نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دانشیار زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران، بناب

چکیده

فرانمایی احساس یکی از مبادی مهم و اساسی ایجاد ارزش‌های زیباشناسانه در متون ادبی و هنری است. هنر فرانمودی، موقعیت خلق وضعیت جدید، اعتراض و نوسازی قواعد را برای هنرمند فراهم‌ می‌آورد. فرانمود، یک روش هنری برای توصیف آثاری است که در آن هنرمند به‌منظور تعبیر، تفسیر و هیجانی‌تر کردن نمود عواطف و یا حالات درونی، دست به کژنمایی واقعیت، ارزش‌ها و هنجارها می‌زند. مسالۀ اصلی تحقیق حاضر، تبیین جایگاه مهم فرانمایی احساس، مضامین و شگردهای ایجاد آن، در تبیین هیجانات، اعتراضات، عواطف و تجربیات درونی و اثرگذاری حسی بر مخاطب در شعر مکتب آذربایجانی بوده است. این تحقیق به روش توصیفی و تحلیلی انجام شد. جامعۀ آماری تحقیق، آثار شاعران سرآمد این مکتب (خاقانی، نظامی، فلکی شروانی، مجیرالدین بیلقانی و مهستی گنجوی) بوده است. ماحصل پژوهش حاکی از آن است که: در مکتب آذربایجانی مؤلفه‌های اصلی نظریۀ فرانمایی احساس، یعنی هنر انسانی، اعتراض و میل به تغییر و اصلاح و فراروی از معیارهای منطقی و سنتی ادبی برای به‌تصویر درآوردن تفکر و زیست انسان بسیار پررنگ است. فرانمایی احساس در گونه‌های غنایی این شعر (مدح، هجو، مفاخره، شکواییه، حسب حال، مرثیه، تغزل و ...) در مضامین مربوط به «خود»، «دیگری» و «شرایط زیست» بسیار پربسامد است و از شگردهای بسیار و به‌گونۀ شاخص: اغراق، نماد و انواع استعاره، تضاد و پارادوکس، تکرار و تنسیق‌الصفات (صفت+تشبیه+تلمیح+اسطوره) و روش‌های تعلیلی برای فرانمود آن در آثار این مکتب، استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Artistic expression in the poetry of the Azerbaijani school

نویسنده [English]

  • نرگس Oskouie

Associate Professor of Persian Language and Literature, Bonab Branch, Islamic Azad University, Iran, Bonab

چکیده [English]

Expression of feeling is one of the important and basic principles of creating aesthetic values in literary and artistic texts. Expression is an artistic method to describe works in which the artist distorts reality, values and norms in order to interpret, interpret and make the expression of emotions or inner states more emotional. The main issue of the current research is to explain the important place of emotion representation, themes and methods of its creation, in explaining emotions, protests, emotions and inner experiences and sensory impact on the audience in the poetry of the Azerbaijani school. This research was done by descriptive and analytical method. The statistical community of). The result of the research indicates that: in the Azerbaijani school, the main components of the theory of expression of feeling, that is, human art, protest and the desire to change and reform, and to go beyond the logical and traditional literary standards to depict human thinking and life, are very prominent. The presentation of feelings in the lyrical forms of this poem (praise, satire, boasting, complaint, as it is, lamentation, poetry, etc.) is very frequent in themes related to "self", "other" and "living conditions" and is one of the many techniques. And as an indicator: exaggeration, symbol and types of metaphor, contradiction and paradox, repetition and coordination of attributes (adjective + simile + allusion + myth) and explanatory methods have been used to show it in the works of this school

کلیدواژه‌ها [English]

  • Artistic expression
  • poetry of the Azerbaijani school
  • emotion
  • exaggeration
  • escape from reality
اسکویی، نرگس (1391). «سبک آذربایجانی: انسان در میانۀ طبیعت و خدا»، نقد ادبی،  سال پنجم، شمارۀ 20، صص 49-72.
اسکویی، نرگس (1392). «نقش تکرار در شعر سبک آذربایجانی»، پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی،  دوره 4، شمارۀ 6. صص 11-35.
اسکویی، نرگس (1393الف). «متناقض‌نما در شعر سبک آذربایجانی»، متن‌پژوهی ادبی، دانشگاه علامه طباطبایی. دوره 18 شمارۀ 61. صص 107-135.
اسکویی، نرگس (1393ب). «انقلابی در برابر مدح در شعر سبک آذربایجانی»، پژوهشنامه ادب غنایی، شمارۀ 23. صص 9-26.
اسکویی، نرگس (1394). « شیوه‌های تعلیلی شاعران مکتب آذربایجانی»، شعرپژوهی، شمارۀ 23. صص 30-48.
اسکویی، نرگس (1398). «جلوه‌هایی از رمانتیسم در شعر خاقانی» ادب فارسی، شمارۀ 23. صص 83-99.
خاقانی شروانی (۱۳۷۵). دیوان اشعار، جلد اول و دوم، ویراستۀ دکتر میرجلال کزازی، تهران: مرکز.
داد، سیما  (1383). فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ دوم، تهران: مروارید.
دوباتن، آلن  (1390). تسلی‌بخش‌های فلسفی، ترجمۀ عرفان ثابتی، تهران: ققنوس.
 دیلتای، ویلهلم  (1394). شعر و تجربه، ترجمۀ منوچهر صانعی، تهران: ققنوس.
 زمانیان، مهدی  (1381). «اکسپرسیونیسم و ادبیات»، کتاب ماه ادبیات، شمارۀ ۵۴ و ۵۵، صص ۳۴-۳۹.
شپرد، ان  (1382). مبانی فلسفۀ هنر، مترجم علی رامین، تهران: علمی و فرهنگی.
ضیمران، محمد (1393). مبانی فلسفی نقد و نظر در هنر، تهران: نقش جهان.
فتوحی رودمعجنی، محمود (1398). «جمال‌شناسی اغراق در سبک هندی»، کهن‌نامۀ ادب فارسی،دوره 10 شماره 2، صص 293-332.
فلدمن بارت، لیز (1378). هیجانات چگونه ساخته می‌شوند، مترجم میرجواد حسینی، تهران: تمدن علمی.
فلکی شروانی (۱۳۴۳).  دیوان اشعار، به تصحیح شهاب طاهری. تهران: ابن‌سینا.
کادن، جی، ای (1381). فرهنگ و ادبیات و نقد، ترجمۀ کاظم فیروزمند، تهران: شادگان.
گدانسیلو. جی. پاتریشا (1385). «سبک‌های هنری در تصویرگری کتاب»، کتاب ماه کودک و نوجوان، شمارۀ 104-106، صص 201-206.
مجیرالدین بیلقانی (۱۳۸۵). دیوان اشعار، تصحیح محمد آبادی، تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز
مددپور، محمد (1377). حکمت معنوی و ساحت هنر، تهران: سوره
مهستی گنجوی (1371). رباعیات، جمع و تدوین احمد سهیلی خوانساری، چاپ اول، انتشارات ایرانی
نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف (1374). مخزن‌الاسرار، تصحیح برات زنجانی. تهران: دانشگاه تهران.
 نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف (1386). شرفنامه، تصحیح بهروز ثروتیان. چاپ اول. تهران: امیرکبیر.
 نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف (1389). لیلی و مجنون، تصحیح بهروز ثروتیان. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
 نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف (1390). خسرو و شیرین، تصحیح حسن وحید دستگردی. چاپ دوازدهم. تهران: قطره.
ناظرزاده کرمانی، فرهاد  (1389). گزاره‌گویی (اکسپرسیونیسم) در ادبیات نمایشی، تهران: سروش.