نویسنده

• علیرضا نبی لو

عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم

چکیده

    در این مقاله ابتدا به بررسی و تبیین دیدگاه تحلیلی هلیدی در قالب زبان­شناسی نقش­گرایِ سیستمی پرداخته شده است و مفاهیمی نظیر فرانقش­های سه­گانه اندیشگانی، بینافردی و متنی تبیین شده و فرایندهای مادی، کلامی، رفتاری، ذهنی و رابطه­ای توضیح داده شده است. سپس به نقش مشارکین فرایند، کنش­گران، کنش­پذیران و حامل و محمول پرداخته شده و در پایان، عناصر پیرامونی فرایند نیز از نگاه هلیدی توضیح داده می­شود. بر مبنای دیدگاه فوق، تحلیلی از دو غزل خاقانی و حافظ ارائه شده است، این غزل­ها از نظر وزن و قافیه و موضوع به یک­دیگر بسیار نزدیک­اند. خاقانی از دوازده فرایند مادی، چهار فرایند رابطه­ای، سه فرایند رفتاری و یک فرایند وجودی در غزل خود بهره گرفته و حافظ از سیزده فرایند مادی، پنج فرایند رفتاری، سه فرایند رابطه­ای و کلامی و  یک فرایند وجودی استفاده کرده است، هر دو شاعر بیشتر از افعال حال بهره جسته­اند. مشارکین فرایند در هر دو غزل بیشتر شامل شاعر، بادصبا، صبحدم و معشوق است و رابطه کنش­گرها و کنش­پذیرها نیز در دو غزل درخور توجه است. عناصر پیرامونی در دو غزل شامل عناصر مکانی، زمانی، چگونگی و علت است و خاقانی و حافظ بیشتر از عنصر مکانی و چگونگی در غزل های مذکور استفاده کرده­اند. 

کلیدواژه‌ها

• کلیدواژه‌ها: زبان‌شناسی
• نقش‌گرا
• هلیدی
• غزل
• خاقانی
• حافظ

عنوان مقاله [English]

Review and analysis of two poems of Hafez and Khaghani based on Systemic Functional Linguistics

نویسنده [English]

• Alireza Nabilou

Professeur de langue et de littérature persanes Université Qom