نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، ایران

چکیده

یکی از حکایت‌های مفصّلِ اسرارالتوحید، شرحِ سفر ابوسعیدابوالخیر به خرقان است. مؤلف در ارائۀ این گزارش، از راویتِ خواجه حسن مؤدّب استفاده کرده است. مطابقتِ آن‌چه دربارۀ این سفر در اسرارالتوحید آمده، با حکایت‌هایی که در همین زمینه در منتخبِ نورالعلوم و در رسالۀ ذکر قطب‌السالکین بیان شده، مغایرت‌هایی را نشان می‌دهد. این اختلاف‌ها، ضمن آن‌که مسائلی چندگانه را شامل می‌شود، در یک موردِ خاص نیز ابهامی را در قسمتی از گزارشِ اسرارالتوحید پدید آورده‌ است. همین امر، ضرورتِ راستی‌آزماییِ رویدادهای سفرِ مذکور، به‌منظور آشکار شدنِ صورتِ اصیلِ وقایع، و به دنبالِ آن، رفع ابهام از گزارشِ اسرارالتوحید را آشکار می‌سازد. نتایجِ حاصل از این پژوهش مؤید آن است که راویِ سفر، در دو موردِ خاص، و به‌منظور پی‌گیری هدفی ثانویه، به دیگرگون ساختنِ واقعه‌ای که در خرقان برای ابوسعید روی نمود، پرداخته است. یکی از این تحریف‌ها، به ذکرِ نیّتِ اصلی ابوسعید برای سفر به خرقان مربوط است؛ دیگری نیز به مجلس‌گفتن یا سکوت ابوسعید در محضر شیخ ابوالحسن ارتباط دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Validation of the Events of Abu Said's Trip to Kharghan Based on the report of Asrar-Altwahid

نویسنده [English]

  • amir hossein hemati

Associate Professor, Department of Persian language and literature, Shahrekord Branch, islamic Azad University,, iran

چکیده [English]

One of the detailed anecdotes in Asrar-Altawhid is the story that recounts the travel of Abu Said Abulkhair to Kharghan. The author of the book uses the account of Khaje Hasan Moadab. Corroboration of what is mentioned in Asrar-Altawhid with the same story mentioned in Montakhabeh Norol-olum and the treaty of Ghotbolsalekin, reveals some discrepancies. These discrepancies include several issues and in one case they have led to some ambiguities in the account. This issue makes it necessary to investigate the truth of the events in this trip and to disambiguate the reports of Asrar-Altawhid. The results indicate that the original raconteur of the events on this trip, in two cases and with a hidden motif, has distorted what has happened to Abu Said in Kharghan. One of these distortions recounts the real intention of Abu Said for going on this trip to Kharghan and the other one is the speech or the silence of Abu Said in the presence of Sheikh Abol-hasan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abusaied Abulkhair
  • Abul-hasan Khrghani
  • Khajehhasan Moadab
  • Asraroltohid
  • Montakhabeh Norololum
  1. ابن‌منوّر، محمد بن منوّر بن ابی‌سعد. (1371). اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابی‌سعید، چاپ محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ سوم، تهران، آگاه.
  2. ابوروح لطف‌الله، جمال‌الدین. (1384). حالات و سخنان ابوسعیدابوالخیر، چاپ محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ ششم، تهران، سخن.
  3. اسفراینی، نورالدین عبدالرحمن. (1358). کاشف‌الاسرار، چاپ هرمان لَندُلت، تهران، مک گیل.
  4. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1386). چشیدن طعم وقت (مقامات کهن و نویافتۀ بوسعید، از میراث عرفانی ابوسعیدابوالخیر)، چاپ سوم، تهران، سخن.
  5. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1388). نوشته بر دریا، از میراث عرفانی ابوالحسن خرقانی، چاپ سوم، تهران، سخن.
  6. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1393). درویش ستیهنده (از میراث عرفانی شیخ جام)، چاپ دوم، تهران، سخن.
  7. عطار نیشابوری، فریدالدین ابوحامد. (1905 م‏). تذکره‌الاولیا، چاپ رینولد آلین نیکلسون، لیدن، مطبعه لیدن.
  8. عطار نیشابوری. (1399). تذکره‌الاولیا، چاپ محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ هفتم، تهران، سخن.
  9. محبتی، مهدی. (1391). «چهرۀ قشیری در اسرارالتوحید»، فصل‌نامه متن‌پژوهی ادبی، شماره 54 ، زمستان 1391 ، ص 89 ـ 108.
  10. مینوی، مجتبی. (1354). منتخبِ نورالعلوم، چاپ دوم، تهران، کتابخانه طهوری.
  11. هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان. (1386). کشف‌المحجوب، چاپ محمود عابدی، چاپ سوم، تهران، سروش.
  12. همتی، امیرحسین. (1400). «تفسیر گفت‌وگوی ابوالحسن خرقانی با ابوسعیدابوالخیر در اسرارالتوحید»، دوفصلنامه ادب فارسی دانشگاه تهران، سال 11 شماره 1 ، بهار و تابستان 1400 ، پیاپی 27 ، ص 37 ـ 52
  13. http://dx.doi.org/10.22034/perlit.2022.48698.3209