چکیده

از جمله شعرهای سهراب سپهری که بسیار مورد توجه منتقدان و محققان ادبی قرار گرفته، شعر «نشانی» است که نخستین بار در کتاب حجم سبز منتشر گردید. رضا براهنی در کتاب طلا در مس و سیروس شمیسا در کتاب نقد شعر سپهری قرائتهای نقادانه‏ای از این شعر به دست داده‏اند. وجه اشتراک این دو قرائت، استناد به مفاهیم و مصطلحات عرفانی برای رمزگشایی از معنای شعر «نشانی» است. در مقالة حاضر، رهیافت دیگری برای نقد این شعر اختیار شده است که معنای شعر را در درجة نخست در متــن شعر و نه در زمینه‏ای عرفانی خارج از شعر می‏جوید. به این منظور، در این مقاله ابتدا آرای نظــریه‏پردازان فرمالیسم (شکل مبنایی در نقد ادبی) به اجمال معرفی شده و سپس شعر «نشانی» با به کارگیری رهیافت فرمالیستی و به ویژه با استناد به مفهوم تباین و تنش در ساختار شعر نقد شده است. در این نقد، استدلال گردیده است که می‏توان «نشانی» را متنی قائم به ذات فرض کرد و صناعات ادبی این شعر را در چارچوب ساختار تنش‏آمیز آن مورد تحلیل قرار داد.

کلیدواژه‌ها

• نقد ادبی
• فرمالیسم
• عوامل برون متنی
• انسجام
• وحدت انداموار
• متناقض‏نما
• تباین و تنش
• نقد عینیت مبنا