نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

چکیده

 موضوع این پژوهش بررسی کنش­های گفتاری در بخش تفسیر عرفانی کشف­الاسرار و عده­الابرار است. شیوۀ پژوهش بر پایۀ نظریۀ جان راجرز سرل و طبقه­بندی پنجگانۀ او از کنش­های گفتاری و نمونه­برداری سیستماتیک از پاره­گفتارها قرار دارد. تحلیل داده­ها نشان می­دهد که بیشترین بسامد را کنش­های اظهاری با حدود 55% از کل کنش­ها دارد و قصد آن بیان باورهای صوفیانۀ میبدی است که اغلب از زبان خداوند و مشایخ طریقت بیان می­شود. پس از آن کنش­های عاطفی با 26% قرار دارد که که از زبان خداوند نقل می­شود و قصد آن فراخوانی عواطف مخاطب و اقناع است. پس از آن کنش­های ترغیبی با 15% فراوانی قرار می­گیرند. بسامد کمتر کنش ترغیبی نشان می­دهد که قصد ترغیب مخاطب و تبلیغ صریح چندان مورد توجه صوفیان بزرگ نیست و کمتر کاربرد دارد. در مرتبۀ چهارم، کنش­های تعهدی با 2% هستند که قصد دارند، مهر و بخشش الهی را از زبان خداوند تعهد ­کنند. سرانجام کنش­های اعلامی هستند با کمتر از 1% از اصول دین، از زبان خداوند و قرآن سخن می­گویند. تحلیل کنش­های گفتاری، موضع پنهان میبدی را نسبت به جریان­های فکری دورانش بازمی­تاباند و حضور او را در گیرودار جدال­ میان اهل شریعت و اهل طریقت و همچنین جدال میان فرقه­های صوفیه اهل عشق و اهل زهد در هرات قرن ششم نشان می­دهد نیز، نگرش انتقادی او را به جریان­های فکری روزگارش آشکار می­سازد و بالأخره راهبرد گزیدۀ میبدی را در جمع­آوری، حفظ و سامان دادن به یک نظام فکری منسجم از اندیشه­های مشایخ پیشرو صوفیه می­نمایاند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Echo of Social Conditions in the Analysis of Speech Acts of Mystical Interpretation Section of KashfolAsrar va ‘OdatolAbrar

نویسندگان [English]

  • Soussan Jabri 1
  • Maryam Jafari 2

1 Associate Professor At Razi University

2 Master

چکیده [English]

