نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه سراسری ارومیه

2 عضو هیات علمی دانشگاه ارومیه/مدیر کل آموزش دانشگاه ارومیه

3 دانشگاه ارومیه

چکیده

منظومه های غنایی بخشی از ادبیات فارسی هستند که به روایت داستان می پردازند به همین جهت زبان توصیفی در آنها کاربرد زیادی دارد.زبان منظومه های غنایی در دوره های مختلف یکسان نبوده و بر اساس اوضاع فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دگرگونی هایی در آن ایجاد شده است. در این پزوهش به مقوله زبان توصیفی-تشبیهی و توصیفی-استعاری پرداختیم. بریا این منظور 9 منظومه غنایی از ابتدا تا دوره تیموریان انتخاب شده و با انتخاب ابیاتی از بخش های مختلف آنها زبان توصیفی-تشبیهی و توصیفی –استعاری مورد بررسی قرار گرفته است. این منظومه ها به طور کلی به دو دوره اول و دوم تقسیم شده اند. در دوره اول سه منظومه ویس و رامین، ورقه و گلشاه و شیرین و خسرو دهلوی بررسی شده و نشان داده ایم که این منظومه ها بیشتر مبتنی بر تشبیه بوده و دارای جملاتی کوتاه تر و زبان ساده تری هستند. در دوره دوم شش منظومه لیلی و مجنون و خسرو و شیرین نظامی، همای و همایون خواجوی کرمانی، لیلی و مجنون و یوسف و زلیخای جامی و مهر و مشتری عصار تبریزی بررسی شده و نشان داده ایم که این منظومه زبان توصیفی استعاری داشته و دارای تتابع اضافات و جملات طولانی تری نسبت به دوره اول هستند.
کلید واژها: ادبیات غنایی، منظومه ها، زبان استعاری،زبان تشبیهی،توصیف

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

do gune zabane revayi dar manzume haye ghenayi az ebteda ta axare doreye teymuriyan

نویسندگان [English]

  • zahra madadi 1
  • alireza mozaffari 2
  • abdollah toloeiazar 3

1 daneshgah sarasari urumiyeh

2 modirkole amuzeshe daneshgah urumiye

3 rayis daneshkade adabiyat

چکیده [English]

منظومه های غنایی بخشی از ادبیات فارسی هستند که به روایت داستان می پردازند به همین جهت زبان توصیفی در آنها کاربرد زیادی دارد.زبان منظومه های غنایی در دوره های مختلف یکسان نبوده و بر اساس اوضاع فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دگرگونی هایی در آن ایجاد شده است. در این پزوهش به مقوله زبان توصیفی-تشبیهی و توصیفی-استعاری پرداختیم. بریا این منظور 9 منظومه غنایی از ابتدا تا دوره تیموریان انتخاب شده و با انتخاب ابیاتی از بخش های مختلف آنها زبان توصیفی-تشبیهی و توصیفی –استعاری مورد بررسی قرار گرفته است. این منظومه ها به طور کلی به دو دوره اول و دوم تقسیم شده اند. در دوره اول سه منظومه ویس و رامین، ورقه و گلشاه و شیرین و خسرو دهلوی بررسی شده و نشان داده ایم که این منظومه ها بیشتر مبتنی بر تشبیه بوده و دارای جملاتی کوتاه تر و زبان ساده تری هستند. در دوره دوم شش منظومه لیلی و مجنون و خسرو و شیرین نظامی، همای و همایون خواجوی کرمانی، لیلی و مجنون و یوسف و زلیخای جامی و مهر و مشتری عصار تبریزی بررسی شده و نشان داده ایم که این منظومه زبان توصیفی استعاری داشته و دارای تتابع اضافات و جملات طولانی تری نسبت به دوره اول هستند.
کلید واژها: ادبیات غنایی، منظومه ها، زبان استعاری،زبان تشبیهی،توصیف

کلیدواژه‌ها [English]

