دانشگاه تبریز
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
2251-7979
2676-6779
51
207
2009
01
20
اسم و ضمیر در گویش تاتی کلاسور (Kalāsur)
1
21
FA
مقالة حاضر تلاشی است در جهت حفظ و بررسی گویشهای ایرانی که در حال فراموشی هستند. تاتی یکی از این گویشهاست که در روستای کلاسور کلیبر آذربایجان شرقی تعدادی بدان تکلم میکنند.
معرفی روستای کلاسور، موقعیت جغرافیایی و انسانی، نحوة زندگی مردم روستا، نمادهای آوانویسی، بررسی قواعد دستوری حاکم براسم و ضمیر گویش مذکور از قبیل: جنس، تعریف، عدد، ساده و غیرساده، مطابقت اسم با فعل، جمع و مفرد، ارگتیو، حالتهای اسم، فلکسیون (صرف اسامی)، انواع ضمایر و حالتهای دستوری آنها مهمترین بحثهای این مقاله هستند.
نکته مهم دیگر به کار گرفتن حروف اضافی پسین در این گویش است که واژة پیش از خود را متمّم میسازد. سعی شده برای هر موردی مثالهای کافی همراه با معادل فارسی آورده شود.
اسم,ضمیر,صفت,متمم,نهاد,ارگتیو,صرف اسامی,حروف اضافه
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1609.html
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1609_0cec9cee1ebec014fc50fb81e31d94e2.pdf
دانشگاه تبریز
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
2251-7979
2676-6779
51
207
2009
01
20
وجوه مشترک داستان حضرت عیسی با حضرت یحیی و بازتاب
آن در شعر فارسی
23
47
FA
یکی از پربسامدترین مضامین قرآنی در ادبیات فارسی بعد از داستان حضرت یوسف داستان حضرت عیسی است که در قرآن کریم و اناجیل مقدس با روایتی همسان آمده و در شعر فارسی بازتاب گستردهای یافته است. کمتر شاعری است که از تلمیحات داستان حضرت عیسی سود نجسته و آن را مضمون مایة شعر خویش قرار نداده باشد. تلمیحات داستان حضرت عیسی گاه به صورت مستقل و گاه در کنار پیامبران دیگر تصاویر شاعرانهای را پدید آورده است. در این مقاله فقط به مضامینی پرداخته میشود که با داستان حضرت یحیی (ع) اشتراک داشته و در شعر فارسی نیز انعکاس یافته است.
قرآن,اناجیل,عیسی,یحیی,مریم,زکریا,شعر فارسی
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1610.html
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1610_1ac1ee2ce75451af515d1d0fdbfd5828.pdf
دانشگاه تبریز
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
2251-7979
2676-6779
51
207
2009
01
20
مقایسة زنبق درۀ بالزاک با داش آکلِ هدایت
49
74
FA
با وجود این که کسی به تشابه موجود در میان آثار هدایت و آثار بالزاک اشارهای نکرده است، در میان داستان کوتاه «داشآکلِ» هدایت ایرانی و رمان «زنبق دره» (Le lys dans la vallee = The lily in the valley) نوشتهیِ بالزاک فرانسوی، تشابه آشکار و انکارناپذیری هست. این تشابه از مراحل توارد فراتر و برای تعیین درجات تأثیر و تأثر، مستلزم بررسی و مقایسة این دو اثر است. در این نوشته اقتباس و تأثیر و تأثر احتمالی در میان این دو داستان، در محدودة واقعیات داستانی بررسی و باهم مقایسه شدهاند. هرچه این مقایسه فراتر میرود، تشابه و تأثیر و تأثر مسجلتر میشود. بررسی این تشابه در دو مرحله است: یکی تشابه بخشهایی از زندگی بالزاک با هدایت و دیگری تشابه برخی از عناصر رمان زنبق دره با عناصر داستان کوتاه داشآکل.
هدایت,بالزاک,داشآکل,زنبق دره
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1611.html
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1611_ec703908f58978610d59ba1d2be48eef.pdf
دانشگاه تبریز
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
2251-7979
2676-6779
51
207
2009
01
20
دلالتهای ضمنی در جای خالی سلوچ و کلیدر دولتآبادی
75
101
FA
در کلیدر و جای خالی سلوچ، بخش عمدهای از واقعیتهای داستانی ـ شخصیتها، کنشها، اشیاء و صحنهها ـ علاوه بر دلالت مستقیم بر واقعیتهای عیان و عینی، مفهومی فراتر از خود را نیز در درون خود نهفته دارند که در کل به آنها دلالت ضمنی گفته میشود. این مفاهیم عبارتاند از: دلالتهای استعاری، تمثیلی، نمادین، کنایی و مجازی. تمثیل در اینجا، به خاطر تعلق این دو رمان به ادبیات رئالیستی، به طور کلی ـ جز در دو سه جا ـ چندان جایگاهی ندارد. استعاره نیز در معنای خاص و تخصصی آن در حوزة ادبیات منظوم قرار میگیرد و مفهوم عام آن نیز آن چنان کلی است که مصادیق و زیرمجموعههای آن را باید در اسنادهای مجازی دیگر چون نماد و کنایه و مجاز مرسل جستجو کرد. در این دو رمان، واقعیتهای کنایی و نمادین در عین دلالت بر حقیقت وجودی خود، به دلیل قرار گرفتن در موقعیتهای خاصی از متن ماجرا بر حقیقتی فراتر از سطح ظاهری خود نیز راه میبرند و توان وارد شدن به قلمرو دلالتهای مجازی را دارند. بیشترین گونة دلالتهای مجازی در این دو رمان از نوع نماد و کنایه است که در اینجا نمونههای بسیاری از آنها به بررسی گذاشته شده است.
