بررسی رمانِ دایی‌جان ناپلئون از منظرِ عناصر و مضامین گروتسک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

چکیده

گروتسک شبه‌گونه‌‌ای است که نویسنده یا گوینده‌ی آن، ناهنجاری‌های فردی و اجتماعی را با اغراقی نا‌خوشایند و هم‌زمان انزجار‌آمیز و خنده‌دار به سخره می‌گیرد. عناصرگروتسک در یک اثر ادبی و هنری فضایی دوگانه ایجاد می‌کند و ساختاری می‌آفریند که ترکیبی از افکار متضاد را در خود نهفته دارد؛ گروتسک در آن واحد هم مجذوب می‌کند و هم می‌رماند، هم می‌خنداند و هم می‌هراساند. گروتسک معمولاً سیمای انسان و هرآنچه را دستمایه قرارداده‌است، به شکلی مبالغه‌آمیز و دست‌کاری‌شده نشان می‌دهد و با ساختار‌های منظم و منطقی همچون توالی زمان و روابط علی و معلولی چنان رفتار می‌کند که انگار وقوع آن‌ها به نحوِ دیگری هم امکان‌پذیراست. رمان دایی‌جان ناپلئون نوشته‌ی ایرج پزشکزاد، از جمله آثار داستانی است که در آن از عناصر و فضاهای گروتسکی برای نقد برخی پندارها و رفتارهای جامعه‌ی ایرانی به خوبی بهره برداری شده است. در این رمان، 136 عنصر گروتسکی وجود دارد که از این میان، عنصر « نا‌بهنجاری» دارای فراوانی بیشتری است و نوع این نابهنجاری هم عمدتاً پنداری و رفتاری است؛ همچنین در عنصر گروتسکی«وحشت و کمیک»- که در این رمان پس از نابهنجاری دارای بسامد است- سویه‌ی کمیک و خنده‌آوری بر سویه‌ی وحشت و هراسناکی آن فزونی دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Review and analysis of Daee jan Napoleon's novel from the point of view of grotesque elements and themes

نویسندگان [English]

  • manoochehr joukar
  • MANOUCHER TASHAKORI
  • masoumeh delfan
Department of Persian Language and Literature, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

Grotesque is a pseudo-species in which the author or speaker mocks individual and social abnormalities with an unpleasant exaggeration that is at the same time disgusting and funny. Grotesque elements create a dual space in a literary and artistic work and create a structure that contains a combination of conflicting thoughts; Grotesque simultaneously fascinates and frightens, laughs and scares. Grotesque usually shows the face of a human being and everything that is based on it in an exaggerated and manipulated way and treats regular and logical structures such as time sequence and cause and effect relationships as if it happened. It is also possible in another way. The novel "Uncle John Napoleon" written by Iraj Mesechzad is one of the works of fiction in which grotesque elements and spaces are used to criticize some ideas and behaviors of the Iranian society. In this novel, there are 136 grotesque elements, of which the element of "abnormality" is more abundant, and the type of abnormality is mainly conceptual and behavioral; Also, in the grotesque element "horror and comic" - which has a frequency after abnormality in this novel - the comic and funny side is more than the horror side..

کلیدواژه‌ها [English]

  • Grotesque
  • grotesque elements
  • Daee Jan Napoleon'
  • s
  • novel

مراجع

پاکباز، رویین (1379). دایرة‎المعارف هنر، تهران، فرهنگ معاصر.
پزشکزاد، ایرج (1394). دایی‎جان ناپلئون، چاپ سیزدهم، تهران، انتشارات صفی‌علیشاه.
تامسون، فیلیپ (1384). گروتسک در ادبیات، ترجمۀ غلامرضا امامی، شیراز، انتشارات نوید شیراز.
تامسون، فیلیپ (1390). گروتسک، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران، سعدی.
تسلیم جهرمی، فاطمه و طالبیان، یحیی (1390). «تلفیق احساسات نا‎همگون و متضاد(گروتسک) در طنز و مطایبه»، فنون ادبی، سال سوم، شماره یک، صص 1-20.
ثابت‎قدم، خسرو (1383). «گروتسک در نثر ناباکوف»، سمرقند، شماره 3 و 4، صص 201-210.
حیدری، خدیجه و احمد‎سلطانی، منیژه (1394). گروتسک در آثار صادق هدایت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، کارشناسی ارشد.
راستی‎یگانه، فاطمه ( 1388 الف). «جنبه‎های مذهبی گروتسک در ادبیات»، صحنه، شمارۀ 68، صص 61- 65.
راستی‎یگانه، فاطمه (1388ب). «جستار‎ی در گروتسک»،صحنه، شماره 69، صص 116- 118
سبزیان، سعید و کزازی میرجلال‌الدین (1388). فرهنگ نظریه و نقد ادبی: واژگان ادبیات و حوزه‎های وابسته، تهران: مروارید.
شربتدار، کیوان و انصاری، شهره (1391). «گروتسک و ادبیات داستانی بررسی مفهوم گروتسک و کاوش مصداق‎های آن در آثار داستانی شهرام مندنی‎پور»، ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی، مطالعات فرهنگی، شماره دوم، صص 105 تا 121.
شرف‎زاده، محمد‎حسین و صنیع‎دانش، سپیده (1394). مطالعۀ ابعاد گروتسک در داستان کوتاه «دست تاریک، دست روشن» اثر هوشنگ گلشیری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرو‎دشت، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، کارشناسی ارشد.
ضیایی، محمد‎رفیع (1377). «گروتسک چیست»، کیهان کاریکاتور، شماره 75 و 76، صص 18-19.
کرامتی، محسن (1387). فرهنگ اصطلاحات و واژگان هنر‎های تجسمی انگلسیی به فارسی، تهران، چکامه.
کریچلی، سیمون (1384). در باب طنز، ترجمه سهیل سمی، چاپ اول، تهران، انتشارات ققنوس.
لوتر آدامز، جیمز و ویلسون تیس (1389).  گروتسک در هنر و ادبیات، ترجمۀ آتوسا راستی، تهران، قطره.
محمدی‎فشارکی، حسن؛ خدادای، فضل‎الله و افشارنیا، یوسف (1392): «بررسی و تحلیل ساختاری گروتسک در برخی داستان‎های فارسی و خارجی»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شماره 17، صص 89-110.
مرادی‎کرمانی، هوشنگ (1394). بچه‎های قالی‎بافخانه، چاپ نهم، تهران، معین.
مکاریک، ایرنا ریما (1384). دانشنامۀ نظریه‎های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر، محمد نبوی، چاپ اول، تهران، نشر آگه.
موری، پیتر و موریلیندا (1387). فرهنگ هنر و هنرمندان، ترجمۀ سوسن افشار، ج2، تهران، دایره.
- قوبی‎جنبه‎سرایی، پارسا و طیبه فشی (1390). «گروتسک (طنز‎آمیخته) در آثار جمالزاده»، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، دانشگاه کردستان، سال چهارم، شماره سوم، صص 245-254.
 
Baldick, C. (1992). The concise Oxford Dictionary of Literary Terms, Oxford University Press.
Childs, P &Rogert, F. (2006). The Routledge Dictionary of Literary Terms, Routledge.
Horenby, A.S (2000). Oxford Advanced Learners Dictionary of Current English, Jonatan Crowther (ed). Oxford University Press.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 آبان 1402
  • تاریخ بازنگری: 21 مرداد 1403
  • تاریخ پذیرش: 13 شهریور 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار