رویکرد فمنیسم فوکویی: نگاهی به داستان «عروسک پشت پردۀ» صادق هدایت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 گروه فلسفه هنر، دانشکده حقوق،الهیات وعلوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

برخی از نظریه‌پردازان فمنیسم بر این باورند که در تحلیل فوکو از مفهوم قدرت، مسئلۀ انقیاد یا غلبۀ جنسیتی به وضوع تبیین نشده‌است. از ‌این ‌رو، آنان به واسطۀ تلفیق مؤلفه‌های فوکویی قدرت با مفاهیم فمنیسم، رویکرد فمنیسم فوکویی را ابداع نموده‌اند تا به مسئلۀ سلطه در روابط جنسیتی پاسخ قانع کننده-ای دهند. آن‌ها معتقدند که جنسیت، مسئله‌ای ذاتی و بیولوژیکی نیست؛ بلکه توسط صاحبان قدرت یک جامعه، تولید و به سوژه‌ها القاء می‌گردد. به همین دلیل سوژه‌ها پس از پذیرش ایده‌ال‌های زنانگی ساخته شده به عنوان گفتمان‌های حقیقی، به طور داوطلبانه به خود-انضباطی می‌پردازند که همان اطاعت از نظام مردسالاری است. از این رو، فمنیست‌ها می‌کوشند تا علیه هنجار‌های زنانگی نهادینه شده مقاومت کنند و به زنان آزادی بخشند. پژوهش حاضر با هدف شناساندن مبانی این رویکرد به علاقمندان حوزۀ نقد ادبی و آشنا ساختن آنان با نظریه‌پردازان موج‌های مختلف آن، می‌کوشد تا آگاهی مخاطبان را نسبت به نوین‌سازی قدرت مردسالار دو چندان سازد. همچنین نشان می‌دهد که چگونه صادق هدایت در داستان «عروسک پشت پرده»، با توصیف شیفتگی شخصیت اصلی داستان نسبت به زنِ مجسمه، به‌طور‌ضمنی ویژگی‌های زن ایده‌ال جامعۀ نوین مردسالار را ترسیم کرده است. به‌علاوه بیان می‌کند وجود شخصیت دختری به نام درخشنده در این داستان حاکی از آن است که زنان جامعه به دنبال کشف گفتمان‌های جنسیتی تولید شده هستند تا بتوانند با اِعمال قدرت انضباطی بر خود و محصور کردن خودشان در دستگاه سراسربین و با اعمال تکنیک‌های القاء شده توسط نظام مردسالار برخود توجه مردان را جلب نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Foucauldian Feminism: A reading of Sadegh Hedayat’s “The Doll Behind the Curtain”

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Mozafari 1
  • Firouzeh Ameri 1
  • Efat sadat Hosseini 2
1 Department of English Language and Literature, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, University of Tabriz, Tabriz, Iran
2 Department of Philosophy of Art, Faculty of Law, Theology and Political Science, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

Some feminists believe that Foucault has not specified which gender dominates the other and which gender is dominated in the genealogy of power. Accordingly, by combining the Foucauldian concept of power with feminism, they have created Foucauldian feminism to give a convincing answer to the issue of domination in gender relations.They argue that women, after accepting the constructed ideals of femininity as true discourses, voluntarily engage in self-disciplining, which is obedience to the patriarchal system. Therefore, Focouldianfeminists try to resist the imposed and internalized norms of femininity and to give freedom to women. The present study attempts to introduce the tenents of Foucoldian feminism and then to apply it to SadeqHedayat’s short story, “The Doll Behind the Curtain”. It demonstrates that Hedayat in this short story has also depicted the characteristics of the ideal woman of the modern patriarchal society by describing the fascination of the main character, Mehrdad, towards the statue woman. Furthermore, this paper shows that, with the special characterization of a girl, named Derakhshande, Hedayat, in line with the ideas in Focouldian feminism, displays that the women seek to discover gender discourses produced by powers and to apply disciplinary techniques to themselves so that they can attract men’s attention and be the desirable ones, which is a tragedy for the women and is embodied in the tragic murder of Derakhshande by Mehrdad in the last scene of the story.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Michel Foucault
  • power
  • patriarchy
  • Sadegh Hedayat
  • feminism
  • gender

مراجع

هدایت، صادق (۱۳۳۱). سایه روشن،  (چاپ دوم) تهران: چاپ سینا.
شاهین، شهناز ( ۱۳۸۳). دیدگاه های روانشناسانه درگرادیوا و عروسک پشت پرده. پژوهش ادبیات معاصر جهان ، ۱۷، ۲۰-۵.
Bailey, M.E. (1993). Foucauldian feminism Contesting bodies, sexuality and identity. Explorations of some Tensions between Foucault and Feminism, Edited by Caroline Ramazanoglu. London and New York: Routledge.
Bartky, Sandra Lee. (1988). Foucault, Femininity, and the Modernization of Patriarchal Power. Feminism & Foucault: Reflections on Resistance, Edited by Irene Diamond and Lee Quinby. Boston: Northeastern University Press.
Beauvoir, Simone de. (1953). The Second Sex. Translated by E. M. Parshley. London: Janathan Cape.
Bordo, Susan R. (1986). The Body and the reproduction of Femininity: A Feminist Appropriation of Foucault. Gender/Body/Knowledge: Feminist Reconstructions of Being and Knowing, Edited by Allison M. Jaggar & Susan R. Bordo. New Brunswick and London: Rutgers University Press.
Butler, Judith. (1999). Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity. New York and London: Routledge.
Cixous, Hélène. (1988). Sorties. Modern Criticism and Theory: A Reader, Edited by David Lodge. Harlow: Longman.
Clark, Zoila. (2008). The Bird that Came out of the Cage: A Foucauldian Feminist Approach to Kate Chopin’s The Awakening. Journal for Cultural Research, 4(12), 335-347.
Foucault, Michel. (1977). Discipline and Punish: The Birth of the Prison. Translated by Alan Sheridan. New York: Vintage Books.
Foucault, Michel. (1978). The History of Sexuality: An Introduction. Translated by Robert Hurley. New York: Pantheon Books.
Foucault, Michel. (1980). Power/Knowledge: Selected Interviews and Other Writings 1972-197. Edited by Collin Gordon. New York: Pantheon Books.
Foucault, Michel. (1997). Society Must Be Defended: lectures at the college de France, 1975-76. Edited by Mauro Bertani and Alessandro Fontana. New York: Picador.
Gamble, Sarah. (1998). The Routledge Companion to Feminism and Postfeminist. London and New York.
Hartsock, Nancy. (1990). Foucault on Power: A Theory for Women? Feminism/Postmodernism, Edited by Linda J. Nicholson. New York and London: Routledge.
Hekman, Susan J. (1990). Gender and Knowledge: Elements of a Postmodern Feminism. Boston: Northeastern University Press.
Honderich, Ted. (1995). The Oxford Companion to Philosophy. New York: Oxford University Press.
Philp, Mark. (1983). Foucault on Power: A problem in Radical Translation. Political Theory, 11(1), 29–52.
Sawicki, Jana. (1986). Foucault and Feminism: Toward a Politics of Difference. Hypatia: A Journal of Feminist Philosophy, 1(2), 23-36.
Stoller, Robert J. (1968). Sex and Gender: The Development of Masculinity and Femininity. London: Karnac Books.
Weedon, Chris. (1987). Feminist Practice and Poststructuralist Theory. Oxford: Blackwell.
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 28 شهریور 1401
  • تاریخ بازنگری: 02 دی 1401
  • تاریخ پذیرش: 19 اسفند 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار