نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زابل

2 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی

چکیده

     حس‌آمیزی از شگرد‌های بلاغی و هنری  بیان سخن زیبا و دلنشین است. این صنعت که گاه در حوزة دستگاه بلاغی و گاه در حوزة مسایل زبانی و دستوری قرار می‌گیرد، یکی از عوامل مهم زیبایی، آشنایی‌زدایی و توجه­برانگیزی در شعر به محسوب می­شود. نصرالله مردانی از برجسته‌ترین شاعران انقلاب در دورة معاصر است. در این پژوهش که با هدف شناخت و تبیین هر چه بهتر ویژگی‌های شعر معاصر فارسی صورت پذیرفته، با فرض بر این­که حس‌آمیزی از عوامل مهم دخیل در زیبایی و حسن تأثیر اشعار نصرالله مردانی است، تلاش گردیده تا به شیوة توصیفی ـ تحلیلی بدین پرسش اساسی پاسخ داده شود که کاربرد حس‌آمیزی در اشعار شاعر یاد شده مبتنی بر چه اصولی است؟ بدین منظور حس‌آمیزی در سه شکل بلاغی، دستوری و نوعی در اشعار این شاعر بررسی شد. نتیجة این پژوهش ضمن آن­که نشان از تنوع در ساختار و کارکرد حس‌آمیزی در اشعار نصرالله مردانی دارد، مشخص می‌سازد که حس­آمیزی یکی از اصلی‌ترین ارکان خیال در اشعار این شاعر بوده، جایگاه خاصی در حسن تأثیر اشعار وی دارد.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating synesthesia in poems of Nasrollah mardani

نویسندگان [English]

  • Ali Reza Mahmoudi 1
  • Fatameh Rashaki 2

1 Associate Professor At zabol University

2 MA

چکیده [English]

