نویسنده

• سید امیر جهادی حسینی

استادیار، دانشگاه شهید باهنر، کرمان

چکیده

در خصوص بزرگان تاریخ نظیر شاهان، وزرا، رجال سیاسی، ادبا، فقها، علما و... از دیرباز تا کنون آثار مستقلی تدوین و تصنیف شده و بعضاً نیز در مطاوی آثارتاریخی و کتابشناسی بدان‌ها پرداخته شده است. از زمرة این قبیل آثار باید از کتبی نام برد که به طبقة دستوران (صدوران یا وزراء) پرداخته‌اند و می‌توان آن‌ها را در یکی از اقسام نثر فارسی مسمّی به دستورنامه‌ها طبقه‌بندی کرد. مقصود از این نوع خاص، آثاری‌اند که یا به‌مثابة کتب تاریخ عمومی از پیش‌ازاسلام تا عصر مولّف را از منظر شناخت وزرا بررسیده و یا اینکه اختصاصاً یکی از ادوار تاریخی را مطمح نظر قرار داده‌اند. پیشینة این‌گونه آثار به پس از اسلام برمی‌گردد. در ادبیّات عرب کتبی نظیر الوزراء و الکتّاب الجهشیاری و تاریخ فخری ابن الطقطقی داعیه‌دار این قسم ادبی به شمار می‌روند. در ادبیّات فارسی نیز نگارش دستورنامه‌ها از قرن ششم متداول شده و تا سده‌های اخیر ادامه یافته است. برخی از این قبیل آثار عبارت‌اند از: تاریخ‌الوزراء نجم‌الدین قمی، نسائم‌الاسحار ناصرالدین منشی کرمانی، آثارالوزراء عقیلی و... . دستورنامه‌ها از جهات تاریخی، اجتماعی، سیاسی و ادبی از اهمیّت بسزایی برخوردارند. تعدادی از آثار این نوع ادبی تصحیح و طبع شده و برخی هنوز در کسوت نسخ خطّی و چاپ سنگی باقی مانده‌اند. نگارنده در این نوشتار کوشیده ضمن احصاء دستورنامه‌های فارسی به بررسی و بیان خصایص این دسته آثار از منظر ساختاری، محتوایی بپردازد.

کلیدواژه‌ها

• دستورنامه
• وزیر
• آثارالوزراء
• نثر فارسی
• انواع ادبی

عنوان مقاله [English]

A Research on Introducing the Literary Type of the Book of Life of Ministers and its Works

نویسنده [English]

• Seyyed Amir Jahadi

Assistant Professor, Shahid Bahonar University, Kerman

چکیده [English]

About the great figures of history, such as kings, ministers and men of politics, writers, jurisprudents and scholars ... From the ancient times to the present day, special works have been written and sometimes in the text of some historical books this issue has been investigated. The same category of works should be mentioned in the books that have been introduced to the ministers. These works should be classified in a Persian prose poet as a book of the life of ministers. The purpose of this particular type is to find works that, like the books of general history from pre-Islamic to the epoch of the author, are examined in terms of the knowledge of the ministers or they have focused specifically on one of the historical periods. The background to these works dates back to Islam. In Arabic literature, such a Al-Zura Val Kottab, Al-Jahshyari, and Fakhri's history of Ibn al-Taqtaqi represent this literary form. In Persian literature, the book of life of ministers has been popular since the sixth century and has continued for centuries. Some of these works include: The Tarikhol Vozara najmaddin Qomi, Naseem al-Ashar Nasir al-Din Monshi Kermani, the Asarol Vozara Aghili and others. The book of ministers' life is of historical, social, political and literary importance. Some of the works of this type of literary are corrected and printed, and some are still manuscripts and lithographs. In this article, the author attempted to mention the Persian works of this literary genre to study and characterize the features of this group of works from a structural point of view.

کلیدواژه‌ها [English]

• The book of ministers' life
• Minister
• Asarol Vozara
• Persian prose
• literary types