چکیده

کودتای سوم اسفند 1299 ش که بوسیله انگلیسی‌ها طراحی و زمینه‌سازی و به دست عوامل وابسته به آنها اجرا شد محصول تغییر سیاست خارجی انگلیس در ایران پس از جنگ جهانی اول بود.انگلیسی‌ها که از طرفی مجبور به تخلیه قوای خود از ایران و از سویی نیازمند به حضور یک نیروی نظامی مطمئن در ایران-که اولاحامی منافع آنها باشد و ثانیابتواند از نفوذ کمونیسم و پیدایش یک رژیم طرفدار شوروی یا وابسته به آن جلوگیری کند- بودند ابتدا قرارداد مشهور 1919 را تنظیم کردند اما وقتی که از تصویب نهایی آن نامید شدند برای تحقق اهداف خود به فکر انجام کودتا افتادند.زمینه‌سازی برای اجرای این کودتا تقریبایک سال به طول انجامید.ابتدا کابینه مشیرالدوله تحت‌فشار قرار گرفت و ساقط شد سپس افسران روسی از نیروی قزاق اخراج شدند و جای خود را به فرماندهان مطیع انگلیس دادند و سپس فرماندهان نظامی و سیاسی کودتا یعنی رضاخان و سید ضیاء انتخاب شدند.در طول این یکسال شگرد انگلیسی‌ها بزرگ‌نمایی خطر کمونیسم و احتمال حمله قریب الوقوع بلشویستهای جنگل‌های شمال ایران-شاخه کمونیست نهضت جنگل-بود که تاثیری فوق‌العاده نهاد و از لحاظ ذهنی زمینه پذیرش کودتا در ایران و بویژه نزد احمدشاه و درباریانش فراهم آورد.