احمد بن محمّد بن ابی‌بکر، (بی تا)، وفیات‌الاعیان و انباء ابناءالزّمان، حققه الدکتور احسان عباس، ج3، بیروت: دارالثقافه.
بهار، محمدتقی، (۱۳۹۳)،  سبک‌شناسی، ج۳، تهران: زوار.
جمال‌الدّین اصفهانی، محمد بن‌عبدالرزاق، (۱۳۱۹)، دیوان، تصحیح حسن وحید دستگردی، تهران: مطبعۀ ارمغان.
جوینی، عطاملک، (۱۳۹۰)، تاریخ جهان‌گشای، تصحیح محمد قزوینی، تهران: دنیای کتاب.
جوینی، عطاملک، (۱۳۸۸)، تاریخ جهان‌گشای، تصحیح حبیب‌الله عباسی و ایرج مهرکی، ج۳، تهران: زوار.
خاتمی، احمد، (1373)، شرح مشکلات تاریخ جهانگشای جوینی، تهران: مؤسّسۀ فرهنگی و انتشاراتی پایا
خالقی مطلق، جلال، (1374)، «اهمیت و خطر مآخذ جنبی در تصحیح شاهنامه»، ایرانشناسی (ادبیات و زبان‌ها)، سال هفتم، شمارۀ 4، زمستان، ص 728-751
رشید وطواط، (۱۳۳۹)، دیوان، تصحیح سعید نفیسی، تهران: کتاب‌فروشی بارانی.
سنایی، مجدود بن‌آدم، (۱۳۹۴)، حدیقه‌الحقیقه و طریقه‌الشریعه، تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
سید حسن غزنوی، (۱۳۶۲)، دیوان، تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، تهران: اساطیر.
سیف، عبدالرّضا؛ امجدی، محی‌الدّین، (1390)، «ابیات عربی شعرای عبّاسی در تاریخ جهانگشای جوینی»، ادب فارسی، شماره‌های 3 و 4 و 5، بهار و تابستان، ص 1-13
شمس قیس رازی، شمس‌الدین محمد، (۱۳۳۵)، تصحیح محمد قزوینی، با مقابلۀ شش نسخۀ خطی قدیمی و تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
صفا، ذبیح‌اللّه، (1369)، تاریخ ادبیّات در ایران، ج3، بخش دوم، تهران: فردوس
ظهیر فاریابی، (۱۳۸۱)، دیوان، تصحیح امیرحسن یزدگردی، به اهتمام اصغر دادبه، تهران: کاوه.
علوی‌زاده، فرزانه؛ ساکت، سلمان؛ رادمرد، عبداللّه، (1389)، «نقش ابیات شاهنامه در انسجام متنی تاریخ جهانگشا»، جستارهای نوین ادبی، شمارۀ 171، زمستان، ص 67-108
فردوسی، ابوالقاسم حسن، (۱۳۹۳)، شاهنامه، تصحیح جلال خالقی مطلق، ۸ج، تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
قاری‌شیرازی، محمود نظام، (۱۳۵۹)، دیوان البسه، تصحیح محمد مشیری، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
کمال اسماعیل، (۱۳۴۸)، دیوان، تصحیح حسین بحرالعلومی، تهران: کتاب‌فروشی دهخدا.
متنبّی، ابوالطیّب احمد بن حسین، (1403ق)، دیوان المتنبّی، بیروت: دار بیروت.
مسعود سعد سلمان، (۱۳۹۰)، دیوان، تصحیح محمد مهیار، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مقصودی، مرتضی؛ رادفر، ابوالقاسم، (1390)، «بازتاب شاهنامه در تاریخ جهانگشای جوینی»، کهن‌نامۀ ادب پارسی، سال دوم، شمارۀ 1، بهار و تابستان، ص 101-112.
مولوی، جلال‌الدین محمد، (۱۳۷۸)، کلیات شمس، تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، ج۸، تهران: امیرکبیر.
مولوی، جلال‌الدین محمد، (۱۳۹۴)، کلیات شمس، تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: دانشگاه تهران.
نجم رازی (دایه)، (۱۳۹۱)، مرصادالعباد، تصحیح محمدامین ریاحی، تهران: علمی‌وفرهنگی.
واعظ، سعید، (۱۳۸۳)، «پژوهشی در اشعار عربی تاریخ جهان‌گشای جوینی (جلد اول)»، زبان و ادب [متن‌پژوهی ادبی]، شمارۀ ۱۹، بهار، ص۱-۴۸
واعظ، سعید، (۱۳۸۴)، «پژوهشی در اشعار عربی تاریخ جهان‌گشای جوینی (جلد دوم)»، زبان و ادب [متن‌پژوهی ادبی]، شمارۀ ۲۵، پاییز، ص۱-۳۱.