نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• اسدالله واحد ¹
• هادی صادقی ²
• محمد مهدی پور ³
• ابراهیم رنجبر ⁴

¹ استاد/ دانشگاه تبریز

² دانشگاه تبریز

³ استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تبریز

⁴ دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تبریز

چکیده

«احمد یسوی» یکی از مشایخ مشهور و تأثیرگذار در خطّۀ ترکستان در قرن ششم بوده است. حرکت صوفیانه و سلوک عرفانی وی به نام «یسویّه» در جهان اسلام شهرت یافته است که در اسلامی شدن آناتولی نقش مهمی ایفا کرده‌است و با فراز و نشیب‌هایی در آسیای صغیر حیات داشته است. یسویّه به عنوان اولین طریقتی تلقّی می‌شود که در میان ترکان پدید آمد؛ این جریان دینی ابتدا در شهر «یسی» یا «ترکستان» پدیدآمد و سپس آوازۀ آن کل ماوراءالنّهر را درنوردید و در آسیای صغیر نیز گسترش یافت. اهمّیّت اصلی طریقت یسویّه از این منظر است که توانست متناسب با سطح اندیشه، زبان و فرهنگِ ترکمانان، از ترکستان تا آناتولی، عقاید عرفانی و آداب و اصول صوفیانه‌شان را اشاعه و تبلیغ کند و با استفاده از اشعار عامیانۀ آهنگینی که ریشه در روح ملّی و آداب آن قوم داشت، روح بسیط و بی‌آلایش آن‌ها را مجذوب اسلام و تصوّف کند و در نهایت فرهنگ و اجتماع آسیای صغیر را آمادۀ ورود و پذیرش آرای فرقه‌های مختلفی که اغلب آن‌ها اصل خراسانی داشت، گرداند. با توجه به این‌که تاکنون تحقیقی در مورد نقد و بررسی آراء و آدابِ یسویّه و گسترش این طریقت در آسیای صغیر صورت نپذیرفته‌است. نگارندگان این پژوهش برآنند که با استناد به آثار مکتوب و منسوبِ شخصِ احمد یسوی، به شرح و تفسیر عقاید صوفیانه و آداب طریقت یسویّه و تطبیق آن‌ها با تصوّف خراسان بپردازند تا از این طریق ماهیّت عرفانی و تأثیر فرهنگی و فکری این طریقت در آسیای صغیر آشکار و مشخّص شود.

کلیدواژه‌ها

• احمد یسوی
• یسویّه
• آسیای صغیر
• عقاید
• آداب

موضوعات

• تصوف و عرفان

عنوان مقاله [English]

Investigation and Analysis of the Intellectual Foundations of the Yasavi Order and Its Influence on Sufism in Asia Minor

نویسندگان [English]

• اسداله Vahed ¹
• Hadi Sadeghi ²
• Mohammad Mahdipour ³
• Ebrahim Ranjbar ⁴

¹ Professor/Tabriz University

² Tabriz University

³ P

⁴ P

چکیده [English]

Ahmad-e Yasavi, also known as "Pir-e Torkestân," was a famous Sufi and influential spiritual leader in the Torkestân region in the 6th century. His Sufi movement and mystical teachings, known as "Yasaviyyeh," gained popularity in the Islamic world and played a significant role in the Islamization of Anatolia, experiencing ups and downs in Asia Minor. Yassaviyyeh is considered the first Sufi order to emerge among the Turks, originating in the city of Yasâ or Torkestân and later spreading throughout Asia Minor. The main significance of the Yasaviyyeh order lies in its ability to spread Sufi beliefs and practices tailored to the intellectual level, language, and culture of the Torkman people from Torkistân to Anatolia. By using simple and melodious poems rooted in the national spirit and customs of the people, Yasaviyyeh order was able to attract the pure and unadulterated souls of the Torkman people to Islam and Sufism, preparing the culture and society of Asia Minor to embrace and accept the teachings of various sects, many of which had origins in Khorâsân. Given the lack of research on critiquing and analyzing the beliefs and practices of Yassaviyyeh and the spread of this Sufi order in Asia Minor, the authors of this study aim to provide a detailed interpretation of the Sufi beliefs and practices of the Yasaviyyeh order by referring to the written works attributed to Ahmad-e Yasavi. They also seek to compare these beliefs and practices with those of Khorasan Sufism to reveal the mystical nature and cultural and intellectual influence of this Sufi order in Asia Minor.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ahmad-e Yasavi
• Yasaviyyeh
• Asia Minor
• beliefs
• customs