دوره 76 (1402)
دوره 75 (1401)
دوره 74 (1400)
دوره 73 (1399)
دوره 72 (1398)
دوره 71 (1397)
دوره 70 (1396)
دوره 69 (1395)
دوره 68 (1394)
دوره 67 (1393)
دوره 66 (1392)
دوره 65 (1391)
دوره 55 (1390)
دوره 54 (1390)
دوره 53 (1389)
دوره 52 (1388)
دوره 51 (1387)
دوره 50 (1386)
دوره 49 (1385)
دوره 48 (1384)
دوره 47 (1383)
دوره 46 (1382)
دوره 45 (1381)
دوره 44 (1380)
دوره 43 (1379)
دوره 42 (1378)
دوره 41 (1377)
دوره 40 (1376)
دوره 39 (1375)
دوره 38 (1374)
دوره 37 (1373)
دوره 36 (1372)
دوره 35 (1371)
دوره 34 (1370)
دوره 33 (1369)
دوره 32 (1363)
دوره 31 (1362)
دوره 30 (1357)
دوره 29 (1356)
دوره 28 (1355)
دوره 27 (1354)
دوره 26 (1353)
دوره 25 (1352)
دوره 24 (1351)
دوره 23 (1350)
دوره 22 (1349)
دوره 21 (1348)
دوره 20 (1347)
دوره 19 (1346)
دوره 18 (1345)
دوره 17 (1344)
دوره 16 (1343)
دوره 15 (1342)
دوره 14 (1341)
دوره 13 (1340)
دوره 12 (1339)
دوره 11 (1338)
دوره 10 (1337)
دوره 9 (1336)
دوره 8 (1335)
دوره 7 (1334)
دوره 6 (1333)
دوره 5 (1332)
دوره 4 (1330)
دوره 3 (1329)
دوره 2 (1328)
دوره 1 (1327)
تاریخ ادبیات ایران
سعدی واقعی و سعدی مستتر در دیباچۀ گلستان سعدی

ابوالفضل حری

دوره 76، شماره 248 ، اسفند 1402، ، صفحه 103-113

https://doi.org/10.22034/perlit.2024.55548.3455

چکیده
  در روایتپژوهی، بحث مؤلفههای ششگانۀ الگوی ارتباط روایی همیشه مسأله‌برانگیز بوده است. این مؤلفهها به صدای روایت مربوط میشوند که یا بیرونی است یا درونی. سعدی در بیرونیترین جایگاه است که بوستان و گلستان را نگاشته است. اما شیخ شیراز مؤلف مستتر هم هست که واسطِ سعدی واقعی و سعدی روایت‌گر است و تصویر برساخته در ذهنیت خواننده از شیخ شیرازی ...  بیشتر

تاریخ ادبیات ایران
به نام خواجه بکوشیم یا بنوشیم؟تصحیح بیتی از حافظ بر پایه‌ی روابط درون‌متنی دیوان او

امیرافشین فرهادیان؛ محمد طاهری

دوره 76، شماره 248 ، اسفند 1402، ، صفحه 155-180

https://doi.org/10.22034/perlit.2024.57994.3543

چکیده
  شماری از سروده‌های حافظ با یکدیگر در ارتباط‌اند. تحلیل عناصر این پیوندها به درک دقیق‌تر اشعار، شناخت بهتر اندیشه‌ها و روی‌کردهای شاعر و ترسیم بهتر سیمای شخصیت‌های حاضر در سروده‌ها می‌انجامد. آگاهی‌های حاصل از تأمل در روابط درون‌متنی دیوان حافظ، می‌تواند در تصحیح اشعار کارایی داشته باشد. در این جستار با روش تحلیل محتوا و به ...  بیشتر

تاریخ ادبیات ایران
نقش روزنامة کاوه در تاریخ‌ادبیات‌نگاری فارسی

سیدمهدی زرقانی

دوره 76، شماره 247 ، شهریور 1402، ، صفحه 201-215

https://doi.org/10.22034/perlit.2023.56322.3479

چکیده
  چکیدهوقتی از سنت تاریخ‌ادبیات‌نگاری فارسی سخن به میان می‌آید، غالباً نظرها معطوف می‌شود به ترجمة کتاب‌های تاریخ ادبیاتی اروپاییان که رویکردها، روش‌ها و تمهیدات نوینی را در اختیار مورخان ادبی فارسی‌زبان قرار دادند. بنابراین، اولاً کتاب و ثانیاً ترجمه دو متغیر اصلی در انتقال میراث مغرب‌زمین به قلمرو زبان فارسی قلمداد می‌شود. ...  بیشتر

