نویسندگان

• محمدرضا بیرنگ ¹
• جلیل تجلیل ²

¹ دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران

² استاد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران

چکیده

منشآت قائم‌مقام فراهانی، تابعی از نثر گلستان سعدی شمرده شده است. منشآت، مجموعه‌ای از نامه‌ها، دیباچه‌ها، رساله‌ها و... است که قائم‌مقام در موافقت یا مخالفت به رجال عصر قاجار نوشته و به‌خاطر نثر شیوا و صحیحی که دارد، به‌عنوان نمونه یک نثر عالی در عصر قاجار، موردتوجه کارشناسان و منتقدان قرار گرفته است. صاحب‌نظران، بیشتر، جنبه‌های بلاغی منشآت را در زمینه سجع‌های دلپذیر و جملات کوتاه موردتوجه قرار داده، آن‌ها را با نثر گلستان مقایسه کرده‌اند، لیکن موضوع ابعاد و شیوه استشهاد به‌عنوان یک آرایه تعلیمی موردتوجه قرار نگرفته است. اگر ادبیات تعلیمی را نوعی آموزش‌پذیری فرض کنیم، آرایه استشهاد بیشترین نقش را در انتقال تعالیم ادبی بر عهده داشته است که در هر دو نثر منشآت قائم‌مقام و گلستان سعدی دیده می‌شود؛ تعالیمی که روشن‌کننده حقایق دیگری از تأثیرپذیری نثر قائم‌مقام از نثر گلستان است. آرایه استشهاد که آن را ذکر آیه، حدیث و یا بیتی در تأیید دیدگاه نویسنده یا شاعر برشمرده‌اند، در نثر منشآت، در مقایسه با نثر گلستان، با تفاوت‌ها و مشابهت‌هایی همراه است و هریک از این تفاوت‌ها و مشابهت‌ها به‌منزله ترسیم خطی است که سطح تأثیرپذیری منشآت را از گلستان مشخص می‌کند. در این نوشتار، تفاوت‌ها و مشابهت‌های مورد ذکر عمیقاً موردبررسی قرار گرفته و در نهایت مشخص شده که نثر قائم‌مقام در منشآت در زمینه استفاده از آرایه استشهاد به‌عنوان یک آرایه تعلیمی تا چه اندازه به‌هم نزدیک و یا از هم دور هستند.

کلیدواژه‌ها

• منشآت قائم‌مقام
• استشهاد
• عنصر تعلیمی
• گلستان سعدی
• نثر

عنوان مقاله [English]

Studying Dimensions and Style of Affidavit as a Teaching Method in Qá'im Maqam’s Monsha’at in Comparison with Sa’di’s Golestan

نویسندگان [English]

• MohammadReza Birang ¹
• Jalil Tajlil ²

¹ PhD Candidate, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran

² Professor, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran

چکیده [English]

Qá'im Maqam Farahani’s Monsha’at has been considered as follower of prose style in Sa'di's Golestan. Monsha’at is a collection of letters, introductions, monographs and other texts that he has written to politicians of Qajar era to show his agreement or disagreement with them ,which due to its eloquent and proper prose style is considered as a great prose sample of of Qajar era, has been paid attention by critics and experts. Mostly , Experts has paid attention to the rhetorical aspects of Monsha’at such as pleasant rhyme and short sentences and have compared these aspects with prose style of Golestan, but the extent and manner of affidavit in both works that shows other facts about the influence of prose style in Golestan onQá'im Maqam’s prose style has not been considered yet. Affidavit that is considered as mentioning a verse of Quran, hadith, or a verse of other poems as a confirmation of writer or poet’s idea- in Monsha’at prose –in comparison with prose style of Golestan-has some differences and similarities. Each of these differences and similarities like criteria shows the level of influence that Monsha’at had taken from Golestan. In this paper, the differences and similarities are examined deeply and eventually it is determined that the how close or far the prose style in Monsha’at is to prose style in Golestan.

کلیدواژه‌ها [English]

• Qá'im Maqam’s Monsha’at
• Teaching method
• Affidavit
• Saadi’s Golestan
• prose