سبک‌شناسی انتقادی شعر شاملو (بررسی لایه‌های بلاغی و کاربرد‌شناختی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی, واحد علوم و تحقیقات تهران مرکز , دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی, دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی تهران. ایران

3 استادیار زبان و ادبیات فارسی, واحد تهران مرکز،دانشگاه آزاداسلامی , تهران. ایران

چکیده

سبک‌شناسی انتقادی رویکرد جدیدی است که ریشه در زیبایی‌شناسی انتقادی دارد و به تأثیر از دیدگاه‌های مکتب فرانکفورت پدید آمده است. بررسی متغیرهای سبکی یک متن از منظر انتقادی به کشف ایدئولوژی متن و چگونگی رابطة متن با مرکز سلطه منتهی می‌شود. در اشعار شاملو از منظر سبک‌شناسی انتقادی لایة کاربردشناختی و لایة بلاغی و واژگانی قابل‌بررسی هستند. ذیل لایة کاربردشناسی به بررسی دو متغیر سبکی تکثیر معنا و نوع نگاه هنجارشکن شاملو به اسطوره‌ها پرداخته شده و تحلیل این شاخصه‌ها به یاری نظریة زیبایی‌‌شناسی انتقادی صورت پذیرفته است. ذیل لایة‌ بلاغی و واژگانی دو متغیر سبکی باستان‌گرایی و تکرار مورد واکاوی قرار گرفته که از منظر زیبایی‌شناسی انتقادی این شاخصه‌ها در خدمت هنجارگریزی زمانی و تقبیح الگوی قدرت در دوران مدرن و نفی سلطه و سرکوب قرار می‌گیرند. در این بررسی‌ها، اشعار شاملو در موضعی نفی‌گرا نسبت به مرکز سلطه قرار دارند. او به یاری شاخصه‌های سبکی، تک‌ساحتی شدن انسان مدرن و الگوی قدرت در جوامع معاصر را نقد می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Critical stylistics of Shamloo's poetry (Exploring rhetorical and pragmatic layers)

نویسندگان [English]

  • fariba mirzamohammadnia 1
  • mohamad ali gozashti 2
  • aliyeh yuseffam 3
1 PhD candidat of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Islamic Azad University, Tehran Branch, Tehran, Iran
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Islamic. Branch of Central Tehran Azad University,, Tehran.Iran
3 Assistant Professor in Persian Language and Literature, Branch of Central Tehran, Islamic Azad University,, Tehran, iran
چکیده [English]

Critical stylistics is a new approach rooted in critical aesthetics that has emerged from the perspectives of the Frankfurt School.. The study of stylistic feature of a text from a critical point helps us understand how the text is related to the power and what the ideology of the text is. In Shamlou's poems, from the point of view of critical stylistics, the layer of pragmatics and rhetorical and lexical layers can be examined. From the perspective of the pragmatic layer we can study propagation of meaning and deviation on the poems of Shamlou. The analysis of these indicators has been done with the help of critical aesthetic theory. From the perspective of the rhetorical and lexical layers we can study archaism and repetition. From an aesthetic point of view, these attributes are explained deviation on the poems and criticism of power in modern times. In these studies, Shamlou's poems are in a negated position toward the center of domination. He criticizes the one-dimensional man in modern times and also the pattern of power in contemporary societies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical Aesthetics
  • Critical stylistics
  • shamlou