تاریخ ادبیات ایران
سهم آذربایجان در فرهنگ‌ فارسی‌نویسی

حسن انوری

دوره 75، شماره 245 ، شهریور 1401، ، صفحه 1-13

https://doi.org/10.22034/perlit.2022.53534.3391

چکیده
  آذربایجانیان چون عموم ساحت‌های اندیشه و علم و اقتصاد و سیاست و فرهنگ ایران‌زمین، در عرصه فرهنگ‌نویسی برای زبان فارسی نیز، هم پیشگام و هم سخت‌کوش بوده‌اند. ثمره تلاش آنان در این حوزه، زمانه‌ای بسیار مدید از کهن‌ترین ادوار زبان فارسی دری با نمونه‌های کهنی همچون فرهنگ قطران (از قرن پنجم هجری قمری)، تا سال‌های اخیر و نمونه‌ای چون ...  بیشتر

تاریخ ادبیات ایران
کارکرد فرهنگ‌های منظوم دوزبانه فارسی-ترکی در انتقال دانش زبان فارسی دردوره‌ی عثمانی در آناتولی

سمانه حسنعلی‌زاده؛ علی شهیدی؛ زهره زرشناس

دوره 75، شماره 245 ، شهریور 1401، ، صفحه 73-96

https://doi.org/10.22034/perlit.2022.51515.3318

چکیده
  برای آشنایی با مردم یک جامعه، سنت‌ها و ذهنیت آنها، ابتدا باید زبان آنها را دانست. از طریق مقایسه طرح‌های زبانی زبان مادری و زبان آموخته ‌شده به عنوان زبان دوم، می‌توان به شباهت‌های دو زبان پی برد، ویژگی‌های فکری مردم آن جامعه را آشکار کرد و تصویری کلی از دنیای افرادی که به این دو زبان آشنا هستند، بدست آورد. یکی از بهترین منابع، در ...  بیشتر

تاریخ ادبیات ایران
کی عروسک باز را جامۀ عروسی درخور است؛ «تأملی بر رویکرد متون ادبی- تاریخی دورۀ قاجار به پدیدۀ کودک همسری»

ندا سنبلی؛ عباس قدیمی قیداری

دوره 75، شماره 245 ، شهریور 1401، ، صفحه 149-175

https://doi.org/10.22034/perlit.2022.50607.3287

چکیده
  پدیده‌ای که امروزه «کودک همسری» نامیده شده و از مسائل و آسیب‌های مهم اجتماعی و فرهنگی مربوط به زنان به شمار می‌رود، مسئله و موضوعی تاریخی است که در عصر قاجار در کشاکش سنت و تجدد، به تدریج به مسئله و موضوع مهمی دست کم در میان اقشاری از جامعه ایران تبدیل شد. کودک همسری یا ازدواج دختران در سنین پایین با اینکه پدیده‌ای مرسوم در ایران ...  بیشتر

تاریخ ادبیات ایران
زبان نظامی گنجوی

تقی پورنامداریان؛ مصطفی موسوی

دوره 74، شماره 244 ، اسفند 1400، ، صفحه 1-31

https://doi.org/10.22034/perlit.2022.47080.3117

چکیده
  ابومحمد الیاس بن زکی موید نظامی گنجوی شاعر پارسی زبان داستانسرای قرن ششم هجری در بعضی مطالعات جهت دار چند دهۀ اخیر ترک زبان معرفی شده است. در این مقاله کوشیده ایم در درجه ی نخست با استناد به آثاری از نظامی گنجوی که در انتسابشان به وی هیچ گونه شک و تردیدی وجود ندارد و در درجه ی دوم با استناد به منابعی که از گذشته ی دور تا امروز در ارتباط ...  بیشتر

