تصحیح چند عبارت از نفثه‌المصدور زیدری نسوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

2 دکتری زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه لرستان

چکیده

نفثه‌المصدور از مهمترین متون نثر فارسی است که نخستین بار دکتر امیرحسن یزدگردی آن را با استفاده از چهار نسخة خطی، که تاریخ کتابت آن‌ها متأخر بوده است، تصحیح کرده است. باوجود تلاش‌های چندین سالة ایشان در این زمینه، کتاب مذکور – برخلاف آنچه مشهور شده است - مشحون از غلط‌خوانی، تصحیف و بی‌توجهی به ضبط دقیق نسخه‌هاست. در این مقاله تلاش شده است تا تصحیح استاد یزدگردی در چهار دسته نقد و بررسی شد: 1) بدخوانی‌های نسخ یا بی‌توجهی به آنها؛ 2) تصحیح برپایة نسخه‌ای که یزدگردی ندیده است؛ 3) تصحیح برپایة نسخه‌بدل‌ها؛ 4) پیشنهادهایی در ضبط برخی عبارات. بدین منظور، در این پژوهش از دو نسخة خطی «کر» و «سی» که در اختیار استاد یزدگردی بوده است، و نیز از نسخة خطی کتابخانة مجلس، کتابت قرن 9 استفاده شده است. نسخة اخیر دربرگیرندة 12 صفحه از نفثه‌الصدور است که تاریخ کتابتش از جمیع نسخ موجود کهن‌تر است و یزدگردی نیز بدان دسترسی نداشته است.

کلیدواژه: نقد و بررسی، تصحیح، نفثه‌المصدور، تصحیف و بدخوانی.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Editing a few phrases from Nafthatul- Masdur

نویسندگان [English]

  • Yaser Dalvand 1
  • majid Azizi Habil 2
1 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
2 Ph.D in Persian Language and Literature, Lorestan University, Khorramabad, Iran;
چکیده [English]

Nafthat al-Masdur is one of the most significant works of Persian prose, first edited by Professor Dr. Amir Hassan Yazdgerdi with admirable effort, using four manuscript copies, all of which were transcribed at a later date. Nevertheless, some misreadings have found their way into the text, and insufficient attention has been paid to the precise recording of certain versions. This article aims to critique and analyze Yazdgerdi’s edition in four categories:1. Misreading of manuscripts or neglecting them;2. Editing based on a manuscript that Yazdgerdi had not seen;3.Editing based on variant readings;4. Suggestions for the transcription of certain phrases. For this purpose, this study utilizes two manuscript copies, Kar and Si, which were available to Professor Yazdgerdi, as well as a manuscript from the Majles Library, dating back to the 9th century. The latter contains 12 pages of Nafthat al-Masdur, making it the oldest among all existing copies, and it was not accessible to Yazdgerdi.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reviewed
  • Editing
  • Nafthatul- Masdur. misreading
جرفادقانی، ابوالشرف ناصح‌بن ظفر. (1374). ترجمة تاریخ یمینی: به انضمام خاتمة یمینی یا حوادث ایّام (در سال 603 هجری قمری)، به اهتمام جعفر شعار، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. 
حافظ، شمس‌الدین محمد. (1378). دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی، چاپ هفتم، به اهتمام محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: زوّار.
حسینی یزدی، محمدبن محمد. (1388). العراضه فی الحکایه السلجوقیه، به کوشش مریم میرشمسی، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
دهخدا، علی‌اکبر. (1363). امثال و حکم، چاپ ششم، تهران: امیرکبیر.  
دهخدا، علی‌اکبر.  (1377). لغت‌نامه، زیر نظر سید جعفر شهیدی و محمد معین، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رمضانی، مهدی و دیگران. (1398). «تأملی بر درد دل؛ تحریر نوین نفثه‌المصدور تألیف منصور ثروت»، مجلة تاریخ ادبیات، دورة دوازدهم، شمارة 1، صص 109 -  125.
شمیسا، سیروس. (1386). کلیات سبک‌شناسی، چاپ دوم از ویرایش دوم، تهران: نشر میترا. 
طبری، محمدبن جریر. (1395). تاریخ بلعمی، ترجمة ابوعلی بلعمی، به تصحیح ملک‌الشعرای بهار و محمد پروین گنابادی، تهران: هرمس.
ظهیر فاریابی، طاهربن محمّد. (1381). دیوان ظهیرالدین فاریابی، تصحیح  و تحقیق و توضیح امیرحسن یزدگردی، به اهتمام اصغر دادبه، تهران: قطره.
عابدی، محمود. (1403). «تحریف و تبدیل در نسخه‌های کهن»، آینة پژوهش، سال سی‌وپنجم، شمارۀ اول، صص 7 -37.
معلوف، لویس. (1385). فرهنگ جامع نوین (عربی به فارسی): ترجمه المنجد (با اضافات)، چاپ ششم، مترجم احمد سیاح، تهران: کتابفروشی اسلام. 
منوچهری، احمدبن قوص. (1338). دیوان منوچهری دامغانی، چاپ دوم، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: زوّار. 
نسوی، محمدبن احمد. (1385). نفثه المصدور، چاپ دوم، تصحیح و توضیح امیرحسن یزدگردی، تهران: انتشارات توس.
نسوی، محمدبن احمد، نفثه المصدور، تاریخ کتابت قرن 9 هجری قمری، کتابخانة مجلس، شمارة ثبت 78818.
نفثه المصدور، کتابخانة مجلس، شمارة ثبت 18221، این نسخه با رمز «کر» استفاده شده است.
نفثه المصدور، دانشگاه تهران، شمارة ثبت 11395، این نسخه با رمز «سی» استفاده شده است.