This paper aims to investigate speech acts in the mystical interpretation section of KashfolAsrar va ‘OdatolAbrar. The method used in this study is John Robert Searle’s theory and his five-group classifications of speech acts and systematic survey of utterances. The analysis of data shows that declarations are of highest frequency with 55% of all speech acts and the goal behind using them is to express Meibodi’s Sufi beliefs mostly expressed in the words of God and great figures of Tarighat. The second place belongs to expressives with 26% which are quoted from the tongue of God and their aim is to evoke the emotions of the reader and persuade him/her. Directives occupy the third place with 15% frequency. The lower frequency of such speech acts shows that the persuasion of the addressee and explicit propagation is not so much regarded by great Sufis and is used less. The fourth place is for commissives with 2% which guarantees God’s kindness and generosity in His words. Finally, assertives with lower than 1% of frequency express the principles of the religion from the viewpoint of God and the Quran. The analysis of these speech acts also reveals the hidden stance of Meibodi apropos the intellectual trends of his time and shows his presence in the midst of conflicts between Sharia’t and Tarighat followers and also the dispute between Sufi sects of Love and Asceticism in the Hirat of sixth century (A.H) and his critical view of such intellectual trends. At last, Meibodi’s strategy for collecting, recording and organizing a coherent mindset out of the avant-garde Sufi great figures’ ideas is revealed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • discourse analysis
  • speech acts
  • John Robert Searle
  • Kashfolasrar
1- آلستون، ویلیام. پ. (1380)  فلسفۀ زبان، ترجمۀ تادر جهانگیری، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
2- ابوالحسنیچیمه،زهرا (1382) «شگردهایزبانیدرتبلیغات»، نامۀفرهنگستان، شماره21، صص 118-130.
3- اصطهباناتی، لیدا (1386) «تحلیل کنش­گفتاری پاره­ای از متون سیاسی معاصر» پایان نامة کارشناسی ارشد زبان شناسی (آزفا). دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، دانشگاه فردوسی مشهد.
4- انصاری، خواجه عبدالله (1372) مجموعه رسائل فارسی، تصحیح محمد سرور مولایی، چاپ اول، تهران، توس.
5- پهلوان نژاد،محمدرضا؛ اصطهباناتی، لیدا (1387) «بررسیکنش­هایگفتاردرسخنرانی­هایروسایجمهورایرانوآمریکاشهریور 1385 سازمانملل»،نشریهدانشکدهادبیاتوعلومانسانیتبریز،سال 51،شماره 208، صص 1-24.
 6- -------؛ رجب زاده، مهدی (1389)«تحلیلمتنشناسیزیارتنامهحضرتامامرضا(ع)برپایهنظریهکنشگفتار»،فلسفهوکلام،سالچهل­و دوم،شماره 85 ، صص 37-54.
7- -------؛ ناصری مشهدی، نصرت (1387) «تحلیلمتننامه­ایازتاریخبیهقیبارویکردمعنیشناسیکاربردی»،زبان و ادبیات فارسی،سال16 ،شماره 62، صص 37-58.
8- زرقانی، سیدمهدی؛ اخلاقی، الهام (1391) «تحلیل ژانر شطح براساس نظریۀ کنش گفتار»، ادبیات عرفانی، سال سوم، شماره 6 ، صص 61 تا 80.
9- جبری، سوسن، (1386) ویژگی­های نثر عرفانی میبدی، رسالۀ دکتری، رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، دانشگاه فردوسی مشهد.
10- -------، (1394) «چالش­های متنی در تفسیر عرفانی کشف­الاسرار»، پژوهش­های ادبی، انجمن زبان و ادبیات فارسی، سال 11، شماره 45، پاییز 1393، صص 47-72 .
11- جرجانی، عبدالقاهر، (1368)، دلائل الاعجازفی القرآن، ترجمه سید محمدراد منش، چاپ اول، مشهد، آستان قدس رضوی.
12- چاوشیان، حسین (1386-1387) «زبان­شناسی و تحلیل گفتمان»، ادب پژوهی، شماره4، صص 117-140.
13- ساجدی،ابوالفضل (1390) «هستیشناسیمعنا»،معرفتفلسفی،سالنهم،شماره34، صص85-114.
14- سرل. جان. (1385). افعال گفتاری، ترجمه علی عبداللهی. پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. قم.
15- سهلگی، محمد بن ­علی، (1384) دفتر روشنایی، ترجمۀ محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ دوم، تهران، سخن.
 16- شیفر، ریچارد ال و دیگران (1382) آمارگیری نمونه­ای، ترجمۀ کریم منصور فرد، تهران سمت.
17- صفا، ذبیح الله، (1368) تاریخ ادبیات در ایران، تلخیص محمد ترابی، چاپ هفتم، تهران، فردوس.
18-  صفوی،کوروش ( 1383 )درآمدیبرمعنیشناسی،تهران،سورهمهر.
19- عرب یوسف آبادی، فائزه و دیگران، ( 1391)، «بررسی تطبیقی کنش­های گفتاری مقامه فی السکباج از مقامات حمیدی با مقامه المضیریة از مقامات بدیع الزمان همدانی»، ادبیات تطبیقی، شماره 7، صص 125 -  148.
20- فضائلی،مریم؛ نگارش، محمد (1390) «تحلیلخطبهپنجاه و یکم براساستقسیمبندیسرلازکنش­هایگفتار»،علوم قرآن و حدیث، شماره 86، صص 81- 118.
21- صانعی­پور، محمدرضا. (1390) مبانی تحلیلی کارگفتی در قرآن کریم، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، تهران.
22- مشرف، مریم. ( 1382) نشانه شناسی تفسیر عرفانی، چاپ اول، تهران: نشر ثالث.
23- مکاریک، ایرنا ریما، (1384) دانشنامۀ نظریه­های ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر، محمد نبوی، چاپ اول، تهران، آگه.
24- مسرت، حسین، (1374) کتاب­شناسی ابوالفضل رشیدالدین میبدی، چاپ اول، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
25- میبدی،ابوالفضلرشیدالدین (1382)کشف­الاسرار و عده­الابرار، تصحیح علیاصغرحکمت، چاپ هفتم،تهران، انتشاراتامیرکبیر.
26- یارمحمدی،لطفالله (1385 )ارتباطاتازمنظرگفتمانشناسیانتقادی،تهران، هرمس.
27- یول،جورج (1389)کاربردشناسیزبان،ترجمهمحمدعموزادهمهدیرجیومنوچهرتوانگر،تهران، سمت.
28- Searl, John R. & Simpson, Paull. (1969). Speech acts: An Essay in the philosophy of Language. Cambridge University Press. Cambridge.
 
29- Austin, J. L. (1970). How to Do Things With Words? The William James. Lectures Delivered at Harvard University. Harvard university press. Cambridg