ORIGINAL_ARTICLE
ظلومی و جهولی انسان در متون تفسیری و عرفانی
مفسران قرآن کریم در تفسیر آیة72 سورة احزاب، در شرح وتوضیح کلمات ظلوم و جهول با وجود اختلافنظرهایی، در این نکته اتفاق دارند که انسان با حمل بار امانت الهی که فوق طاقت او بوده است، در حق خود ستم روا داشته و نسبت به صعوبت و عظمت بار امانت و عاقبت حمل آن نادان بوده است. هر چند ظاهر این تعبیر با توجه به بار معنایی کلمات یاد شده نوعی توبیخ و نکوهش در حق انسان تلقی میگردد؛ اما در ادبیات عرفانی این اوصاف به گونهای تأویل و تفسیر شدهاند که نه تنها مایة ذم و قدح انسان نیستند بلکه عین مدح و نعت او نیز هستند. مقالة حاضر سعی دارد تا با تحلیل برخی متون ادبی این کلمات را از منظر عرفانی مورد بحث و بررسی قرار دهد.
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1639_1f3d250ce3e9297fc8e97ab7180e5d4e.pdf
2005-11-22
1
17
امانت
انسان
ظلوم
جهول
عرفان
تفسیر
تأویل
ORIGINAL_ARTICLE
« رقصی میانة میدان »
یا شور خواندن ادبیات در عالم هستی
در سنت نقد ادبی (و هنری) مدرن غرب، خواندن متن به عنوان پدیدهای جدی در راستای کشف «حقیقت»، غالباً تحت تأثیر زیباییشناسی ـ از نوع زیباییشناسی کانت ـ و با بیتوجهی به حضور خواننده/مخاطب، در فرآیند دریافت متن ناکام میماند و به حالتی از «افسردگی» منجر میشود. در مقابل، خوانشی از ادب و هنر میتواند وجود داشته باشد که به دلیل راهگشا بودنش به سوی «حقیقت» هستی، طربانگیز باشد. این خوانش میباید در بستر عالــم واقعی و احیای همة استعدادهای مرتبط با عالــم واقعی خواننده/مخــاطب صورت گیرد تا تأثیرگذاری ادبیات و هنر در مفهوم برگرداندن حس به اعضاء و جوارح رخوتزدة خواننده/مخاطب گرفتار آمده در عادت و روزمرگی، که ایده و مقصد ویکتور شکلوفسکی منتقد روس بود، تحقق یابد. این نوشته قصد دارد با توجه به یافتههای اندیشمندان پساساختگرای متأثر از فلسفة هایدگر، برای این گونه خوانش وجودی متون ادبی روشی را که شکلوفسکی مدرنیست هوادار آن بود اما به دلیل محدودیت رویکردش نتوانست آن را به طور عملی محقق سازد، پیشنهاد کند.
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1640_3dd2d0ee7c41070d8ef6fa844624db95.pdf
2005-11-22
19
68
پساساختگرایی
عالم واقعــی
ادراک
دیگری
وجـــود
حقیقت هستی
ORIGINAL_ARTICLE
«معنی بیگانه»
در شعر صائب تبریزی
در این مقاله سعی شده است ابتدا معنی و مفهوم «معنی بیگانه» از دیدگاه صائب بررسی و با مراجعه به دیوان و کشف شاخصههای اصلی شعر او روشن گردد که مصادیق «معنی بیگانه» در شعر او چیست؟ ویژگیهایی که شاعر تلاش شعریاش را مصروف به دستیابی بدان کرده، کدام است؟ با دقت در سبک شعر او و کشف شاخصههای سبکی آن دریافتیم که «معنی بیگانه» از نظر شاعر خلق مضامین و کشف شبکههای تازة تداعی و تناسبات است که بیشتر از رهگذر ساختارهای بلاغی خاصی چون اسلوب معادله، ایهام تناسب بهخصوص نوع خاصی از آن یعنی، ایهام تناسب حاصل از تشبیه + کنایه (= کنایههای ایهامی ـ استعاری) صورت میپذیرد.
