نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد ایران.

چکیده

رمان یکی از گونه‌های رایج ادبی معاصر است که می‌تواند پیوند مستقیمی با بافت سیاسی-اجتماعی هر جامعه داشته باشد. به‌وجود‌آمدن زیرگونۀ رمان اسطوره‌ای در دهه‌های اخیر، این پیوند را مستحکم‌تر کرده است؛ زیرا حماسه‌ها و اسطوره‌ها با قابلیت‌های فراوان خود، به‌خوبی می‌توانند نویسنده را در انعکاس بافت فرامتن و بیان موضع موافق یا مخالفش نسبت به آن، یاری رسانند. ازاین‌رو، رمان‌نویسان نیز آنها را با رویکردهایی متفاوت و گاه متضاد نسبت به بافت فرامتن به کار می‌گیرند. در این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش هستیم که بلقیس سلیمانی به‌عنوان یکی از نویسندگان این نوع از رمان، چرا و چگونه شخصیت‌های شاهنامه را به رمان به هادس خوش آمدید، فراخوانده است؟ برای پاسخ به این پرسش، ابتدا به بررسی بافت سیاسی-اجتماعی زمان نگارش این رمان (دهۀ هشتاد شمسی) پرداخته‌ایم. سپس با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و از منظر جامعه‌شناسی سیاسی، موضع موافق یا مخالف نویسنده را نسبت به بافت فرامتن خود روشن ساخته‌ایم. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که سلیمانی با فراخوانی کنشگر فعال و هنجارشکن رودابۀ شاهنامه به رمان خود و منفعل‌کردن او دربرابر هنجارهای حاکم بر جامعۀ مردسالار و نمایش پیامدهای منفی این نوع هنجارها برای رودابه به‌عنوان نمایندۀ زنان، سعی دارد گفتمان مردسالاری را از طریق ایجاد تداعی تضاد میان کنش‌های رودابۀ پیش‌متن و رودابۀ بیش‌متن، بازنمایی و تضعیف کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Calling Shahnameh characters in Welcome To Hades Novel; An action to weaken the discourse of the eighties

نویسندگان [English]

  • Azam Nikkhah Fardaghi 1
  • Samira Bameshki 2

1 Graduate of Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad. Iran

2 Department of Persian Language and Literature, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

چکیده [English]

