per
دانشگاه تبریز
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
2251-7979
2676-6779
2004-10-22
47
192
1
16
1693
تاریخ مشایخ صوفیه در بیاض و سواد سیرجانی
خواجه ابوالحسن علیبن حسن سیرجانی از بزرگان صوفیه قرن پنجم هجری است. وی شیخ کرمان بوده و در آنجا داروخانه و اوقاف و مریدان بسیار داشته و مورد تکریم بزرگان صوفیه از قبیل ابوسعیــد ابوالخیر، خواجه عبدالله انصاری و هجویری قرار گرفته است. او که اهل سیر و سیاحت بوده در سیرجــان درگذشته و آرامگاهش تاکنون باقی و زیــارتگاه است. کتاب بیاض و سواد خواجه علی حسن که تاکنون بــه صورت نسخ خطی مانده است، در حقیقت طبقهبندی موضوعی اقوال مشاهیر صوفیه تا اواخر قرن چهــارم است که در هفتاد و سه باب تنظیم شــده و بیش از سه هزار فقره از سخنان بزرگان قوم را در بردارد. یکــی از مهمترین ابواب بیاض و ســواد «باب معرفه تاریخ مشایخ» است که در آن هفتاد و هشت تن از مشــایخ صوفیه بر اساس منطقــه جغرافیایی محل فعالیتشان تقسیمبندی و معرفی شدهاند.
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1693_a69365c5350055f098b185e9905033b9.pdf
بیاض و سواد
خواجه علی حسن سیرجانی
تاریخ تصوف
per
دانشگاه تبریز
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
2251-7979
2676-6779
2004-10-22
47
192
17
50
1694
زمان گذران در نگاه بیقرار خیام
معمای پیچیدة هستی، همواره، همچون رازی سر به مهر، کنجکاوی آدمی را برانگیخته و او را در درازنای زمان به خود مشغول داشته است. اندیشمندان جهان، با درنگ در این معمای مبهم، هرکس به شیوهای، پندارهای خویش را بازگفته است. حکیم عمر خیام نیشابوری از اندیشهورزان نامدار ایرانیست که در سرودههای اندک خود، پرسشهایی ژرف و شگرف در انداخته و برای آسودهشدن از دست این پرسشهای جانگزای بیپاسخ راههایی را پیش نهاده و بازگفته است. ژرفای اندیشة خیام را از عمق همین درنگها، پرسشها و تردیدهای بنیادین میتوان دریافت و شخصیت او را از لابهلای همین سؤالات جسارتآمیز میتوان بازشناخت. او وقتی در گذر پرشتاب زمان، ناخرسند، به حیرتی آمیخته به بدبینی دچار میشود، به این باور میرسد که هیچ چیز «حقیقیتر» از «دمی» که در آن به سر میبرد و لحظهای که در آن نفس میکشد، نیست. پس بهترین راه زندگی را برای خود و دیگران در آن میبیند که این دم را غنیمت بشمارند و فرصت خود را بیهوده از دست ندهند و آشکارا سفارش میکند که: چون بوده گذشت و نیست نابوده پدید خوش باش، غم بوده و نابوده مخور با توجه به این که مضمون «غنیمت شمردن فرصت» و «زیستن در حال» از مضمونهای بنیادین رباعیهای خیام است، در این نوشته کوشیده شده است تا این موضوع به اندازة توان، بررسی شود.
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1694_46c0ae94cb3a070dc41ce8bbdfb3323e.pdf
رباعیات
خیام
زمان گذران
زندگی
شراب
غنیمت شمردن
هستی
per
دانشگاه تبریز
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
2251-7979
2676-6779
2004-10-22
47
192
51
84
1695
تصویرسازی و نمادپردازی با خورشید در دیوان خاقانی
صحنة آسمان و مناظر افلاک و طلوع آفتاب و شکل هلال و جلوههای شب و صبح و شفق و نوروز و مهرگان، با شکوهتر و خیال انگیزتر و زیباتر از آنچه استاد شروان مصور و مجسم ساخته، در هیچ اثر دیگری منعکس نشده و شاید دیوان خاقانی، از این لحاظ، نه تنها در میان آثار ادبی ایران، بلکه در ادبیات جهان، بینظیر باشد. تصویری که خاقانی از جلوهگری خورشید، در عرصههای گوناگون شعر خود به دست داده، در میان تصویرهای دیگر فلکی، منحصر به خود و نشانة بعد دیگری از خلاقیت هنرمندانه و قدرت تخیل کم نظیر او در وصف است. این مقاله به بررسی ابعاد گوناگون ساختارهای ادبی خاقانی، از خورشید، که بر پایة خیالپروری و وهمانگیزی شاعر شکل گرفته، پرداخته است.
