نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

• علیرضا نبی لو

گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه قم، قم، ایران.

چکیده

در پژوهش حاضر کوشیده می‌شود با مراجعه به نسخه‌های خطی دو شرح مهم مخزن الاسرار نظامی یعنی شرح محمد بن قوام بلخی معروف به کرّی مربوط به قرن هشتم هجری و شرح قاضی ابراهیم تتوی متعلق به قرن یازدهم هجری، ابیاتی از مخزن الاسرار انتخاب شود، و شرح و تحلیل هر دو شارح درباره این ابیات بررسی و مقایسه گردد. شرح محمد بن قوام بلخی از قدیمی ترین شروح مخزن الاسرار است که نسخه خطی آن در دسترس است و شارحان بعدی غالبا از این اثر تاثیر پذیرفته اند؛ قاضی ابراهیم تتوی در شرح خود بر مخزن الاسرار، مکرر از محمد قوام بلخی یاد کرده است. در این پژوهش ضمن مقایسه شرح ابیات از هر دو شارح نشان داده می‌شود که قاضی ابراهیم صرفا مقلد نبوده و در برخی ابیات دست به نوآوری زده و شرح و تحلیل متفاوتی ارایه داده و در برخی ابیات نیز رد پای تقلید مشهود است. برای این منظور چند بیت که بعضا دشواری و ابهامی دارند انتخاب شده تا مشخص شود که آیا این شروح در تحلیل آنها راهگشا و بسنده هستند یا از عهده رفع ابهام بر نیامده اند و مشکل کماکان باقی مانده است، در عین حال میزان تاثیرپذیری قاضی ابراهیم یا ابتکار او نیز نشان داده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• مخزن الاسرار
• محمد قوام
• ابراهیم تتوی
• نظامی

موضوعات

• ادبیات غنایی و تعلیمی

عنوان مقاله [English]

Introducing, comparing, and criticizing the description of Mohammad ibn Qavam Balkhi and the description of Qazi Ibrahim Tatavi (based on verses from Makhzon al-Asrar)

نویسنده [English]

• Alireza Nabilou

Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Qom , Qom, Iran.

چکیده [English]

Introducing, Comparing, and Criticizing the Exegesis of Mohammad ibn Qavâm Balkhi and the Exegesis of Qâzi Ibrâhim Tatavi (Based on Verses from Maxzan al-Asâr)
 
In the present research, it is tried to select verses from the Maxzan al-Asrâr by referring to the manuscripts of two important exegesis of Nezâmi's Maxzan al-Asrâr, namely the exegesis of Mohammad ibn Qavâm Balkhi, known as Karri, from the 8th century AH and the exegesis of Qâzi Ibrâhim Tatavi from the 11th century AH, and then The exegesis and analysis of both commentators about these verses should be examined and compared. The commentary of Mohammad bin Qavâm Balkhi is one of the oldest commentaries of the Maxzan al-Asrâr, the manuscript of which is available, and subsequent commentators are often influenced by this work. Qâzi Ebrâhim Tatavi has repeatedly mentioned Muhammad Qavâm Balkhi in his commentary on Maxzan al-Asrâr. In this research, while comparing the explanations of the verses from both commentators, it is shown that Qâzi Ebrâhim was not just an imitator, and in some verses, he innovated and provided different explanations and analysis, and traces of imitation are also evident in some verses. For this purpose, some verses that are sometimes difficult and ambiguous have been selected to determine whether these interpretations are sufficient in their analysis or whether they have not been able to resolve the ambiguity and the problem still remains.

کلیدواژه‌ها [English]

• Makhzan al-Asrar
• Mohammad Qavam
• Ibrahim Tatavi
• Nizami