The novel is one of the common types of contemporary literature that is directly related to the socio-political construction of any society. It has now strengthened this bond in recent decades; because epics and myths with their many capabilities can help the author to reflect the context of the metatext and express the issues for or against it. Hence, novelists also employ different and sometimes contradictory approaches to the context of the metatext. In this study, we seek to answer the question that Belqeis Soleimani as of one of the authors of this type of novel, why and how invited epic characters to her novel?" To answer this question, we first examine the socio-political construction of the time of writing the novel (the eighties Ssi). Then, using the method of qualitative content analysis, we have clarified the author's position for or against the context of our metatext. Findings show that Soleimani by calling the active and norm-breaking activist Rudabeh of Shahnameh to her novel and making her passive against the norms of the patriarchal society and showing the negative consequences of such norms for Rudabeh as a representative of women, tries to represent and weaken patriarchal discourse by creating tension between actions of pretext Rudabeh and protext Rudabeh.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shahnameh characters
  • Rudabeh
  • Welcome To Hades
  • patriarchal discourse
  • weakening discourse
  • آیت‌الهی، زهرا. (1391). شرح مختصر منشور حقوق و مسئولیت‌های زنان. تهران: شورای فرهنگی-اجتماعی زنان و خانواده.
  • ابوت، پالما و والاس، کلر. (1381). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی (نگرش‌های فمینیستی). ترجمۀ مریم خراسانی و حمید احمدی. چاپ دوم. تهران: دنیای مادر.
  • اسحاقی، محمد. (1382). آزار جنسی در یک بررسی حقوقی. مطالعات راهبردی زنان، (20)، 202-173.
  • اعزازی، شهلا. (1383). ساختار جامعه و خشونت علیه زنان. رفاه اجتماعی، 4 (12)، 84-47.
  • برهمند، حانیه. (1395). نقد و بررسی رمان‌های بلقیس سلیمانی (براساس نظریات گلدمن و لوکاچ). پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • حسن‌زاده دستجردی، افسانه. (1395). بررسی مقایسه‌ای رمان به هادس خوش آمدید و اسطورۀ پرسفونه براساس نظریۀ بینامتنیت. فصل‌نامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، 13 (46)، 62-37.
  • خادمی کولایی، مهدی. (1394). بررسی فرآیند فردیت در رمان به هادس خوش آمدید از بلقیس سلیمانی». زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد واحد سنندج، 7 (23)، 112-89.
  • زارع کهن. معصومه و حیدری، فاطمه. (1397). نقد روان‌کاوانۀ شخصیت رودابه در رمان به هادس خوش آمدید بر اساس نظریۀ آلفرد آدلر. پژوهش‌های نقد ادبی و سبک شناسی، 1 (31)، 124-107.
  • زراعت‌پیشه، رؤیا؛ شیری ورنامخواستی، عباس؛ نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین و محمودی جانکی، فیروز. (1399). کلیشه‌های جنسیتی مؤثر بر وقوع تجاوز جنسی در مؤلفه‌های فرهنگ ایرانی. پژوهش حقوق کیفری، 9 (32)، 177-155.
  • زرافا، میشل. (1386). جامعه‌شناسی ادبیات داستانی (رمان و واقعیت اجتماعی). ترجمۀ نسرین پروینی. تهران: سخن.
  • زمانی، فاطمه و صاحبی، سیدمحمد. نشانه‌شناسی بینامتنی رمان به هادس خوش آمدید. پژوهش‌نامۀ ادبیات داستانی، 9 (3)، 54-33.
  • سرمدی، پرستو. (1397). زنان و دولت پس از انقلاب. تهران: انتشارات کویر.
  • سلطانی، علی‌اصغر. (1384). قدرت، گفتمان و زبان. تهران: نشر نی.
  • سلیمانی، بلقیس. (1397). مصاحبۀ نگارندگان با بلقیس سلیمانی، 2 مهرماه (گفت‌وگوی تلگرامی).
  • سلیمانی، بلقیس. (1393). به هادس خوش آمدید. چاپ چهارم. تهران: نشر چشمه.
  • شیخ‌حسینی، عبدالله. (1391). نقد و تحلیل روایت شناسانۀ رمان به هادس خوش آمدید از بلقیس سلیمانی و رمان سفر به گرای 270 درجه احمد دقان برمبنای نظریۀ ژرار ژنت. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه ولی عصر رفسنجان. کرمان.
  • طباطبایی نژاد، عارفه‌سادات. (1394). نقد جامعه‌شناختی رمان «بازی آخر بانو»، «خاله‌ بازی»، به هادس خوش آمدید و «سگ‌سالی» بلقیس سلیمانی». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا. تهران.
  • شاکری خوئی، احسان و کامرانی آذر، عذرا. (1396). حقوق سیاسی زنان در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. زن و مطالعات خانواده، 8 (36)، 88-71.
  • عباسی، علی و رشیدی، ملیحه. (1396). ساختار رمان به هادس خوش آمدید براساس نظریۀ ژپ لینت ولت و گرماس. روایت‌شناسی، 1 (1)، 145-125.
  • فردوسی، ابوالقاسم. (۱۳۹۴). شاهنامه. جلد 1، تهران: سخن.
  • قاسم‌زاده، سید علی. (1392). تحلیل فرامتنی و کهن‌الگویی رمان به هادس خوش آمدید نوشتۀ بلقیس سلیمانی. نقد ادبی، 6 (24)، 118-95.
  • قاسم‌زاده، سیدعلی و بزرگ بیگدلی، سعید. (۱۳۹۷). رمان اسطوره‌ای؛ نقد و تحلیل جریان اسطوره‌گرایی در رمان فارسی. تهران: چشمه.
  • کرمی قهی، محمدتقی و خزائی،‌طاهره. (1398). برساخت زنانگی در گفتمان تشکل‌های اصول‌گرا؛ زنان،تاکتیک‌ها و سازوکارهای گفتمانی. زن و جامعه، 10 (2)، 262-241.
  • محمدعلی، محمد. (۱۳۸۹). قصۀ تهمینه. تهران: کتابسرای تندیس.
  • http://dx.doi.org/10.22034/perlit.2022.52123.3337