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1695_7c3ba1b0d40926a5c3312168731c3908.pdf
تشبیه
استعاره
تمثیل
رمز
نماد استعاری
per
دانشگاه تبریز
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
2251-7979
2676-6779
2004-10-22
47
192
85
149
1696
تأملاتی درباره منابع و شیوه کار فردوسی
یکی از دشوارترین و پیچیدهترین مباحث شاهنامه شناسی، مسئلة منبع یا منابع فردوسی و شیوة استفادة وی از آنهاست. اشارة آشکار فردوسی، کمترین تردیدی بر جای نمیگذارد که منبع اصلی او، شاهنامة ابومنصوری بوده است، اما این که متن مذکور، یگانه مأخذ نظم شاهنامه بوده و یا فردوسی از منبع / منابع دیگر نیز بهرهمند شده است، پرسشی است که در بخش نخست مقاله بر پایة چند دلیل عقلی و متنی مورد بررسی قرار گرفته و پس از رسیدن به احتمال تعدد مآخذ فردوسی، به استناد نمونههایی از مقدمة شاهنامة ابومنصوری و «غرر اخبار ملوکالفرس و سیرهم» ثعالبی نشان داده شده است که در بحث مفهوم و حدود امانتداری فردوسی در سرایش شاهنامه، باید موضوع حذف و انتخاب داستانها و تغییر جزئیات روایات را هم به دیده داشت. در پایان نیز بحث ابهامآمیز ناقص و بیترتیب بودن هزار و چند بیت دقیقی در شاهنامه، به رغم اشتراک منبع وی و فردوسی مطرح شده است. هم چنین در میان این سه بخش اصلی به موضوعاتی چون: دو چهرگی اسکندر در شاهنامه، سال و ترتیب فرمانروایی اشکانیان، اختیاری یا فرمایشی بودن کار دقیقی، زمان ورود ابیات دقیقی به شاهنامه و … به عنوان مباحث مرتبط با مأخذشناسی شاهنامه و شیوة کار فردوسی اشاره شده است.
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1696_f60dac12dd0cc0fa466407d760c4ab17.pdf
شاهنامه فردوسی
شاهنامة ابومنصوری
غرر اخبار
ثعالبی
دقیقی
منبع شاهنامه
شیوة کار فردوسی
per
دانشگاه تبریز
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
2251-7979
2676-6779
2004-10-22
47
192
150
194
1697
زلف و تعابیر عارفانه و عاشقانه آن
در شعر فارسی
زلف از اصطلاحاتی است که در ادبیات و شعر عاشقانه و عارفانه کاربرد بسیار فراوان داشته است. این اصطلاح در منابع عرفان و تصوف فاقد تعابیر جامع و مانع است اما شاعران فارسیگو در اشعار خویش تعابیری لطیف، باریک، دقیق و مفصل از زلف ارائه نمودهاند. زلف چهار تعبیر و معنای عمده دارد: 1- کثرات و تعینات در مراتب هستی 2- حجاب وجه غیبی احدیت و حاجب درگاه جمال و جلال الوهیت 3- تجلیات جمالی و جلالی ذات لابشرط غیب الغیوب طریقت سلوک و ریسمان و کمند هدایت ربوبی.
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1697_594456d934d352d2718683d6185e48cd.pdf
زلف
گیسو
طره
مو
عرفان
شعر
حجاب
طریقت
تجلی
کثرات
per
دانشگاه تبریز
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
2251-7979
2676-6779
2004-10-22
47
192
195
212
1698
تباین و تنش در ساختار شعر «نشانی»
از جمله شعرهای سهراب سپهری که بسیار مورد توجه منتقدان و محققان ادبی قرار گرفته، شعر «نشانی» است که نخستین بار در کتاب حجم سبز منتشر گردید. رضا براهنی در کتاب طلا در مس و سیروس شمیسا در کتاب نقد شعر سپهری قرائتهای نقادانهای از این شعر به دست دادهاند. وجه اشتراک این دو قرائت، استناد به مفاهیم و مصطلحات عرفانی برای رمزگشایی از معنای شعر «نشانی» است. در مقالة حاضر، رهیافت دیگری برای نقد این شعر اختیار شده است که معنای شعر را در درجة نخست در متــن شعر و نه در زمینهای عرفانی خارج از شعر میجوید. به این منظور، در این مقاله ابتدا آرای نظــریهپردازان فرمالیسم (شکل مبنایی در نقد ادبی) به اجمال معرفی شده و سپس شعر «نشانی» با به کارگیری رهیافت فرمالیستی و به ویژه با استناد به مفهوم تباین و تنش در ساختار شعر نقد شده است. در این نقد، استدلال گردیده است که میتوان «نشانی» را متنی قائم به ذات فرض کرد و صناعات ادبی این شعر را در چارچوب ساختار تنشآمیز آن مورد تحلیل قرار داد.
