TY - JOUR ID - 9283 TI - ساختارهای ترکیبی اسمی زبان فارسی و کلمات مرکّب م. امید JO - زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) JA - PERLIT LA - fa SN - 2251-7979 AU - جلالیان, محمدحسن AD - دانشیار/ گروه فرهنگ و زبانهای باستان دانشگاه تبریز، ایران Y1 - 2019 PY - 2019 VL - 72 IS - 239 SP - 33 EP - 48 KW - اخوان ثالث KW - کلمات مرکّب KW - ملکی KW - وابسته KW - الصاقی KW - عطفی KW - اتّصالی DO - 10.22034/perlit.2019.9283 N2 - زبانهای زنده همواره ناگزیر از تولید کلمات جدید هستند. یکی از فرایندهای واژه‌سازی در  برخی از زبان­ها ترکیب عناصر بسیط یا مشتقّ با یکدیگر و ایجاد واژۀ مرکّب است. از آنجا که کلمات بسیط و فرایند اشتقاق تنها بخشی از نیاز واژگانی را برآورده می‌کند، گویشوران زبان همواره ناگزیر از ساخت کلمات مرکّب با استفاده از عناصر موجود و الگوهای ترکیبی آن زبان هستند. این الگوهای زبان دارای قواعد و قوانین خاصّی هستند و هر زبان بر اساس ساختارهای نحوی و پیشینۀ تاریخی خود از آنها بهره می­گیرد. از این رو هیچ دو زبانی، حتّی دو زبان خواهر و یا دو زبانی را که یکی از دیگری منشعب شده، نمی­توان یافت که قواعد ترکیبی عیناً مشابهی داشته باشند. در میان شاعران معاصر، مهدی اخوان‌ ثالث با دستیابی به توانش زبانی کاملی از زبان فارسی، تعداد کثیری از کلمات مرکّب را ایجاد کرده و در شعر خود به کار برده است. این توانایی، که حاصل غور و استقصاء او در متون ادبیِ قدیم و جدید فارسی است، باعث شده که کلمات مذکور دارای ساختاری به‌اسلوب و منطبق با قواعد ترکیب‌سازی در زبان فارسی باشند. تاکنون پژوهشی در مورد انواع ساختهای مختلف به کار برده شده در ترکیب‌سازی اخوان انجام نشده است. در این نوشتار با استخراج کلمات مرکّب از چند دفتر شعر این شاعر به دسته‌بندی این کلمات به لحاظ ساختاری و بررسی میزان اقبال او بر ساختهای مختلف ترکیبی پرداخته شده است. UR - https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_9283.html L1 - https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_9283_94db3621ec47dd2cf7f287c2523ee3d0.pdf ER -