مراجع

-        آدورنو، تئودور، ماکس هورکهایمر، (1389). دیالیکتیک روشنگری، مترجمان: مراد فرهادپور، امیر مهرگان، تهران: گام نو.
-        آدورنو، تئودور و دیگران، (1385). جامعه‌شناسی انتقادی، مترجم: حسن چاوشیان، تهران: اختران.
-        آقاگل‌زاده، فردوس و مریم غیاثیان، (1386). «رویکردهای غالب در تحلیل گفتمان انتقادی». نشریة زبان و زبان‌شناسی، دورة سوم، شمارة پنجم، 39-54.  
-        ابراهیمی مینق، جعفر، محمد امیری، مهدی عامری، (1386). «مکتب فرانکفورت و نظریة انتقادی (آراء و نظریه‌ها)». پژوهش‌نامة علوم اجتماعی، سال اول، شمارة چهارم، 65-86.
-        احمدی، بابک، (1376). خاطرات ظلمت (دربارة سه اندیشگر مکتب فرانکفورت)، تهران: مرکز.
-        استریناتی، دومینیک، (1387). مقدمه‌ای بر نظریة فرهنگ، مترجم: ثریا پاک‌نظر، تهران: گام نو.
-        اسلامی، شهرام و کاظم امیری، (1374). «نظریة زیبایی‌شناسی تئودور آدورنو». مجلة بوطیقای نو، زیر نظر منصور کوشان، جلد اول، 1-21.
-        ایگلتون، تری، (1368). نظریة ادبی، مترجم: عباس مخبر، تهران: مرکز.
-        بن‌حبیب، شیلا، (1375). «مدرنیته و تناقض‌های نظریة انتقادی». مترجم: حسن چاوشیان، مجلة ارغنون، شمارة 11و12، 351-378.
-        بووی، آندرو، (1386). زیبایی‌شناسی و ذهنیت از کانت تا نیچه، مترجم: فریبرز مجیدی، تهران: فرهنگستان هنر.
-        پنیکوک، الستر، (1378). «گفتمان‌های قیاس‌ناپذیر». مترجم: سید علی اصغر سلطانی، فصلنامة علوم سیاسی، شمارة 4، 118-157.
-        پورعظیمی، سعید، (1396). من بامدادم سرانجام (یادنامة احمد شاملو)، تهران: هرمس.
-        پی‌یر، گاستالا، (1336). زیبایی‌شناسی تحلیلی، مترجم: علی‌نقی وزیری، تهران: دانشگاه تهران.
-        درپر، مریم، (1391). «سبک‌شناسی انتقادی رویکردی نوین در بررسی سبک بر اساس تحلیل گفتمان انتقادی». فصلنامة علمی‌ـ‌پژوهشی نقد ادبی، سال پنجم، شمارة 17، 59-70. 
-      درپر، مریم، (1393). «لایه‌های مورد بررسی در سبک‌شناسی انتقادی داستان کوتاه و رمان». دو ماهنامة جستارهای زبانی، دورة 5، شمارة 5 (پیاپی 12)، 65-94.
-        روحانی، مسعود، (1390). «بررسی کارکردهای تکرار در شعر معاصر (با تکیه بر شعر سپهری، شاملو و فروغ)». مجلة بوستان ادب، سال سوم، شمارة دوم، پیاپی 8، 145-168.
-        سجودی، فرزان، (1380). «جایگاه هنر در فلسفه آدورنو». نشریة بیدار،شمارة 9، 20-27.
-        سلاجقه، پروین، (1384). امیرزادة کاشی‌ها، تهران: مروارید.
-        سلدون، رامان، پیتر ویدوسون، (1380). راهنمای نظریة ادبی معاصر، مترجم: عباس مخبر، تهران: طرح نو.
-        شاملو، احمد، (1381). مجموعة آثار، دفتر یکم: شعرها، تهران: نگاه.
-        شعیری، حمیدرضا، (1391). «تحلیل نشانه‌ـ‌معناشناختی خلسه در گفتمان ادبی». فصلنامة پژوهش‌های ادبی، سال نهم، شمارة 36و37، 129-146.
-        کاتانو، جیمزو، (1384). «سبک‌شناسی». مترجم: فرزین قبادی، نامة فرهنگستان، سال هفتم، شمارة 4، پیاپی 28، 112-121.
-        لوونتال، ل. 1386. رویکردی انتقادی در جامعه‌شناسی ادبیات، مترجم: شادرو، م. تهران: نی.
-        مارکوزه، هربرت، (1362). انسان تک‌ساحتی، مترجم: محسن مؤیدی، تهران: امیرکبیر.
-        محبتی، مهدی، (1380). بدیع نو، تهران: سخن.
-        مورابی، نولان، (1387). «تغییر مسیر زیبایی‌شناسی آدورنو، سده‌های میانی و آیندة گذشته»، مترجم: شهاب‌الدین امیرخانی، مجلة زیباشناخت، سال نهم، شمارة 19، 85-108.
-        نوابخش، مهرداد، (1385). «بررسی نظریة زیباشناختی و صنعت فرهنگ در اندیشة آدورنو». فصل‌نامة علمی و پژوهشی علوم اجتماعی، سال دوم، شماره هشتم، 88-103.
-        نوذری، حسینعلی، (1382).  نظریة انتقادی مکتب فرانکفورت در علوم انسانی و اجتماعی، تهران: آگاه.
-      هابرماس، یورگن، (1375). «درهم‌تنیدگی اسطوره و روشنگری: ماکس هورکهایمر و تئودور آدورنو».‌ مترجم: علی رضویان، ارغنون، شماره 11و12، 291-316.
-        یاراحمدیان، سید مهدی، (1393). «مروری بر نظریة فرهنگ مکتب فرانکفورت». فصل‌نامة علمی-تخصصی فرهنگ پژوهش، ویژة علوم اجتماعی، شماره 17، 49-72.  
 
-        Cutting, J. )2002(.  Pragmatics and Discourse, London: Routiedge.
-        Fowler, R. Hodg & Kress & Trew. )1979(. Language and Control, London: Routledge and Kegan Paul.
-        Nørgaard, N. Busse& Montoro. )2010(. Key Terms in Stylistics, London and NewYork: Continuum.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 09 تیر 1398
  • تاریخ بازنگری: 29 دی 1398
  • تاریخ پذیرش: 29 بهمن 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار