نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور تهران، ایران

چکیده

در پژوهش حاضر، گفتمان عاشقانه ای از مولانا و شمس بر اساس دستور نقش گرای هلیدی تحلیل شده است. بررسی متن(گفتار و نوشتار) در تحلیل گفتمان، در حدی فراتر از ساختارهای صوری زبان صورت می گیرد. در کلام و متون عاشقانه با توجه به بیان انتزاعی گوینده، تصاویر ذهنی به گونه ای خاص رمزگذاری شده اند. هدف اصلی در این پژوهش، پی بردن به چگونگی بازنمایی عواطف موجود در این گفتمان عاشقانه، همچنین دستیابی به شباهت ها و تفاوت های احتمالی در بروز بیان احساسات درونی آن هاست. این پژوهش به این سؤال پاسخ می دهد که ویژگی های کلام عاشقانۀ مولانا و شمس چگونه براساس دستور نقش گرای هلیدی مشخص می شود. فرضیۀ تحقیق این است که دستور نقش گرای هلیدی در تحلیل گفتمان متون عاشقانه کارآمد است. بر همین اساس یک غزل از مولانا و بیان عاشقانه ای از شمس تبریزی به صورت موردی انتخاب شده است تا بتوانیم ابعاد گسترده تری از این بحث را به دست آوریم. بافت متن به شیوۀ توصیفی- تحلیلی؛ به کمک هر سه فرانقش اندیشگانی ، بینافردی و متنی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که بسامد بالای فرایند رفتاری در غزل مولانا، نشان دهندۀ تجربۀ دیداری او از معشوق و توجه خاص وی به توصیف حالات رفتاری معشوق است. بسامد بالای فرایند وجودی در کلام شمس مفهوم وجود این عشق را آشکار می کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analytical discourse of Rumi and Shams in expressing romance based on Halidi's theory

نویسندگان [English]

  • FATEMEH JAMALI 1
  • Gellareh Alvandpour 2
  • narges mohamadibadr 1

1 Department of Persian Language and Literature, Payame Noor University

2 Master's degree in Persian language and literature, Payam Noor University, Tehran, Iran

چکیده [English]

 
Rumi and Shams Discourse Analysis in the Expression of Love Based on Halliday's Theory
In the current research, a romantic discourse of Rumi and Shams has been analyzed based on the order of Halliday's role orientation. Examining the text (speech and writing) in discourse analysis takes place beyond the formal structures of the language. In romantic words and texts, according to the speaker's abstract expression, mental images are coded in a special way. The main goal of this research is to find out how emotions are represented in this romantic discourse, as well as to find similarities and possible differences in the expression of their internal feelings. This research answers the question of how the characteristics of Rumi and Shams' romantic speech are determined based on Halliday's role-oriented order. The hypothesis of the research is that Halliday's role-oriented order is efficient in analyzing the discourse of romantic texts. Based on this, a sonnet by Rumi and a romantic expression by Shams Tabrizi have been selected as a case in point so that we can obtain broader dimensions of this discussion. the context of the text in a descriptive-analytical way has been investigated with the help of all three ideological, interpersonal and textual trans-roles. The findings of the research show that the high frequency of the behavioral process in Moulana's sonnet shows his visual experience of his lover and his special attention to the description of his beloved's behavioral states. The high frequency of the existential process in the words of Shams reveals the concept of the existence of this love.

کلیدواژه‌ها [English]