  • ادبیات غنایی
  • منظومه ها
  • زبان استعاری
  • زبان تشبیهی
  • توصیف
-      آیتی، عبدالمحمد، (1383)، گزیده ‌خسرو و شیرین، تهران، علمی و فرهنگی.
-      احمدی، بابک، (1380)، ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز.
-      انوشه، حسن، (1375)، فرهنگنامه ادب فارسی، چ1، ج2، تهران، سازمان چاپ و انتشارات.
-      براون، ادوارد، (1368)، تاریخ ادبیات ایران از فردوسی تا سعدی، تهران: مروارید.
-      حسن‌لی، کاووس، (1386)، گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران، تهران: شورای گسترش زبان فارسی.
-      ثروتیان، بهروز، (1387)، بیان در شعر فارسی، تهران: سوره مهر.
-      جامی، عبدالرحمان، (1382)، ‌یوسف و زلیخا، تهران: بی نا.
-      جامی، عبدالرحمان، (1378)، هفت اورنگ، تصحیح اعلی‌خان افصح‌زاد، تهران: دفتر نشر میراث مکتوب.
-      حاکمی، اسماعیل، (1357)، شیوه داستان‌سرایی در ‌ویس و رامین، مجله دانشکده ش 10 صص99-104.
-      حاکمی، اسماعیل، (1386)، تحقیق درباره ادبیات غنائی ایران، تهران: دانشگاه تهران.
-      خواجوی کرمانی، محمدبن علی، (1370)، ‌همای و همایون، به تصحیح کمال عینی، تهران: دانشگاه تهران.
-      دباغ، سروش، (1389)، زبان و تصویر جهان، مقولاتی در فلسفه ویتکنشتاین، تهران: نی
-      دهلوی، امیرخسرو، (1345)‌، شیرین و خسرو.
-      رزمجو، حسن، (1385)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
-      زرین‌کوب، عبدالحسین، (1361)، نقد ادبی، چ4، تهران: امیرکبیر.
-      زرین‌کوب، عبدالحسین، (1372)، سیری در شعر فارسی، تهران: نوین.
-      زبیدی، محمدمرتضی، (1394)، تاج‌العروس، بیروت: دارالفکر.
-      سلدن، رامان، (1372)، راهنمای نظریه‌های ادبی معاصر، تهران: طرح نو.
-      شفیعی کدکنی، محمدرضا، (1386)، موسیقی شعر، تهران: آگاه.
-      شفیعی کدکنی، محمدرضا، (1368)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.
-      شمیسا، سیروس، (1376)، سیر غزل در شعر فارسی، تهران، چ5، فردوس.
-      شمیسا، سیروس، (1383)، انواع ادبی، تهران، فردوس، چاپ دهم، ویرایش سوم.
-      صفا، ذبیح‌الله، (1372)، تاریخ ادبیات ایران، تهران: ابن سینا.
-      صفا، ذبیح‌الله (1369)، حماسه‌سرایی در ایران، تهران: امیر کبیر.
-      صفوی، کوروش، (1393)، آشنایی با نشانه‌شناسی ادبیات، تهران، علم.
-      صفوی، کوروش، (1380)، از زبان‌شناسی به ادبیات، تهران: سوره مهر.
-      عسگری یزدی، علی (1392)، «نقد و بررسی نظریه بازی‌های زبانی لودویگ ویتگنشتاین»، نشریه فلسفه دین، دوره 10، ش4 صص121-136.
-      عصار تبریزی، شمس‌الدین محمد بن احمد، (1395)، ‌مهر و مشتری، تبریز: اختر.
-      عیوقی، صلاح‌الدین، (1343)، ‌ورقه و گلشاه، به اهتمام ذبیح الله صفا، تهران: دانشگاه تهران.
-      فسنکول، ویلهلم، (1385)، گفتنی‌‌‌ها، ناگفتنی‌‌‌ها، ترجمه مالک حسینی، تهران: هرمس.
-      فورست، لیلیان، (1375)، رمانتیسم، ترجمه مسعود جعفری جزی، تهران: مرکز.
-      گرگانی، فخرالدین اسعد، (1369)، ‌ویس و رامین، تهران، جامی.
-      گرگانی، فخرالدین اسعد، (بی تا)، خلاصه ‌ویس و رامین، به اهتمام جلال متینی، تهران: توس.
-      مکاریک، ایرنا (1383)، دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر، محمد نبوی، تهران: آگه.
-      میرصادقی، میمنت، (1377)، فرهنگ تفصیلی ادبیات داستانی، تهران: مهین.
-      نایت، دیمون، (1386)، داستان نویسی نوین، ترجمه مهدی فاتحی، تهران: چشمه.
-      نظامی، الیاس بن محمد، (1392)، ‌لیلی و مجنون، تصحیح وحید دستگردی، تهران: قطره.
-      نظامی، الیاس بن محمد، (1390)‌، خسرو و شیرین، تهران: قلم کیمیا.
-      ویتگنشتاین، لودویک، (1385الف)، پژوهش‌های فلسفی، ترجمه فریدون فاطمی، تهران: مرکز.
-      ویتگنشتاین، لودویک، (1385ب)، کتاب آبی، ترجمه مالک حسینی، تهران: هرمس.
-      یان ریپکا، (1382)، تاریخ ادبیات ایران، ترجمه عیسی شهابی، تهران: بی نا.
-      شفیعی کدکنی، محمدرضا (1372)، «انواع ادبی و شعر فارسی»، رشد آموزش ادب فارسی، ش33.
-      مینوی، مجتبی، «ویس و رامین»، مجله سخن، ج6.
-      نجفی، ابوالحسن (1385)، مبانی زبان‌شناسی و کاربرد آن در زبان فارسی، تهران: نیلوفر.
-      هارت ناک، یوستوس (1356)، ویتگنشتاین، ترجمه منوچهر بزرگمهر، چ2، تهران: خوارزمی.
-      هاشمی، زهره (1389)، «نظریه استعاره مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون»، نشریه ادب‌پژوهی، ش12، صص119-140.
-      Wittgenstein, ludwing (2004), philosophical investigations, Blackwell publishing, third edition.