کلیدر,جای خالی سلوچ,دولتآبادی,نماد,کنایه
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1612.html
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1612_6bb368275bc18817426b285807fe4d22.pdf
دانشگاه تبریز
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
2251-7979
2676-6779
51
207
2009
01
20
جستاری در دستگاه مطابقة زبان فارسی
براساس تحلیل زبان کتاب «فرار ازمدرسه»
103
118
FA
بین روساخت نحوی یک اثر یا قطعة زبانی با اندیشه و طرح ذهنی صاحب آن رابطهای تنگاتنگ وجود دارد. ساخت نحوی یک اثر بیتأثیر ازساخت معنایی آن نیست؛ به طوری که میتوان با دقت و تأمل در روساخت تا حدودی به اندیشه و نیت آفرینندة آن روساخت پی برد. هر طرح ذهنی و ساخت معنایی نمیتواند در هر قالب و توالی نحوی ظاهر شود و صراحت و رسانگی لازم را داشته باشد و این حکایت از نظاممندی دستگاه زبان دارد. حتی یک دستگاه بسیار جزیی از دستگاه دستوری زبان به نام «مطابقه»(concord) نیز از این حقیقت مستثنا نیست. به همین دلیل است که دستگاه مطابقة موجود درآثار زبانی تحت یک الگو و طرح واحد و ثابت تعریف نمیشود و هر اثر یا قطعة زبانی میتواند دستگاه مطابقة مخصوص به خود داشته باشد. لذا برای زبانی مثل زبان فارسی نمیتوان یک طرح یا الگوی واحد از دستگاه مطابقه ارایه داد. در این مقاله نویسنده با بررسی دستگاه مطابقة کتاب «فرار از مدرسه»ی استاد زرینکوب و مقایسة آن با طرح موجود از دستگاه مطابقة زبان فارسی به این نکتة مهم پرداخته است.
اسناد,مسندالیه,فعل,گروه قعلی,گروه اسمی,مطابقه,نحو,الگو,غزالی
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1613.html
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1613_5418fb3a13c284ca2d5e189365259bb1.pdf
دانشگاه تبریز
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
2251-7979
2676-6779
51
207
2009
01
20
معرّفی نسخة خطّی بیانالمحمود
119
133
FA
تذکرهنویسی یکی از شاخههای رایج در تاریخ ادب فارسی و تذکره، عنوان عمومی کتابهایی است که شرح احوال شاعران، عارفان یا جماعتی دیگر به همراه نمونهای از آثار و سخنان هر کدام، به طور سنتی و بدون رعایت اصول تاریخنویسی و نقد جدید در آنها درج میشود.
یکی از دورههای درخشان و پررونق تذکرهنگاری، عصر قاجاریّه است. در این دوره، تدوین شرح حال شاعران، معیاری برای سنجش مایههای ذوق و سخنشناسی به شمار میرود.
«بیانالمحمود» عنوان یکی از تذکرههای عصر قاجار است که به همّت محمود میرزا قاجار چهاردهمین فرزند فتحعلیشاه و مؤلف تذکرة الشعرای سفینة المحمود تدوین شده است.
نسخة خطی این کتاب در بخش نسخ خطی کتابخانة مرکزی دانشگاه تبریز نگهداری میشود. با توجه به اهمیت تاریخی و ادبی این اثر، در این مقاله ضمن بیان مقدمهای در تاریخ تذکرهنویسی و معرّفی ویژگیهای این نسخه خطی، بر احیا، تصحیح و نشر یکی از مواریث ادبی کشور تأکید شده است.
تذکرهنویسی,دورة قاجاریه,بیانالمحمود,محمود میرزا قاجار
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1614.html
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1614_9a33d19bc4513f9f37ff4c8e3dde676b.pdf
دانشگاه تبریز
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
2251-7979
2676-6779
51
207
2009
01
20
روایتشناسی داستانهایکوتاه محمدعلی جمالزاده
135
161
FA
ادبیات داستانی ایران با سید محمّدعلی جمالزاده پای در دوران جدیدی گذاشت. داستانهای مجموعۀ «یکی بود و یکی نبود» با نمونههای مشابه و پیشین خود تفاوتهای بسیاری در شخصیتپردازی، شیوههای روایی و زبان داشت. هرچند جمالزاده داستانهای بلندی نیز نوشته اما توانایی وی بیشتر در داستان کوتاه نمود یافتهاست. جمالزاده داستان کوتاهنویسی را گامی پیشتر از دهخدا برد. از این روی بیشتر جستارهایی که در مورد داستانهای کوتاه جمالزاده به نگارش در آمده بر مضمون ومحتوای آنها متمرکز شده است.
جمالزاده بیش از سبک و ساختار داستان به موضوع و مضمون آن توجه داشت و به همین جهت کمتر محققی به مباحث منسجم پیرامون امکانات روایی در داستانهای کوتاه جمالزاده پرداخته است. در نوشتۀ پیش رو ابتدا به صورت اجمالی، جمالزاده و آثار او را معرفی کرده و سپس بحثی کوتاه را دربارة «روایتشناسی» آوردهایم. بخش اصلی این مقاله نیز به روایتشناسی داستانهای کوتاه محمدعلی جمالزاده در ساحتهای «طرح و پیرنگ»، «شخصیت و شخصیتپردازی»، «زاویۀ دید»، «شگردهای روایت»، «نحوۀآغاز و انجام» و «زبان» اختصاص دارد.
جمالزاده,روایتشناسی,داستان کوتاه,طرح,شخصیت,راوی,زبان
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1615.html
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1615_1a89195061adc1fc01413966fb0a7027.pdf