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1641_2876a27d8547fc03056b65235d320742.pdf
2005-11-22
70
84
صائب تبریزی
معنی بیگانه
شبکة تناسبات
اسلوب معادله
ORIGINAL_ARTICLE
نقد روانشناختی تصویرپردازی پرندگان در حبسیههای فارسی
با بررسی تصویرپردازی پرندگان در شعر شاعران حبسیهسرا چنین استنباط میشود که مسائل زیباشناختی و روانشناختی چنان در هم تنیدهاند که نقد زیباشناسی آن بدون وارد شدن در حوزة نقد روانشناسی ممکن نیست. در این مقاله با بررسی عناصر «رنگ»، «موسیقی» و «حرکت»، در خیال آفرینی و مضمونپردازی شاعران از پرندگان در زنداننامهها، سعی میکنیم در دنیای ذهن و روان شاعران حبسیهسرا نفوذ کنیم و با بررسی تصاویر موجود در دیوان سه شاعر حبسیهسرا ـ مسعود سعد، خاقانی، بهار ـ به درک و کشف روحیات و دیدگاههای آنها نزدیک شویم.
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1642_08acf9f7dc485932b7cedef3a0303815.pdf
2005-11-22
85
101
حبسیه
پرندگان
رنگ
موسیقی
حرکت
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیلی بر مقدمة گلستان سعدی
موضوع اصلی مقاله، چنانکه از عنوان آن برمیآید، تحلیل مقدمة گلستان است. بدین منظور چند پرسش محوری در مقاله مطرح کردهایم. نخست اینکه آیا سعدی در نوشتن گلستان طرح معین و از پیش تعیین شدهای را در نظر داشته یا اینکه کشکولوار و بر اساس حالات زودگذر این متن را نگاشته است؟ برای پاسخ به این پرسش، از مقدمه و قرائن دیگر بهره بردهایم. پرسش محوری دیگر این است که بر اساس مطالب مقدمه، هدف اصلی وی از تألیف گلستان چه بوده است؟ در بخش بعدی، سعی کردهایم به این سؤال پاسخ دهیم که چرا گلستان به عنوان یک کتاب تربیتی در ذهنیت تاریخی ایرانیان مطرح شد؛ در حالی که هدف غائی سعدی نوشتن یک کتاب تربیتی نبوده و کتابهای تربیتی دیگر این موقعیت را نیافته، حال آنکه اغراض اصلی نویسندگان آنها نوشتن یک کتاب تربیتی بوده است؟ همچنین در بخش دیگر به بیان تشابه «ساختار مقدمة گلستان» با «ساختار جامعة عصر سعدی» پرداختهایم. سپس در بخش پایانی ویژگیهای فرمی مقدمه را که از علل ماندگاری آن شده، در سه سطح زبانی، تصویری و موسیقایی بررسی کردهایم.
