تحلیل آثار داستانی عدنان غریفی با رویکردی زیست‌‌محیطی بر اساس مفهوم قدرت در اندیشه فوکو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

فارغ‌‌التحصیل دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز. اهواز. ایران

چکیده

طبیعت نقش مهمی در شکل‌دهی به کنش‌های انسانی دارد که در عصر حاضر دچار اختلالاتی گردیده است. چنین مقوله‌ای در آثار داستانی عدنان غریفی نمود بارزی دارد. به همین دلیل ما با روشی توصیفی- تحلیلی به این سؤال پاسخ خواهیم داد که چه عواملی در دور کردن طبیعت از جایگاه ابژگی‌اش و بالطبع آن بحران‌های زیست‌محیطی و انسانی در جوامع آثار داستانی عدنان غریفی دخیل بوده است؟ نتایج پژوهش حاکی از آن است که گفتمان‌های حاکم بر جامعه‌ی داستانی عدنان غریفی گفتمان‌هایی مخرّب بوده و طبیعت را دچار اختلالاتی کرده و آن را از جایگاه ابژگی‌اش دور ساخته و با شی‌سازی طبیعت با توجّه به دیدگاه سودگرایانه و توسعه‌طلبی که در گفتمان‌های استعماری و استبدادی نمود می‌یابد، کنش‌هایی را در انسان‌ها برانگیخته و آنان را با بحران‌هایی روبه‌رو کرده که ما نمود آن را در گفتمان استبدادی قدرت و اقتصاد سیاسی همراه آن و در پی آن آلودگی و نابودی طبیعت و به هم خوردن پیوند انسان‌ها در مجموعه داستانی «مادر نخل»، در گفتمان توسعه‌یافتگی و اعمال تکنیک‌های انضباطی جوامع توسعه‌یافته‌ی بروژوازی برای شهرسازی و به طبع آن اختلال‌ در طبیعت و زندگی انسانی در مجموعه داستانی «چهار آپارتمان در تهران‌پارس»، در گفتمان استبدادی و برساختگی سوژه‌ها و جامعه‌ی زندان‌گونه و در پی آن نفوذ قدرت در تمامی سطوح زندگی زیستی و انسانی و طبیعت مسلول در اثر توسعه‌ی ناپایدار در مجموعه داستانی «شنل‌پوش در مه»، در گفتمان سرمایه‌داری و شکل‌دهی به کنش‌های افراد و در پی آن آسیب به طبیعت در داستان «مرغ عشق» به وضوح می‌بینیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analyzing Adnan Ghorayfi's fictional works with environmental approach based concept of power in Foucault's thought

نویسنده [English]

  • fatemeh hayatdavoodi
Ph.D. student of Persian language and literature, Shahid Chamran University of Ahvaz. Ahvaz. Iran
چکیده [English]

Nature plays an important role in shaping human actions, which has suffered disturbances in the present era. Such a category is prominent in Adnan Ghorayfi's fictional works. For this reason, we will answer the question with a descriptive-analytical method, what factors were involved in moving nature away from its place of object and of course those environmental and human crises in societies of Adnan Ghorayfi's fictional works? The results of research indicate that dominant discourses on Adnan Ghorayfi's fictional society are destructive discourses and have disrupted nature and removed it from its place as an object, objectifying nature according to utilitarian and developmentalist view that is manifested in colonial and authoritarian discourses. , provoked actions in people and made them face crises that we saw in the authoritarian discourse of power and accompanying political economy and in the wake of it pollution and destruction of nature and breakdown of human bonds in story collection "Palm Mother", in discourse of development and the application of disciplinary techniques of developed bourgeois societies for urban development and disturbance in nature and human life in the story collection "Four Apartments in Tehran Pars", in authoritarian discourse and construction of subjects and a prison-like society, and influence of power in all levels of biological and human life and prisoner nature due to unstable development in story collection "Cloaked in the Fog", in discourse of capitalism and shaping of people's actions and subsequent damage to nature in the story " Lovebird ".

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Adnan Ghorayfi"
  • "environmental approach"
  • "concept of power"
  • "Foucault"