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1698_2aca71b1771a09124b6a0b45671062f7.pdf
نقد ادبی
فرمالیسم
عوامل برون متنی
انسجام
وحدت انداموار
متناقضنما
تباین و تنش
نقد عینیت مبنا
per
دانشگاه تبریز
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
2251-7979
2676-6779
2004-10-22
47
192
213
232
1699
تروپیسم (Tropismes) : واکنشی نسبت به درماندگی
انسان در «عصر بدگمانی»
داستاننویسی فقط به نقل رویدادهای جهان نمیپردازد. داستان یا رمان، مکان مناسبی است برای بازنگری در مسائل جهان و یا تلاشی است برای بازسازی آن. در عرصة ادبیات فرانسه، ناتالی ساروت یکی از پیشگامان نهضت رمان نو محسوب میشود که در دهة 30-40 میلادی به طرح سئوالهایی در باب جهان پیرامون و درک مفهوم نوینی از حالات و گفتههای انسانها میپردازد. در سال 1939 ساروت در واکنشی به نوع روابط انسان و جهان پیرامونش به انتشار کتاب تروپیسم اقدام مینماید و در آن درماندگی انسان عصر تمدن را با به کارگیری تکنیکهای نوین رماننویسی به تصویر میکشد. نگارندة این مقاله با تکیه بر آثار ناتالی ساروت به بررسی رویکرد نوین نویسندة کتاب تروپیسم نسبت به جهان پیرامونش میپردازد.
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1699_d31e4a7b426f2719b20c340ac25d0518.pdf
ادبیات فرانسه
رمان نو
ناتالی ساروت
عصر بدگمانی
تروپیسم
per
دانشگاه تبریز
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
2251-7979
2676-6779
2004-10-22
47
192
233
262
1700
ذن بوداییسم و «آخر بازی» ساموئل بکت
«ساموئل بکت» (Samuel Beckett)یکی از نویسندگان نامی قرن بیستم است که توانسته نظر محققان زیادی را به خود جلب کند. گرچه وی آثار ادبی کمی از خود به جا گذاشته، ولی همین آثار اندک، از جنبههای مختلفی مطالعه شدهاند. در این جستار، نمایشنامة «آخر بازی» از منظر ذن بوداییسم بررسی شدهاست. بدین منظور، نخست مراحل مختلف ذن بوداییسم بیان شده، سپس با قدری تامل در دیالوگ، صحنهآرایی، شخصیت پردازی، رفتار و نگرش شخصیتهای داستان، نکات مشترکی میان ذن و این اثر پیدا شده است. بدین ترتیب میتوان «آخر بازی» را شاهکار ادبی و نویسندة آن را یک نابغه نامید؛ نابغهای که زندگی، فرهنگ و تمدن غرب او را از ذن بوداییسم- که یک مکتب شرقی محسوب میشود- بیبهره نگذاشتهاست. با این که ذن، نوعی مذهب و یا به عبارت دیگر، نوعی فلسفه به شمار میآید، ولی میتوان رگههای آن را در نمایشنامة «آخر بازی» هم پیدا کرد.
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1700_d5541bb2519834a9e3bce13ca4e46c56.pdf
آخر بازی
ذن بوداییسم
کوآن
دوگانگی
وحدانیت
خود و خواستهها
نیروانه
per
دانشگاه تبریز
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
2251-7979
2676-6779
2004-10-22
47
192
263
286
1701
آشنایی با ادبیات اولیپو (Oulipo)
در این مقاله میخواهیم علاقمندان به ادبیات غرب را با حرکت ادبی موسوم به اولیپو آشنا سازیم. این حرکت ادبی در کشور ما هنوز ناشناخته است و مطالب و مقالات کافی در مورد آن نوشته نشده است. با توجه به اینکه بیان گفتنیهای مربوط به ادبیات اولیپو در قالب یک مقاله امکان پذیــر نیست سعی خواهیم کرد راجع به اهداف اولیپو، پیشتازان، بنیانگذاران و ویژگی مهم آن سخــن بگوییم؛ بدون اینکه از ارائة نمونههــایی از ادبیــات اولیپو و تکنیکهای نوشتاری آن غافل باشیم.
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1701_e415e5ebae0db3cda0cfb51a821269d6.pdf
اولیپو
کارگاه ادبیات بالقوه
رمون کونو
قیود و الزامات