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1643_0f7c3f89b8494a20daac9a3213808b65.pdf
2005-11-22
103
136
مقدمة گلستان
تحلیل فرمی
علل ماندگاری
ساختار متن
ساختار جامعه
ORIGINAL_ARTICLE
مولـوی و قـرآن
« تفسیر یا تـأویل »
مثنوی را قرآن منظوم هم نامیدهاند. به این اعتبار که سرشار از آیات قرآن کریم است و ذهن و زبان مولوی را بیش از هر چیز قرآن شکل بخشیده است. رویکرد مولوی به آیات به چهار گونه بوده است: 1- اقتباس لفظی 2- اقتباس معنوی 3- تفسیر 4- تأویل. در این مقاله به دو گونه اخیر اشاره میشود که آیا مولوی تماماً دست به تأویل زده است یا تفسیر؟ تأویل از نگاه مولوی چه شرایط و خاستگاههایی دارد؟
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1644_fe1fed414747c04599eaf597a1a6073a.pdf
2005-11-22
137
158
تفسیر
تأویل
مولوی
قرآن
ORIGINAL_ARTICLE
تأملی در نوع و میزان تأثیر مکاتب ادبی اروپا بر داستانهای مخملباف
تأمل و تفکر در تاریخ بارور و نگارین زبان و ادب فارسی نشانههایی از نفوذ ادب اقوام و ملتهای مختلف را در زمانهای متفاوت بر ما آشکار میسازد. کلیله و دمنه که از شاهکارهای ادب تمثیلی فارسی است، نسب نامهای هندی دارد و رهاورد هند است. با پذیرش آیین باشکوه اسلام در ایران، زبان و ادب تازی با قوتی وصفناشدنی در هالهای از تقدس به عرصة ادب فارسی راه یافت و با آن عجین شد؛ تا جایی که تفکیک معانی و مضامین آن دو بسیار دشوار مینماید. شعر جاهلی عرب با تمام مضامین و موتیفهای خود به شعر سبک خراسانی و عراقی راه یافت. آوای جرس اشتران و بیانگردی شبانة عرب در شعر معزی و صحرای همیشه سبز دیوان منوچهری نمودار است. ادب فارسی نیز تأثیری شگرف بر ادب جهان داشته است و ایرانیانی چون بدیعالزمان همدانی و صاحب بنعباد و ... سبک مصنوع عرب را بنیاد نهادند. لانگفلو از ”بنی آدم اعضای یکدگرند” سعدی اثر پذیرفته است. در آثار هردر و موسه و بالزاک از سعدی سخن رفته است. قطعة «موجود باقی» ویکتور هوگو، خلوت کنار دریا و نغمة امواج باشکوه را که در آستان عظمت الهــی نوای عظمت آفرینش را ترنم میکنند فرا یاد میآورد. نفوذ کلام حافظ در شعر رمانتیک به خصوص در شعر گوته مایه و مادة ”دیوان شرقی از شاعر غربی” را فراهم آورد و او را به بزرگداشت حافظ واداشت. تأثیر حکیم فردوسی و اثر سترگش بر ادب جهان مقاله و بابی مستقل میخواهد.
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1645_c57a8d4fb868b69f5626b8ac1c0c1f7e.pdf
2005-11-22
159
193
مخملباف
باغ بلور
سبک
داستان
مکتب
آثار
اروپا
ORIGINAL_ARTICLE
کیمیاکاری پنهان «نگاهی به مبانی جمالشناسی شعر حافظ»
از زمان آغاز پژوهشهای مربوط به شعر حافظ تا حال، در بارة شناخت وجوه جمالشناسی شعر حافظ، تحقیقات و پژوهشهای ارزندهای صورت گرفته است؛ اما اغلب این پژوهشها از آفت عادت و آشنایی به دور نبودهاند. حقیقت این است که نگاه ناآشنا به شعر حافظ، دنیایی دیگر با چشماندازهای دلانگیز پیش چشم میگشاید. در این مقاله جنبههای آوایی، موسیقایی، دیداری و بصری، رقص کلمات و حروف و روابط پنهان اجزای شعر حافظ با نگاهی تازه و غیرمعتاد تحلیل و بررسی شده است. رسالتی که بعد آوایی و دیداری شعر حافظ به دوش میکشد، آن است که میخواهد با اجرای موزیکال کلمات و نمایش حروف، ضمن متلذذ ساختن مخاطب از موسیقی و تصویر، او را در رسیدن به مقصود غایی معنی، یاری کند و بحث دربارة روابط پنهان اجزای کلام، برای آن است که چند بعدی بودن سخن و معنی آن برای خواننده توضیح داده شود و روابط پیچیدة شعر روشن گردد.
https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_1646_9134eb0045cff892a8cc19c79a569dd6.pdf
2005-11-22
195
222
جمالشناسی
صورت
ساختار
شبکة آوایی
دیداری
معنایی
رقص حروف