تاریخ ادبیات ایران
پژوهشی در اشعار تاریخ جهانگشای جوینی

حسن جهاندار

دوره 74، شماره 243 ، شهریور 1400، ، صفحه 69-91

https://doi.org/10.22034/perlit.2021.47661.3160

چکیده
  عطاملک جوینی، نویسندۀ تاریخ جهانگشای جوینی، در نگارش کتاب خود از شعر دیگران بهره برده است. ضبط بسیاری از این اشعار با آنچه در مآخذ اصلی آمده است متفاوت است. در این پژوهش یکی از علل این اختلاف‌ها را که دستکاری و تغییر عمدی مؤلف باشد، مورد مطالعه قرار داده و با بررسی نمونه‌ها نشان داده‌ایم که این نویسنده گاه، با هدف ایجاد هماهنگی بیشتر ...  بیشتر

تاریخ ادبیات ایران
نخستین اثر احتمالی به زبان فارسی در آناتولی

مهدی رحیم پور

دوره 74، شماره 243 ، شهریور 1400، ، صفحه 113-130

https://doi.org/10.22034/perlit.2021.47218.3125

چکیده
  پس از استقرار سلجوقیان در آسیای صغیر زبان فارسی در آنجا از رونق فراوانی برخوردار شد و سبب شد آثار متعددی به فارسی در آن سرزمین به رشتۀ تحریر درآید. درخصوص اینکه چه اثری برای اوّلین بار به فارسی در آناتولی تألیف شده، پژوهشهای زیادی صورت گرفته است و محقّقان ایرانی و ترکیه‌ای در این زمینه مقالاتی را تألیف کرده‌اند. پیشتر حبیش بن ابراهیم ...  بیشتر

تاریخ ادبیات ایران
جریان‌شناسی و تبارشناسی ترجمه و اقتباس از داستان «محاکمه انسان و حیوانِ» رسائل إخوان‌الصفا در زبان فارسی (و ترکی)

حسن حیدرزاده سردرود

دوره 73، شماره 242 ، اسفند 1399، ، صفحه 85-114

https://doi.org/10.22034/perlit.2021.43923.2994

چکیده
  داستان محاکمه انسان و حیوان که قدیم‌ترین روایت موجود از آن در رساله‌های عربی إخوان‌الصفاست، در دو دوره زمانی سده هشتم و سده سیزدهم قمری بیشتر مورد توجه نویسندگان زبان فارسی (و ترکی) قرار گرفته است. در این دو دوره، دوازده ترجمه و اقتباس از این داستان شناسایی شده، که این تحقیق در پی معرفی و کشف تبارشناسی و جریان‌شناسی و در کل ارتباط ...  بیشتر

تاریخ ادبیات ایران
تحلیل محتوای سیاسی نشریة طنز باباشمل

محمد کشاورز؛ فرهاد درودگریان؛ بهناز علیپور گسکری

دوره 73، شماره 242 ، اسفند 1399، ، صفحه 239-276

https://doi.org/10.22034/perlit.2021.36749.2642

چکیده
  نشریۀ باباشمل، از جمله نشریات برجستة طنز دهة بیست شمسی است که توسط مهندس رضا گنجه‌ای در خلال سال‌های 1322 تا 1326 در تهران منتشر می‌شد. نشریة باباشمل که در برهه‌ای پرالتهاب از تاریخ معاصر ایران به فعالیت می‌پرداخت، با همکاری گروهی از نویسندگان و شاعرانی که هر یک بعدها، به شهرت فراوانی در عرصة ادبی کشور رسیدند، تقریباً به تمامی رخدادهای ...  بیشتر

تاریخ ادبیات ایران
پژوهشی در احوال و آثار یک شاعر ناشناخته از منطقه شیروان آذربایجان

فرزاد محمدی؛ محمد حکیم آذر (نویسنده مسئول )؛ اصغر رضاپوریان

دوره 73، شماره 241 ، شهریور 1399، ، صفحه 213-235

https://doi.org/10.22034/perlit.2020.11110

چکیده
  حلیمی شیروانی از شعرای ناشناخته اوایل قرن دهم هجری است. درباره احوال حلیمی جز اطلاعاتی پراکنده که از تذکره‌های مختلف و به‌ویژه شعر او به دست می‌آید، آگاهی چندانی در دست نیست. همین اطّلاعات پراکنده و اندک موجب شده است صاحبان تراجم در شرح‌حال او و حلیمی فرهنگ‌نویس، صاحب بحرالغرایب، دچار اشتباه شوند. حلیمی شیروانی در اوایل سده دهم ...  بیشتر