  • discourse analysis
  • lovely
  • Rumi
  • Shams Halliday
آقاگل‌زاده، فردوس (1386). تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات. ادب‌پژوهی، 1 (1)، 17-27.
اعتمادی، محمدجواد (1398). به عبارت آفتاب. تهران: معین.
اعلایی، مریم «و دیگران» (1389). «بررسی تبادل معنا در کتاب­های درسی علوم انسانی در چارچوب دستور نظام­مند نقش‌گرای هلیدی از منظر فرانقش بینافردی». پژوهش زبان و ادبیات فارسی، 4 (17).
ایشانی، طاهره. نرگس، نظیف (1393). «تحلیل جهان‌بینی و شخصیت سعدی در غزلیات با رویکرد زبان‌شناسی نقش‌گرا». ادبیات تعلیمی، 7 (25)، 85- 108.
بابایی، پرویز (1372). کلیات شمس تبریزی مولانا جلال­الدین محمد مشهور به مولوی مطابق نسخه تصحیح‌شده بدیع­الزمان فروزانفر. تهران: نگاه و علم.
بیاتی، اردوان (1392). کلیات شمس تبریزی براساس تصحیح و طبع بدیع­الزمان فروزانفر. تهران: دوستان.
پهلوان نژاد، محمدرضا. فائزه وزیرنژاد (1388). «بررسی سبکی رمان چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم با رویکرد فرانقش میان­فردی نظریه نقش‌گرایی». ادب پژوهی، 3 (7)، 51- 77.
جمالی، فاطمه. گلاره، الوندپور (1402). «تحلیل گفتمان مولانا در غزلیات شمس براساس فرانقش بینافردی طبق نظریه هلیدی». جستارهای زبانی، 14(4)،313-338.
حسینی، سارا. محمدتقی، جهانی (1399). «تحلیل فرانقش اندیشگانی شعر «خوان هشتمِ» مهدی اخوان ثالث براساس دستور نقش‌گرای هلیدی». پژوهش‌نامۀ ادب حماسی، 2(30)،131-149.
حمدی دورباش، روح‌انگیز (1396). «بررسی وجوه و فرایند افعال در سی غزل عطار از منظر زبان‌شناسی نقش‌گرای هلیدی». پژوهش نامۀ زبان ادبی،
رضوی، محمدرضا (1391). «گفتگو با مایکل هلیدی، بنیان‌گذار دستور نقش‌گرای نظام‌مند». زبان و زبان‌شناسی، 8 (1)، 157-175.
رضویان، حسین. اعظم، میرزایی (1394). «بررسی منظومه آرش کمانگیر اثر سیاوش کسرایی از دیدگاه نقش‌گرایی (فرانقش متنی)».
روبینز، آر، اچ (1395). تاریخ مختصر زبان‌شناسی. ترجمه علی‌محمد حق‌شناس، تهران: مرکز.
زمانی، کریم (1397). شرح دیوان شمس تبریزی، مولانا جلال‌الدین رومی. تهران: قطره.
ستاری، جلال (1386). عشق‌نوازی‌های مولانا. تهران: مرکز.
سراج، سیدعلی (1392). «مطالعه دستور نقش‌گرای هلیدی در ده رمان از ده داستان نویس زن ایرانی». مطالعات داستانی، 2 (2)، 60- 77.
سروش، عبدالکریم (1379). قمار عاشقانۀ شمس و مولانا. تهران: صداوا.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1375). گزیده غزلیات شمس. تهران: امیرکبیر.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1387). غزلیات شمس تبریز، مولانا جلال­الدین بلخی، مقدمه، گزینش و تفسیر. تهران: سخن.
شعیری، حمیدرضا (1385). تجزیه‌وتحلیل نشانه- معناشناختی گفتمان. تهران: سمت.
شمیسا، سیروس (1395). کلیات سبک‌شناسی. تهران: میترا.
عباسی داکانی، پرویز (1396). شمس من و خدای من. تهران: علم.
فقیری، غلام محمد (1386). «الگوی ساختاری نقشی برای سبک‌شناسی گفتمان انتقادی». مطالعات ترجمه، 5 (19).
قنبری عبدالملکی، رضا. آیلین، فیروزیان پوراصفهانی (1400). «سبک‌شناسی گفتمانِ داستان کوتاه «دهلیز» از منظر فرانقش‌های «اندیشگانی» و «متنی» براساس دستور نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی». پژوه‌‌های زبانی، 12(1).
کمپانی زارع، مهدی (1390). حیات معنوی مولوی، تهران: نگاه معاصر.
کیانپور، نسترن «و دیگران» (1400). «تحلیل اولین سخنرانی رؤسای جمهور پیشین ایران و آمریکا دربارۀ برنامۀ جامع مشترک (برجام) از دیدگاه دستور نقش‌گرای هلیدی». زبان‌شناسی اجتماعی، 4(4)، 9-22.
منشی‌زاده. مجتبی. لیلا، الهیان (1394). «بررسی سبک‌شناختی فعل در گلستان؛ متأثر از حوزۀ تعلیمی آن با رویکرد نقش‌گرای نظام‌مند». جستارهای زبانی، 6(6)، 259-279.
مجیدی، فاطمه «و دیگران» (1393). «بررسی ویژگی­های سبکی کشف­المحجوب با رویکرد نظریه انتقادی در چارچوب دستور نقش­گرای هلیدی». پژوهش‌های ادب عرفانی، 8 (2)، 123- 156.
موحد، محمدعلی (1387). باغ سبز، گفتارهایی دربارۀ شمس و مولانا. تهران: کارنامه.
هلیدی، مایکل. رقیه، حسن (1993). زبان، بافت و متن. ترجمه محسن نوبخت. تهران: سیاهرود.
یورگنسن، ماریان. لوئیز (1389). فلیپس. نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمه هادی جلیلی، تهران: نی.