Synesthesia is one of artistic and rhetorical techniques used to make speech beautiful and effective. This figure of speech, which is sometimes categorized under rhetorical system, and sometimes within the scope of linguistic and grammatical issues is regarded as one important factor behind beauty, defamiliarization and attention- grabing in a poem. Nasrollah Mardani is the most prominent contemporary revolution poet. The present research, which is conducted to better identify features of contemporary persian poet, assuming synesthesia to be an important factor in the beauty and effectiveness of Nasrollah Mardani poems, attempts to provide an answer to this fundamental question analytically and descriptively that based on what principles is the application of synesthesia in the poems of this poet? To this aim, synesthesia in three forms: rhetorical, grammatical and typical was investigated in their poem. The results of this research besides having variety in the structure and function of synesthesia in Nasrollah Mardani,s poems, indicate that synesthesia is one of the key elements of figures of speech in the poems of these poet and enjoy a high status in their poets effectiveness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • synesthesia
  • Nasrollah Mardani
  • five senses
  • abstract concepts
- ابودیب،کمال، (1384)، صور خیال در نظریۀ جرجانی، ترجمۀ فرزان سجودی و فرهاد ساسانی، تهران: گسترش هنر.
ـ الهامی، شراره، (1387)، «بررسی حسامیزی در غزلیات بیدل»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناسی، س4، ش12، صص 31 ـ 48.
ـ بهنام، مینا، (1389)، «حس‌آمیزی: سرشت و ماهیت»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی زبان و ادبیات فارسی، ش19، صص 67ـ92.
ـ بیدل دهلوی، عبدالقادر، (1384)،دیوان اشعار، ج2، چ1، تصحیح خلیل­الله خلیلی، تهران: سیمای دانش.
ـ بیرانوند، سعید، (1382)، بررسی حس­آمیزی در دیوان صائب، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران.
ـ پورنامداریان، تقی، (1381)،سفر در مه، تأملی در شعر احمد شاملو، چ1، تهران: نگاه.
ـ تبریزی، صائب، (1364)، دیوان اشعار، ج3، چ1، تصحیح محمد قهرمان، تهران: علمی و فرهنگی.
ـ تجلیل، جلیل، (1386)، صور خیال در شعر سبک اصفهانی، چ1، تهران: روایت.
ـ حافظ، شمس الدین محمد، (1362)، دیوان اشعار، چ2، تصحیح پرویز ناتل خانلری، تهران: خوارزمی.
ـ حسن‌لی ، کاووس، (1383)، گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران، چ1، تهران: ثالث.
ـ حقوقی، محمد، (1376)، شعر زمان ما، چ4، تهران: نگاه.
ـ ـــــــــــــ، (1371)، شعر نو از آغاز تا امروز، ج1، چ1، تهران: روایت.
ـ حق­شناس، علی محمد، (1370)، مقالات ادبی ـ زبان شناختی، چ1، تهران: نیلوفر.
ـ داد، سیما، (1378)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چ3، تهران:  مروارید.
- رجایی، محمد خلیل، (1379)، معالم البلاغه، چ5، شیراز: دانشگاه شیراز.
ـ رشیدی، سمیه، و گلچین، میترا، (1389)، «جایگاه پارادوکس و حس‌آمیزی و انواع آن در مثنوی مولانا»، ادب فارسی، دورة جدید1، ش5ـ3، صص 308ـ295.
- زنگویی، اسداله، شعبانی ورکی، بختیار، فتوحی، محمود، مسعودی، جهانگیر، (1389)، «استعاره: مفهوم، نظریه­ها و کارکردهای آن در تعلیم و تربیت»، مطالعات تربیتی و روان شناسی، دوره 11، ش1، صص(77-108).
ـ سپهری، سهراب، (1389)، هشت کتاب، چ1، تهران: افست.
ـ سعد سلمان، مسعود، (1364)، دیوان اشعار، چ1، تصحیح محمد نوریان، تهران: کمال.
ـ سعدی شیرازی، مشرف الدین مصلح بن عبدالله، (1377)، دیوان اشعار، چ3، تصحیح مدرس رضوی، تهران: کتابخانه سنایی.
ـ شفیعی­کدکنی، محمدرضا، (1379)، شاعرآینه‌ها، چ5، تهران: آگاه.
ـ ـــــــــــــــــ، (1386)، زمینه اجتماعی شعر فارسی، چ1، تهران: اختران زمانه.
ـ ـــــــــــــــــــ، (1389)،  موسیقی شعر، چ12، تهران: آگاه.
ـ ـــــــــــــــــــ، (1392)،  صورخیال در شعر فارسی، چ16، تهران: آگاه.
ـ شمیسا، سیروس، (1390)،  نگاهی تازه به بدیع، چ4، تهران: میترا.
ـ صادقیان، محمد علی، (1387)،  زیور سخن در بدیع فارسی، چ2، یزد: دانشگاه یزد.
ـ عطار نیشابوری، فرید الدین محمد، (1382)، منطق الطیر، چ19، تصحیح سید صادق گوهرین، تهران: علمی و فرهنگی.
ـ فتوحی، محمود، (1391)، سبک شناسی، نظریه­ها، رویکردها و روش­ها، چ1، تهران: سخن.
ـ ـــــــــــــــــــ، (1389)، بلاغت تصویر، چ2، تهران: سخن.
ـ فردوسی، ابوالقاسم، (1385)، شاهنامه(نامه باستان)، چ1، تصحیح میرجلال­الدین کزازی، تهران: ثالث.
ـ فشارکی، محمد، (1379)، نقد بدیع، چ1، تهران: سمت.
ـ کاظمی، محمدکاظم، (1390)، ده شاعر انقلاب، چ2، تهران: سوره مهر.
ـ کریمی، پرستو، (1387)، «حواس پنجگانه و حسامیزی در شعر»، نشریه علمی و پژوهشی گوهر گویا، س2، ش8، صص 131ـ 150.
ـ محبتی، مهدی، (1380)، بدیع نو، چ1، تهران: سخن.
ـ مردانی، نصرالله، (1388)، عشق می‌گوید، چ1، تهران: انجمن قلم ایران.
- مولوی، جلال الدین محمد، (1374)، مثنوی معنوی، چ1، به تصحیح رینولد نیکلسون، مترجم: حسن لاهوتی، تهران: علمی و فرهنگی.
ـ میرصادقی، میمنت، (1374)، واژه‌نامه هنری، چ2، تهران: کتاب مهناز.
ـ وهبه، مجدی، (1984م)، معجم مصطلاحات العربیه اللغت والادب، چ2، بیروت: مکتبه لبنان.
- همایی، جلال الدین، (1374)، معانی و بیان، چ3، به کوشش ماهدخت بانو همایی، تهران: نشر هما.
 
منابع لاتین
- Cuddon, John Anthony (1979) A dictionary of literary terms.New York.
- Ricoeur, Paul (1977) The  Rule of Metaphor. Translated by Robert Czerny and… Rout ledge