مراجع

بری، اسمارت. ( 1385). میشل فوکو، ترجمة لیلا جوافشانی، حسن چاوشیان، تهران: اختران.
پارساپور، زهرا. ( 1392). درباره­ نقد بوم­گرا/ گردآوری، مقدمه و ویرایش، ترجمة عبدالله نوروزی، حسین فتحعلی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
پارساپور، زهرا. ( 1392). نقد بوم­گرا (ادبیات و محیط زیست)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
پارساپور، زهرا. ( 1395). ادبیات سبز/ مجموعه مقالات در نقد بوم­گرایانه­ ادبیات فارسی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
پارساپور، زهرا. ( 1400). اخلاق زمین (نقد متون عرفانی و ادبی با رویکرد اخلاق زیست‌‌محیطی)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
تاراد، گی. ( 1367). فاجعه­ آلودگی­های محیط زیست، ترجمه امان­الله ترجمان، تهران: انتشارات علمی و فنی.
جنکینز، ریچارد. ( 1391). هویت اجتماعی، ترجمه­ تورج یاراحمدی، تهران: پردیس دانش.
حیات­داوودی، فاطمه؛ حسن­زاده نیری، محمدحسن؛ آبشیرینی، اسد. ( 1402). نقد و تحلیل اکوسایکولوژی در رمان جای خالی سلوچ محمود دولت­آبادی با نگاهی به نظریه­ ساختار شخصیّت فروید، مجله زبان و ادب فارسی تبریز، سال 76، شماره­ 247، صص 235-217.
حیات­داوودی، فاطمه؛ آبشیرینی، اسد؛ صالحی، محمدرضا؛ جوکار، منوچهر. ( 1403). تحلیل گفتمان استعمار در مجموعه­ داستانی غریبه­ها و پسرک بومی و تأثیر آن بر محیط زیست بر اساس مفهوم قدرت در اندیشه­ فوکو، مجله­ آموزش محیط زیست و توسعه­ پایدار، در دست انتشار.
حسن­زاده نیری، محمدحسن؛ حیات­داوودی، فاطمه. ( 1401) نقد و تحلیل بوم­گرایی رمان کلیدر با نگاهی به هویت اکولوژیکی شخصیت­ها در تأثیرپذیری از گفتمان قدرت، نقد و نظریه­ ادبی، سال 7، شماره­ 2، صص89-65.
فوکو، میشل. ( 1378). مراقبت و تنبیه (تولد زندان)، ترجمه­ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نی.
فوکو، میشل. ( 1387 الف). دانش و قدرت، ترجمه محمد ضیمران، تهران: هرمس، چاپ چهارم.
فوکو، میشل. ( 1387 ب).  نیچه، تبارشناسی، تاریخ، در متن­های برگزیده از مدرنیسم تا پست­مدرنیسم، ترجمة نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نی.
فوکو، میشل. ( 1384). نظم گفتار، ترجمه­ باقر پرهام، تهران: آگه.
فوکو، میشل. ( 1388). پیدایش کلینیک، دیرینه­شناسی ادراک پزشکی، ترجمة یحیی امامی، تهران: نقش و نگار.
فوکو، میشل. ( 1389). تئاتر فلسفه: گزیده­ای از درس گفتارها، کوتاه­نوشت­ها، کوتاه­نوشت­ها، گفت‌وگوها و... میشل فوکو، ترجمه­ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نی.
فوکو، میشل. ( 1390 الف). اراده به دانستن، ترجمة نیکو سرخوش، افشین جهاندیده، تهران: نی، چاپ ششم.
فوکو، میشل. ( 1390 ب). باید از جامعه دفاع کرد: درس گفتارهای کلژ دوفرانس 1975-1976، ترجمه­ رضا نجف­زاده، تهران: رخ­داد نو.
فوکو، میشل. ( 1391). تولد زیست سیاست (درس­گفتارهای کُلژدوفرانس 1979-1978)، تهران: نی، چاپ دوم.
غریفی، عدنان. ( 1384). مرغ عشق، تهران: آهنگ دیگر.
غریفی، عدنان. ( 1385). چهار آپارتمان در تهران­پارس، اهواز: رسش.
غریفی، عدنان. ( 1386). شنل­پوش در مه، اهواز: رسش.
غریفی، عدنان. ( 1386). مادرِ نخل، تهران: چشمه.
کچویان، حسین. ( 1382). فوکو و دیرینه­شناسی دانش، تهران: دانشگاه تهران.  
گریس، ویلیام جی. ( 1367). ادبیات و بازتاب آن، ترجمه بهروز عزب­دفتری، تبریز: انتشارات نیما.
میلز، سارا. ( 1397). میشل فوکو، ترجمه مرتضی نوری، تهران: مرکز، چاپ چهارم.   
یونگ، کارل گوستاو. ( 1391). خود ناشناخته (فرد در جامعه­ امروزی)، ترجمه­ مهدی قائنی، تهران: نامی.   
Glotfelty, C. & Fromm, H. (1996). The ecocriticism reader: Landmarks in literary ecology. Athens and London: The University of Georgia Press.
Goodbody, A. (2007). Nature, technology and cultural change in twentieth-century German literature: The challenge of ecocriticism.
Farrar, M. (2000). Health and beauty in the body politic: Subjectivity and urban space. Polity, 33(1), 1–23.
Farrar, M. (2002). Making the city beautiful: Aesthetic reform and the (dis)placement of bodies. In Embodied utopias (pp. 37–54). Routledge.
Foucault, M. (1979). Discipline and punish: The birth of the prison. New York: Vintage Books.
Foucault, M. (1988a). The masked philosopher. In L. D. Kritzman (Ed.), Michel Foucault (pp. 323–330).
Foucault, M. (1988b). Critical theory/intellectual theory: Interview with Gerard Raulet. In L. D. Kritzman (Ed.), Michel Foucault (pp. 20–47).
Foucault, M. (1988c). Power and sex: Discussion with Bernard-Henri Lévy. In L. D. Kritzman (Ed.), Michel Foucault (pp. 110–124).
Macey, D. (2019). The lives of Michel Foucault. Verso Books.
Young, I. M. (1990). Justice and the politics of difference. Princeton University Press

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 29 خرداد 1403
  • تاریخ بازنگری: 23 دی 1403
  • تاریخ پذیرش: 20 شهریور 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار